Johnsmith
Đàn iem Duy Mạnh
Hello các m. Lại là t Johnsmith đây. Nhân dịp Nữ hoàng Elizabeth Đệ II mới qua đời, t sẽ làm 1 bài về hệ thống chính trị của UK và vai trò của Vương quyền trong đó, nhằm giúp a e xàm hiểu thêm thế nào là quân chủ lập hiến và dân chủ đại nghị
Gọi là “Liên hiệp Anh và Bắc Ireland” vì có 4 phần (Anh, xứ Wales, Scotland và Bắc Iceland). 3 vùng kia đều có Quốc hội riêng nhưng Quốc hội Anh là cái quyền lực nhất, có thẩm quyền soạn thảo và ban bố luật cho toàn UK. Quốc hội 3 vùng kia có thẩm quyền rất hạn chế, lẹt phẹt như cái “Hội đồng nhân dân” ở Đông Lào nên mấy năm gần đây dân chúng tại đây khá ức chế, đang đòi thêm quyền tự trị, thậm chí có đứa còn đòi ly khai (như vụ Brexit, đếm phiếu thì dân Scotland đéo muốn out nhưng ko đc quyền tự quyết, rốt cuộc phải theo Anh). Bài này chỉ nói về Quốc hội Anh, cũng là Quốc hội của toàn UK
Quốc hội
Lưỡng viện nhưng quyền lực 90% nằm ở Hạ viện a.k.a Viện Thứ dân (House of Commons). Anh chia cả nước ra thành các khu vực bầu cử có dân số sàn bằng nhau, mỗi khu sẽ có 1 Dân biểu (cả nước có 650 khu = 650 Dân biểu). Bầu cử xong đếm phiếu, đảng nào chiếm đc 2/3 số ghế (nắm thế đa số) thì được thành lập Nội các (Cabinet). Theo thông lệ, Queen sẽ bổ nhiệm người do đảng này cử (thường là Chủ tịch Đảng) làm Thủ tướng và Thủ tướng sẽ “đề cử” cho Queen bổ nhiệm các Bộ trưởng. Đảng chiếm số ghế nhiều thứ 2 sẽ đc thành lập Nội các Đối lập (Shadow Cabinet), làm đối trọng, kiểm soát Nội các. Lâu lâu cũng có case ko đảng nào nắm đa số nên các 2 cái đảng to nhất UK (Bảo thủ hoặc Lao động) phải liên minh với mấy đảng lẹt phẹt khác để thành lập Nội các vì nếu ko chiếm đc 2/3 số ghế thì sẽ ko thể thông qua 1 dự luật.
Nhiệm kỳ Quốc hội là 5 năm nhưng hiếm lắm mới full vì TTg có quyền giải tán Quốc hội để mở Tổng tuyển cử. TTg luôn chơi giải tán lúc đảng của vị này đang đc dân ủng hộ nhất để Tổng tuyển cử cho thuận lợi, dễ chiếm đa số. Đảng đối lập cũng có thể phát động bỏ phiếu bất tín nhiệm Nội các hay TTg và nếu thành công, hoặc là TTg phải giải tán QH (case này hay xảy ra nhất) và bầu cử lại hoặc là TTg phát động bỏ phiếu tín nhiệm để tái khẳng định sự ủng hộ của QH dành cho mình. Cũng có case TTg quá mất lòng dân hay mất ảnh hưởng trong đảng, nếu chưa có Tổng tuyển cử thì đảng cầm quyền có quyền tự phế TTg của đảng bằng quy trình bầu lại Chủ tịch Đảng (vì TTg cũng là Chủ tịch Đảng), đề cử cho Vương quyền bổ nhiệm TTg mới. A Boris Johnson của t chính là case này đây.
Thượng viện a.k.a Viện Lãnh chúa (House of Lords) là các Lãnh chúa do Vương quyền tấn phong hay đc hưởng thế tập (như Lord Great Chamberlain), các chức danh mang tính màu mè, nghi thức (Lord Privy Seal, quan giữa cái ấn của UK) và các ông giám mục Anh giáo, tổng 784 ghế. Viện này có quyền duy nhất là yêu cầu Hạ viện review lại 1 dự luật, quyết định nào đó và Hạ viện có thể overrule bằng 2/3 số phiếu.
Vương quyền Anh
Queen Elizabeth II và giờ là King Charles III. Nguyên thủ của UK (và một số thuộc địa cũ của Anh như Canada, Úc, New Zealand và mấy chục nước Commonwealth). Lý thuyết là quyền lực tuyệt đối nhưng Vương quyền chỉ làm theo “khuyến nghị” của TTg, nhiều ông Lord ở Thượng viện cũng phải do TTg “đề cử”. Đại khái như là vua Lê chúa Trịnh vậy á, TTg làm gì cũng nhân danh Vương (Her Majesty's Government a.k.a Chính phủ của Nữ hoàng Bệ hạ). Trong quá khứ thì Viện Thứ dân chỉ là 1 cơ quan mang màu sắc cố vấn, truyền đạt ý nguyện của dân cho Vương còn Vương quyết sao kệ dân cũng đc nhưng dần theo thời gian, xu hướng dân chủ lên ngôi nên mới đc như bây h.
Lý thuyết là Vương quyền có thể bổ nhiệm ai làm TTg cũng đc nhưng nếu ko bổ nhiệm người do đảng đa số đề cử mà bổ nhiệm người mình thích, vd chủ tịch của đảng thiểu số thì sẽ tạo ra 1 cuộc khủng hoảng chính trị, làm tê liệt hệ thống chính trị vì sẽ ko có dự luật nào thông qua đc. Hằng tuần, TTg vẫn phải mò đến Buckingham Palace để báo cáo với Vương tình hình đất nước, chương trình nghị sự hay các dự luật sắp đc đệ trình thông qua. Dự luật đã được QH thông qua mà Vương chưa ký thì cũng ko thành luật và Vương có thể gửi trả lại, yêu cầu QH review lại trong các case mà Vương thấy dự luật có ảnh hưởng lâu dài đến UK nhưng cái này là cực cực hiếm
Vương quyền còn là Tổng tư lệnh Quân đội (again, theo “khuyến nghị” của TTg) và Giáo chủ Anh giáo (1 nhánh Thiên Chúa giáo do vua Henry VIII tách từ Giáo hội Roma ra do hồi đó Giáo hội ko cho ông ly dị để cưới vợ hai) nên con cháu của bà Elizabeth, đặc biệt là Thái tử Charles, sau vụ Công nương Diana hay bị dân Anh chỉ chỏ, cười cợt vì có đời sống hôn nhân bê bối trong khi mẹ mình là đại diện của cả 1 tôn giáo yêu cầu đời sống hôn nhân thanh bạch. Túm lại, nói Vương có quyền thì cũng đéo đúng mà nói ko có quyền thì cũng chưa chuẩn.
Kết
T nghĩ Queen Elizabeth có thể đc coi là một “history woman” như nữ TTg dưới triều đại của bà là Bà Đầm thép Margaret Thatcher (cùng với Ronald Reagan đã làm cho Liên Xô khi đó phải “khóc thét” vì chính sách đối ngoại cứng rắn). Nước Anh dưới triều đại của bà phát triển thịnh vượng, cá nhân bà (cũng như cha bà là Vua George VI) cũng có đời sống gương mẫu dù t theo t thấy con cháu bà ít ai học đc phong phạm của bà. Chia buồn cùng Hoàng gia Windsor và dân Anh
Gọi là “Liên hiệp Anh và Bắc Ireland” vì có 4 phần (Anh, xứ Wales, Scotland và Bắc Iceland). 3 vùng kia đều có Quốc hội riêng nhưng Quốc hội Anh là cái quyền lực nhất, có thẩm quyền soạn thảo và ban bố luật cho toàn UK. Quốc hội 3 vùng kia có thẩm quyền rất hạn chế, lẹt phẹt như cái “Hội đồng nhân dân” ở Đông Lào nên mấy năm gần đây dân chúng tại đây khá ức chế, đang đòi thêm quyền tự trị, thậm chí có đứa còn đòi ly khai (như vụ Brexit, đếm phiếu thì dân Scotland đéo muốn out nhưng ko đc quyền tự quyết, rốt cuộc phải theo Anh). Bài này chỉ nói về Quốc hội Anh, cũng là Quốc hội của toàn UK
Quốc hội
Lưỡng viện nhưng quyền lực 90% nằm ở Hạ viện a.k.a Viện Thứ dân (House of Commons). Anh chia cả nước ra thành các khu vực bầu cử có dân số sàn bằng nhau, mỗi khu sẽ có 1 Dân biểu (cả nước có 650 khu = 650 Dân biểu). Bầu cử xong đếm phiếu, đảng nào chiếm đc 2/3 số ghế (nắm thế đa số) thì được thành lập Nội các (Cabinet). Theo thông lệ, Queen sẽ bổ nhiệm người do đảng này cử (thường là Chủ tịch Đảng) làm Thủ tướng và Thủ tướng sẽ “đề cử” cho Queen bổ nhiệm các Bộ trưởng. Đảng chiếm số ghế nhiều thứ 2 sẽ đc thành lập Nội các Đối lập (Shadow Cabinet), làm đối trọng, kiểm soát Nội các. Lâu lâu cũng có case ko đảng nào nắm đa số nên các 2 cái đảng to nhất UK (Bảo thủ hoặc Lao động) phải liên minh với mấy đảng lẹt phẹt khác để thành lập Nội các vì nếu ko chiếm đc 2/3 số ghế thì sẽ ko thể thông qua 1 dự luật.
Nhiệm kỳ Quốc hội là 5 năm nhưng hiếm lắm mới full vì TTg có quyền giải tán Quốc hội để mở Tổng tuyển cử. TTg luôn chơi giải tán lúc đảng của vị này đang đc dân ủng hộ nhất để Tổng tuyển cử cho thuận lợi, dễ chiếm đa số. Đảng đối lập cũng có thể phát động bỏ phiếu bất tín nhiệm Nội các hay TTg và nếu thành công, hoặc là TTg phải giải tán QH (case này hay xảy ra nhất) và bầu cử lại hoặc là TTg phát động bỏ phiếu tín nhiệm để tái khẳng định sự ủng hộ của QH dành cho mình. Cũng có case TTg quá mất lòng dân hay mất ảnh hưởng trong đảng, nếu chưa có Tổng tuyển cử thì đảng cầm quyền có quyền tự phế TTg của đảng bằng quy trình bầu lại Chủ tịch Đảng (vì TTg cũng là Chủ tịch Đảng), đề cử cho Vương quyền bổ nhiệm TTg mới. A Boris Johnson của t chính là case này đây.
Thượng viện a.k.a Viện Lãnh chúa (House of Lords) là các Lãnh chúa do Vương quyền tấn phong hay đc hưởng thế tập (như Lord Great Chamberlain), các chức danh mang tính màu mè, nghi thức (Lord Privy Seal, quan giữa cái ấn của UK) và các ông giám mục Anh giáo, tổng 784 ghế. Viện này có quyền duy nhất là yêu cầu Hạ viện review lại 1 dự luật, quyết định nào đó và Hạ viện có thể overrule bằng 2/3 số phiếu.
Vương quyền Anh
Queen Elizabeth II và giờ là King Charles III. Nguyên thủ của UK (và một số thuộc địa cũ của Anh như Canada, Úc, New Zealand và mấy chục nước Commonwealth). Lý thuyết là quyền lực tuyệt đối nhưng Vương quyền chỉ làm theo “khuyến nghị” của TTg, nhiều ông Lord ở Thượng viện cũng phải do TTg “đề cử”. Đại khái như là vua Lê chúa Trịnh vậy á, TTg làm gì cũng nhân danh Vương (Her Majesty's Government a.k.a Chính phủ của Nữ hoàng Bệ hạ). Trong quá khứ thì Viện Thứ dân chỉ là 1 cơ quan mang màu sắc cố vấn, truyền đạt ý nguyện của dân cho Vương còn Vương quyết sao kệ dân cũng đc nhưng dần theo thời gian, xu hướng dân chủ lên ngôi nên mới đc như bây h.
Lý thuyết là Vương quyền có thể bổ nhiệm ai làm TTg cũng đc nhưng nếu ko bổ nhiệm người do đảng đa số đề cử mà bổ nhiệm người mình thích, vd chủ tịch của đảng thiểu số thì sẽ tạo ra 1 cuộc khủng hoảng chính trị, làm tê liệt hệ thống chính trị vì sẽ ko có dự luật nào thông qua đc. Hằng tuần, TTg vẫn phải mò đến Buckingham Palace để báo cáo với Vương tình hình đất nước, chương trình nghị sự hay các dự luật sắp đc đệ trình thông qua. Dự luật đã được QH thông qua mà Vương chưa ký thì cũng ko thành luật và Vương có thể gửi trả lại, yêu cầu QH review lại trong các case mà Vương thấy dự luật có ảnh hưởng lâu dài đến UK nhưng cái này là cực cực hiếm
Vương quyền còn là Tổng tư lệnh Quân đội (again, theo “khuyến nghị” của TTg) và Giáo chủ Anh giáo (1 nhánh Thiên Chúa giáo do vua Henry VIII tách từ Giáo hội Roma ra do hồi đó Giáo hội ko cho ông ly dị để cưới vợ hai) nên con cháu của bà Elizabeth, đặc biệt là Thái tử Charles, sau vụ Công nương Diana hay bị dân Anh chỉ chỏ, cười cợt vì có đời sống hôn nhân bê bối trong khi mẹ mình là đại diện của cả 1 tôn giáo yêu cầu đời sống hôn nhân thanh bạch. Túm lại, nói Vương có quyền thì cũng đéo đúng mà nói ko có quyền thì cũng chưa chuẩn.
Kết
T nghĩ Queen Elizabeth có thể đc coi là một “history woman” như nữ TTg dưới triều đại của bà là Bà Đầm thép Margaret Thatcher (cùng với Ronald Reagan đã làm cho Liên Xô khi đó phải “khóc thét” vì chính sách đối ngoại cứng rắn). Nước Anh dưới triều đại của bà phát triển thịnh vượng, cá nhân bà (cũng như cha bà là Vua George VI) cũng có đời sống gương mẫu dù t theo t thấy con cháu bà ít ai học đc phong phạm của bà. Chia buồn cùng Hoàng gia Windsor và dân Anh
Sửa lần cuối:
.png "Sex :vozvn (21):"){kind=icon}
