Nguồn hình ảnh,Getty Images
1 tháng 3 2025
Ngày 27/2, khi thấy người bảo vệ cầm chiếc gậy nhựa đánh vào con chó của bạn gái người Mỹ tại phố đi bộ Nguyễn Huệ, TP HCM, anh Tưởng Chí Huy ở quận 8 đã nhảy vào bênh, rồi cầm chiếc gậy sắt đánh nạn nhân bất tỉnh.
Rất nhanh chóng, ngày 28/2, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an Quận 1 đã tống đạt lệnh giữ người khẩn cấp để điều tra về hành vi cố ý gây thương tích của Huy.
Đó là một tình huống rất đỗi bình thường của cơ quan điều tra. Nhưng với người ký quyết định này lại có một ý nghĩa khác, vì đó là một trong những quyết định cuối cùng của cơ quan công an cấp quận.
Kể từ ngày 1/3/2025, lực lượng công an trên toàn Việt Nam sẽ chính thức chỉ còn 3 cấp: Bộ - tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương - xã/phường. Lực lượng công an cấp quận sẽ chính thức giải tán.
Việc điều tra trước đó do lực lượng công an cấp quận/huyện thụ lý, sẽ chuyển về thành phố/tỉnh, như trường hợp vụ án nói trên, lực lượng công an TP HCM sẽ xử lý.
Bỏ công an cấp huyện
Sáng 28/2, thượng tướng Trần Quốc Tỏ, Thứ trưởng Bộ Công an, chính thức thông báo từ ngày 1/3 sẽ kết thúc hoạt động công an cấp huyện.Trên 63 tỉnh/thành, lực lượng công an chỉ còn 2 cấp: tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương, và xã/phường.
Đồng loạt trên cả nước, 694 công an cấp huyện (tương đương cấp phòng) sẽ chính thức giải tán, theo đó 5.916 đội thuộc công an cấp huyện sẽ không còn nữa.
Đây là đợt sắp xếp tinh giản biên chế lần thứ 3 mà lực lượng công an thực hiện theo Nghị quyết 18.
Trong sáu năm trở lại đây, Bộ Công an đã giảm hơn 30.000 biên chế, trong đó nghỉ hưu hơn 19.000 người, thôi phục vụ trước thời hạn 4.100 người, thực hiện chính sách tinh giản hơn 5.100 người, tinh giản theo nghị định của Chính phủ hơn 1.400 người, báo VietnamNet ngày 8/6/2023 dẫn lời Trung tướng Tô Ân Xô, lúc bấy giờ là người phát ngôn Bộ Công an.
Trong đợt sắp xếp lại bộ máy của các cơ quan nhà nước vừa qua, hàng loạt các cán bộ công an ở nhiều tỉnh thành cũng đã xin nghỉ hưu sớm.
Lần này, là tinh gọn cả bộ máy của công an quận/huyện, một số sẽ lên tỉnh, số về xã, và sẽ có những người tiếp tục hưu sớm.
Phát biểu tại họp tổ Quốc hội chiều 14/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết việc cắt đi một cấp là bớt đi một thủ tục.
Thủ tướng cho biết chủ trương bỏ công an cấp huyện nhằm tăng cường cán bộ ở cấp xã - cấp gần dân, hiểu dân nhất.
Dẫn ra ví dụ Trung ương quyết định bỏ công an cấp huyện, Thủ tướng cho biết một huyện có khoảng 100 cán bộ công an. Khi không còn cấp huyện, số cán bộ này một phần đưa lên cấp tỉnh và đa số sẽ xuống cấp cơ sở, cấp gần dân nhất.
Nếu mỗi huyện có khoảng 100 công an, thì với 694 công an cấp huyện, lực lượng này tính trung bình trước khi giải thể ở mức gần 70.000 người.
Nguồn hình ảnh,VGP
Việc bỏ công an cấp huyện lần đầu tiên được công bố chính thức là ngày 7/1/2025 khi truyền thông trong nước đồng loạt dẫn lời Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang tại Hội nghị tổng kết công tác tổ chức cán bộ trong Công an nhân dân năm 2024 và triển khai chương trình công tác năm 2025.
Ông Quang đã đề cập đến phương án ''không tổ chức công an cấp huyện'', một phương án tinh gọn tổ chức bộ máy công an địa phương.
Tuy nhiên, sau đó hàng loạt tờ báo đã đục bỏ chi tiết này, thay vào đó là nội dung "giảm cấp trung gian ở địa phương".
Nhưng rồi, vấn đề bỏ công an cấp huyện đã nhanh chóng được thông tin trở lại, và trở thành một chủ đề bàn thảo trong các cuộc họp của Ban chấp hành trung ương Đảng và của Quốc hội.
Tăng cường công an xã
Lực lượng công an xã có sự thay đổi bắt đầu từ năm 2018. Cụ thể, theo Luật Công an nhân dân 2018, "Công an xã là một bộ phận trong hệ thống tổ chức của Công an nhân dân Việt Nam".Nghị định 42/2021 có hiệu lực từ ngày 16/5/2021 quy định việc xây dựng công an xã, thị trấn chính quy, đã hình thành cơ sở pháp lý cho lực lượng này.
Như vậy, từ lực lượng bán chuyên trách, Bộ Công an đã xây dựng một lực lượng hơn 48.000 công an viên cấp xã chính quy tại 100% xã, thị trấn trên toàn quốc, theo báo Nhân Dân.
Nhưng con số đang thay đổi. Từ những ngày đầu, số biên chế công an xã ở mức 5 người, sau đó dần tăng lên 8, và thời điểm hiện tại mỗi xã có ít nhất 12 công an.
Hiện tại, với con số hơn 10.000 xã trên cả nước, mỗi xã khoảng 12 công an, con số sẽ là hơn 120.000 người.
Như vậy, trong đợt tinh gọn, giảm bớt, giải thể công an cấp huyện này, khoảng 70.000 công an huyện sẽ được tăng cường cho xã và một số sẽ lên cấp tỉnh.
Bên cạnh công an chính quy, cuối năm 2023, Quốc hội đã thông qua Luật Lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở, có hiệu lực từ ngày 1/7/2024. Theo đó, ba lực lượng, gồm bảo vệ dân phố, công an xã bán chuyên trách và đội dân phòng được hợp thức hóa và được Bộ Công an quản lý.
Lực lượng này được phát phù hiệu, trang phục và những công cụ, thiết bị cần thiết khác cũng như có kinh phí hoạt động từ ngân sách nhà nước.
Theo báo cáo của Chính phủ, thời điểm đó, toàn quốc 298.688 người đang tham gia hoạt động trong lực lượng bảo vệ dân phố, công an xã bán chuyên trách, với ngân sách hằng năm khoảng 3.570 tỷ đồng.
Chụp lại video,BỘ QUỐC PHÒNG VS BỘ CÔNG AN: CÁN CÂN QUYỀN LỰC CHÍNH TRỊ
Thêm quyền lực mới
Nhưng đáng nói hơn, với việc bỏ công an cấp huyện, Bộ Công an đang giương cao ngọn cờ đi đầu trong cuộc cách mạng tinh gọn do Tổng Bí thư Tô Lâm khởi xướng.Phát biểu tại tổ ở Quốc hội vào sáng 13/2, Tổng Bí thư Tô Lâm cũng cho biết Trung ương đang nghiên cứu rất kỹ vấn đề chính quyền quốc gia nên 3 cấp hay 4 cấp. Theo ông, hiện nay, 80% quốc gia có chính quyền 3 cấp, ở Việt Nam có 4 cấp nên vừa qua, ngành công an nghiên cứu thí điểm trước, bằng việc bỏ công an cấp huyện.
Buổi sáng ngày 19/2, Quốc hội thông qua Luật Tổ chức Chính quyền địa phương, bộ máy nhà nước vẫn được tổ chức theo bốn cấp, gồm trung ương, tỉnh, huyện và xã.
Hiến Pháp cũng đã quy định chính quyền có 4 cấp.
Buổi chiều 19/2, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú xuất hiện trên truyền thông với một bản kết luận của Bộ Chính trị về nghiên cứu sáp nhập các tỉnh thành và bỏ chính quyền cấp huyện.
Ngày cuối cùng của tháng 2/2025, Bộ Chính trị họp và yêu cầu các bên phải hoàn thiện các đề án sáp nhập tỉnh, thành, bỏ cấp huyện để trình Trung ương trước ngày 7/4.
Bộ Chính trị cũng yêu cầu việc sửa Hiến pháp hoàn thành trong tháng 6/2025.
Đáng chú ý, việc tổ chức đại hội đảng bộ cấp xã, cấp huyện cũng phải được tạm dừng để phục vụ cho công tác sáp nhập một số tỉnh, không tổ chức cấp huyện.
Diễn biến mới nhất này dường như cho thấy hệ thống chính quyền cũng đang phải theo bước chân của Bộ Công an.
Trước đó, ngày 26/2, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân tối cao đã ký ban hành các thông tư liên tịch quy định về quan hệ phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động tố tụng hình sự.
Điều này nhằm mục đích khi lực lượng công an huyện bị giải thể, các cơ quan tố tụng liên quan vẫn có thể phối hợp xử lý các thủ tục liên quan một cách thuận lợi.
Không chỉ bỏ huyện, tăng cường xã, cơ cấu của Bộ Công an cũng có những thay đổi đáng kể.
Chính thức thì kể từ 1/3, Bộ Công an sẽ có thêm một doanh nghiệp viễn thông là MobiFone.
Trước đó, Bộ Công an đã có mạng G-Tel Mobile nhưng hoạt động lại không hiệu quả.
Hiện tại, Việt Nam có 5 mạng di động có hạ tầng là Viettel của Bộ Quốc phòng, VNPT, MobiFone, Vietnamobile và Gtel Mobile, trong đó dẫn đầu các số thuê bao là Vietel, MobiFone xếp thứ 3 và Gtel cuối cùng.
Đầu tháng 3/2004, truyền thông Việt Nam đưa tin Đại tướng Tô Lâm, Bộ trưởng Bộ Công an khi đó, phát động phong trào cán bộ, chiến sĩ công an, và người thân cùng sử dụng mạng Gtel.
Lúc này, khi có thêm Mobifone, chưa rõ Gtel sẽ sáp nhập vào hay Bộ Công an sẽ vẫn phát triển hai nhà mạng.
Bộ này cũng sẽ đảm nhận công việc an ninh hàng không tại các sân bay từ ngày 1/3/2025.
Một mảng khác trước đây của Bộ Giao thông – Vận tải là sát hạch, cấp giấy phép lái xe đường bộ, nay do lực lượng Cảnh sát giao thông đảm trách. Điều đáng nói là lực lượng công an xã có chức năng tiếp nhận hồ sơ và cấp lại bằng lái.
Lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy sẽ chính thức phụ trách mảng cai nghiện và quản lý sau cai nghiện, trong khi Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao sẽ tiếp quản vấn đề an toàn thông tin mạng.
Cuối cùng, Bộ Công an sẽ đảm trách việc cấp lý lịch tư pháp thay cho Bộ Tư pháp.
