Nguồn hình ảnh,Getty Images
7 tháng 3 2025
Trong cuộc họp của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc, đại diện các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU) đã nêu quan ngại đối với tình hình nhân quyền và tự do ngôn luận ở Việt Nam.
Theo đó, Đại sứ EU Lotte Knudsen, Trưởng phái đoàn EU tại Liên Hợp Quốc, phát biểu trong phiên họp thứ 58 của Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc ở Geneva, Thụy Sĩ diễn ra vào ngày 3/3 như sau:
"Chúng tôi vẫn hết sức quan ngại về các vụ bắt giữ những người bảo vệ nhân quyền, cũng như các chuyên gia về quyền lao động, khí hậu và môi trường tại Việt Nam, điều này tạo ra hiệu ứng răn đe đối với quyền tự do ngôn luận, hội họp và lập hội."
"Chúng tôi kêu gọi Việt Nam đảm bảo rằng các quyền con người và các quyền tự do cơ bản được bảo vệ, để xã hội dân sự có thể tự do tham gia vào mọi lĩnh vực phát triển mà không bị quấy rối, đe dọa hay trả đũa, đồng thời trả tự do cho tất cả những người bị giam giữ chỉ vì đã bày tỏ quan điểm một cách ôn hòa."
Cuối tháng Hai, nhà báo Trương Huy San, thường được biết đến với bút danh Huy Đức, đã bị tuyên án sơ thẩm 30 tháng tù giam về tội danh "Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân" theo Điều 331 Bộ Luật hình sự - một điều khoản đã từng vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của nhiều tổ chức quốc tế, cũng như luật sư và trí thức trong nước. Những người phản đối cho rằng Điều 331 "mơ hồ" và có thể được sử dụng "để bịt miệng những người chỉ trích chính phủ."
Đại sứ Knudsen cũng kêu gọi Việt Nam áp dụng lệnh hoãn thi hành án tử hình và hướng tới việc xóa bỏ hoàn toàn hình phạt này.
Việt Nam hiện là một trong số ít quốc gia vẫn còn duy trì hình phạt tử hình, bao gồm cả quy định trong luật lẫn áp dụng thực tiễn. Theo một báo cáo vào năm 2023 của Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International), không có số liệu chính thức từ Trung Quốc, Triều Tiên, Việt Nam, Syria, Palestine và Afghanistan về việc thi hành án tử hình do đây được xem là bí mật quốc gia hoặc không được công bố.
Dù đã có nhiều lời kêu gọi và áp lực để Việt Nam xóa bỏ án tử hình, nhưng hiện vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau nên chưa có một tiến trình lập pháp cụ thể nào được triển khai.
Theo một bài viết vào tháng 2/2024 trên Reuters, trong một cuộc gặp với các chuyên gia nước ngoài vào tháng 12/2023, các quan chức Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Việt Nam cho biết việc phê chuẩn Công ước 87 dự kiến sẽ diễn ra vào tháng 10/2024. Các nhà ngoại giao khác đã xác nhận kế hoạch phê chuẩn trong năm 2024.
Tuy nhiên, cho tới hiện tại, Việt Nam vẫn chưa phê chuẩn. Việc phê chuẩn công ước này sẽ cho phép người lao động có quyền thành lập công đoàn độc lập – điều có thể khiến các doanh nghiệp không hài lòng.
Ở Việt Nam, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là công đoàn cấp quốc gia duy nhất. Ngoài ra, tính tới tháng 6/2023, Việt Nam có hơn 123.000 công đoàn cơ sở - tổ chức cơ sở của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam.
Vào hôm 4/2, bốn tổ chức nhân quyền quốc tế tại châu Âu và Mỹ, gồm Liên đoàn Quốc tế Nhân quyền (FIDH), Ủy ban Việt Nam về Quyền Con người (VCHR), Tổ chức Đoàn kết Cơ đốc Toàn cầu (CSW) và Nhân chứng Toàn cầu (Global Witness), đã nộp đơn khiếu nại lên Tổng vụ Thương mại của Ủy ban châu Âu, cáo buộc rằng chiến dịch đàn áp liên tục của Hà Nội đối với những người bảo vệ nhân quyền làm việc trong lĩnh vực phát triển bền vững đã vi phạm Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam (EVFTA), theo thông tin trên trang web chính thức của FIDH.
EVFTA giữa Việt Nam và EU được ký kết vào tháng 6/2019 và có hiệu lực từ ngày tháng 8/2020. Đây không chỉ là một thỏa thuận thương mại mà còn bao gồm các cam kết về nhân quyền, quyền lao động và phát triển bền vững.
Những động thái nói trên diễn ra trong bối cảnh có thông tin về việc châu Âu đang muốn "làm thân" với Việt Nam – giữa lúc Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ áp thuế từ Mỹ.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đều có kế hoạch tới thăm Việt Nam trong những tháng tới, Reuters dẫn thông tin từ một số quan chức và nhà ngoại giao châu Âu.
Tuy nhiên, họ cũng lưu ý rằng các chuyến thăm này đã được lên kế hoạch từ lâu và lịch trình chính thức vẫn chưa được quyết định.
