newboi
Đàn iem Duy Mạnh
Năng lượng là chìa khóa cho tương lai. Không có năng lượng, khó có thể hình dung rằng sự phát triển kinh tế và xã hội sẽ diễn ra như thế nào, và năng lượng là điều kiện tiên quyết thiết yếu nếu muốn thành công trong cuộc chiến chống đói nghèo. Những tiến bộ về chất lượng cuộc sống, mà người dân sống ở các quốc gia phát triển đã trải qua kể từ khi bắt đầu công nghiệp hóa nói riêng, đi kèm với sự gia tăng mạnh mẽ trong tiêu thụ năng lượng. Do đó, không còn nghi ngờ gì nữa, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, ngày càng có nhiều người cần tiếp cận năng lượng lâu dài và đáng tin cậy. Tuy nhiên, sự tăng trưởng này không được gây bất lợi cho khí hậu, mà như chúng ta đang trải qua hiện đang trải qua sự thay đổi. Bên cạnh việc tiếp tục khai thác các dạng năng lượng tái tạo, thì việc sử dụng năng lượng hiệu quả hơn cũng rất cần thiết.
Trên khắp thế giới, khoảng hai tỷ người đang phải vật lộn để tìm đủ củi đốt, thứ chủ yếu mà họ cần để nấu ăn và sưởi ấm. Vấn đề càng trở nên trầm trọng hơn bởi thực tế: ở nhiều nước đang phát triển, việc nấu ăn theo truyền thống thường được thực hiện bằng việc đun nấu bằng nồi kê trên ba viên đá với ngọn lửa ở giữa. Tuy nhiên, những phương pháp này chỉ có thể sử dụng khoảng 10 đến 15% năng lượng được tạo ra. Thu thập củi thường là trách nhiệm của phụ nữ và trẻ em, những người thường dành vài giờ mỗi ngày cho công việc này, và phải xử lý những khối lượng tới 45 kg. Nếu đun nấu trong nhà, khói, bồ hóng thường xuyên gây ra các bệnh về đường hô hấp. Ô nhiễm không khí trong nhà do nhiên liệu nấu ăn không sạch—như gỗ, than, và chất thải nông nghiệp—ước tính gây ra 3,2 triệu ca tử vong sớm mỗi năm. Phụ nữ và trẻ em chiếm phần lớn trong số này vì ở nhiều quốc gia, họ là những người ở nhà chuẩn bị bữa ăn. Đốt nhiên liệu không sạch cũng gây ra nạn phá rừng và góp phần tạo ra khí thải carbon. Trong hầu hết các trường hợp, hoàn cảnh kinh tế không cho phép người dân ở đây sử dụng các nguồn năng lượng khác như khí đốt hoặc điện. Nói chung, chính những bộ phận dân cư nghèo hơn mới là những người chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ tình trạng thiếu gỗ.
Bếp năng lượng mặt trời (Solar Cooker) đã nhiều lần được coi là một giải pháp cho vấn đề củi đốt. Có một thực tế là hầu hết tất cả các nước đang phát triển đều nằm tương đối gần đường xích đạo, do đó nhận được mức độ bức xạ mặt trời cao hầu như quanh năm. Chỉ có mùa mưa mới hạn chế việc sử dụng bếp năng lượng mặt trời. “Nấu ăn với mặt trời” còn cho phép sử dụng nguồn năng lượng miễn phí, vô tận một cách hiệu quả, giảm bớt gánh nặng cho người phụ nữ, giảm tác hại đến sức khỏe do nấu nướng. Hơn nữa, cây ít bị chặt hơn, do đó ngăn chặn nạn phá rừng và tiến trình sa mạc hóa, đồng thời chống lại sự nóng lên toàn cầu. Đây là những lập luận của những người ủng hộ việc sử dụng phương pháp này. Tuy nhiên, phải nói rằng nhiều thập kỷ nỗ lực đã không giúp bếp năng lượng mặt trời đạt được bước đột phá. Cho đến nay, chỉ trên các cao nguyên không có cây cối của Tây Tạng, bếp năng lượng mặt trời mới thực sự được sử dụng; khoảng một nửa triệu bếp năng lượng mặt trời trên thế giới được sử dụng ở Trung Quốc. Kinh nghiệm thu thập được cho đến nay từ các nước đang phát triển đã chỉ ra:
- Bếp năng lượng mặt trời chỉ có thể được sử dụng thường xuyên ở những nơi hầu như không có nhiên liệu thay thế—ở Tây Tạng và trên cao nguyên Altiplano ở Nam Mỹ—và ở những nơi chúng được xem là phù hợp với các phương pháp nấu ăn truyền thống.
- Những loại bếp năng lượng mặt trời tinh vi và tiết kiệm năng lượng, đặc biệt là bếp kiểu chảo parabol, tỏ ra quá đắt đỏ, hơn nữa cho đến nay vẫn chưa thể thành lập cơ sở sản xuất độc lập tại địa phương ở Châu Phi vì trong hầu hết các trường hợp, các bộ phận quan trọng vẫn phải nhập khẩu từ Đức. Các loại bếp hộp đơn giản, rẻ tiền nhưng kém hiệu quả thường không có khả năng cạnh tranh với các loại bếp truyền thống.
- Việc phổ biến thương mại bếp năng lượng mặt trời ở Ấn Độ và Nam Phi đã không thành công. Các thử nghiệm ở Châu Phi trong đó bếp được bán thông qua hệ thống cho vay cũng không mấy thành công.
- Hầu như tất cả các cách tiếp cận thương mại không còn nhằm vào người nghèo hoặc khu vực nông thôn mà nhắm vào tầng lớp trung lưu vốn có số lượng nhỏ hơn nhiều ở các thị trấn và thành phố. Mặc dù những người này có đủ khả năng mua bếp năng lượng mặt trời, nhưng họ không phải phụ thuộc vào chúng và do đó thường chỉ thỉnh thoảng sử dụng chúng.
- Một giải pháp thay thế khả dĩ cho bếp năng lượng mặt trời là một thế hệ bếp cải tiến mới được thiết kế theo nguyên lý của Bếp tên lửa (Rocket Stove, bếp đun củi/than). Những bếp như vậy có buồng đốt hình chữ L, cách nhiệt, trong đó củi cháy ở nhiệt độ cao, tạo ra rất ít khói. Giống như bếp năng lượng mặt trời, chúng đạt được hiệu suất tiết kiệm gỗ khoảng 60% đến 80%. Chi phí của một chiếc bếp như vậy chỉ bằng một phần nhỏ so với giá của một bếp năng lượng mặt trời hình parabol và mọi người hầu như không phải thay đổi thói quen nấu nướng của mình. Những chiếc bếp này được sử dụng rộng rãi ở các vùng nông thôn của Malawi và Uganda, ví dụ, trong số các gia đình có thu nhập thấp. Các dự án tiếp theo nhằm giới thiệu và phổ biến công nghệ này hiện đang đang được tiến hành ở Mỹ Latinh và ở miền nam và miền đông châu Phi, và đang được chuẩn bị cho miền tây châu Phi
