Đảng Cọng sả Việt Nam cùng Musk, Milei cắt giảm bộ máy chính phủ

Khi Elon Musk và Tổng thống Argentina Javier Milei thúc đẩy các kế hoạch đầy tham vọng nhằm cắt giảm mạnh quy mô chính phủ, một nỗ lực tương tự đang diễn ra ở một phía khác của thế giới, được dẫn dắt bởi những nhà lãnh đạo có hệ tư tưởng hoàn toàn khác: Đảng Cọng sả Việt Nam.

Trong đợt cải tổ lớn nhất của bộ máy nhà nước kể từ khi Việt Nam thực hiện các cải cách theo hướng thị trường vào những năm 1980, chính phủ đang đặt mục tiêu giảm khoảng 20% số lượng bộ, cơ quan nhà nước và biên chế công chức. Kế hoạch này được xem như một liều thuốc cần thiết để tinh gọn bộ máy hành chính, cắt giảm thủ tục quan liêu và giảm bớt các chi phí không cần thiết từ cấp địa phương đến trung ương.

Theo đề xuất, năm bộ sẽ bị giải thể và một số bộ, như Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch và Đầu tư, sẽ được sáp nhập. Bốn cơ quan nhà nước, bao gồm Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước, sẽ bị bãi bỏ. Ngoài ra, năm kênh truyền hình nhà nước, 10 tờ báo và 19 tạp chí cũng sẽ bị xóa sổ.


Cuộc tấn công vào bộ máy hành chính của Việt Nam diễn ra trong bối cảnh các kế hoạch tương tự đang được triển khai ở Argentina và Mỹ. Tổng thống Argentina Javier Milei ngay khi nhậm chức đã cắt giảm chi tiêu chính phủ bằng cách loại bỏ nhiều bộ nhằm xóa bỏ thâm hụt ngân sách. Tại Mỹ, Tổng thống đắc cử Donald Trump cam kết thực hiện cắt giảm mạnh mẽ thông qua Bộ Hiệu quả Chính phủ mới thành lập, đồng thời bổ nhiệm Elon Musk làm đồng lãnh đạo.

"Có một sự hội tụ đáng ngạc nhiên ở đây – cả chính phủ Việt Nam và Elon Musk đều muốn kiểm soát – đó là điểm chung mà cả hai bên đều hiểu và có thể thương lượng", Lê Thu Hương, Phó Giám đốc Chương trình Châu Á tại Crisis Group, nhận định.

Tuy nhiên, các nỗ lực của Musk được dự báo sẽ đối mặt với sự phản kháng chính trị mạnh mẽ. Trong khi đó, hệ thống chính trị một đảng của Việt Nam có quyền tự do thực thi các chính sách dù có thể không được lòng một số tầng lớp xã hội.

"Đây là cuộc cải tổ hành chính tham vọng nhất của Việt Nam kể từ thời kỳ Đổi Mới", Nguyễn Khắc Giang, nghiên cứu viên tại Viện ISEAS-Yusof Ishak (Singapore), cho biết. "Hà Nội đang cố gắng tinh gọn một bộ máy hành chính ngày càng bị xem là rào cản đối với tăng trưởng".

Cắt Giảm 'Khẩn Cấp'​

Nỗ lực cải tổ chính phủ của Tổng Bí thư Đảng Cọng sả Tô Lâm diễn ra trước thềm cuộc cải tổ nhân sự lãnh đạo tại Đại hội Đảng toàn quốc diễn ra hai lần một thập kỷ vào năm tới. Ông Lâm, người tiếp quản vị trí chính trị cao nhất Việt Nam vào tháng 8 sau khi nhà lãnh đạo lâu năm Nguyễn Phú Trọng qua đời, đang để lại dấu ấn của mình trong bối cảnh cuộc đua giành nhiệm kỳ chính thức làm Tổng Bí thư đang diễn ra. Mặc dù chi tiết về quá trình tái cơ cấu có thể thay đổi nhưng ông Lâm kiên quyết định hình lại bộ máy chính phủ trước thềm Đại hội XIV vào đầu năm 2026.

"Đây là một vấn đề rất cấp bách cần phải làm", ông Lâm nhấn mạnh trong một bài phát biểu đăng trên trang web của Đảng Cọng sả vào tháng 12. "Đôi khi chúng ta phải uống thuốc đắng, chịu đau và cắt bỏ khối u để có một cơ thể khỏe mạnh, vững mạnh", ông nói.

Những thông tin đầu tiên về kế hoạch tái cơ cấu của Việt Nam bắt đầu xuất hiện vào tháng 11, với bản kế hoạch chính thức được công bố vào đầu tháng 12, chỉ cho phép các quan chức hành chính đến cuối tháng để nộp báo cáo tái cấu trúc. Các đề xuất này sẽ được đưa ra xem xét tại các phiên họp bất thường của Ban Chấp hành Trung ương và Quốc hội vào tháng 2.

Hiện vẫn chưa rõ có bao nhiêu vị trí việc làm sẽ bị cắt giảm, nhưng giới công chức đang chịu áp lực lớn – một Phó Thủ tướng cho biết khoảng 100.000 việc làm có thể bị ảnh hưởng, trong khi một cựu quan chức Quốc hội ước tính hàng trăm nghìn đảng viên và nhân viên nhà nước có thể lo ngại về tương lai.

Giới doanh nghiệp đón nhận kế hoạch này một cách thận trọng, coi đây là cải cách cần thiết và đã quá hạn nhưng lo ngại rằng quá trình ra quyết định chính sách có thể bị đình trệ, gây ra sự tắc nghẽn kéo dài trong nhiều tháng.

"Quá trình tái cấu trúc có thể khiến mọi thứ chậm lại hoặc trì hoãn trong vài tháng", Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế và cựu cố vấn chính phủ tại Hà Nội, nhận xét. "Tuy nhiên, nó sẽ giúp giảm gánh nặng chi phí cho ngân sách nhà nước và hy vọng sẽ nâng cao hiệu quả của bộ máy hành chính", ông Doanh bổ sung.

Ông Lâm từng nói vào tháng 10 rằng khoảng 70% ngân sách nhà nước đang được chi cho lương nhân sự và các chi phí hoạt động thường xuyên, khiến nguồn lực đầu tư vào các dự án phát triển bị hạn chế. "Nếu chúng ta chỉ dùng tiền để nuôi nhau, thì sẽ không còn tiền để phát triển" những dự án hạ tầng quan trọng, ông nhấn mạnh.

Việt Nam hiện đang đối mặt với tình trạng thâm hụt ngân sách ngày càng tăng do các chính sách giảm và miễn thuế làm sụt giảm đáng kể nguồn thu nhà nước. Chính phủ đặt mục tiêu thâm hụt ngân sách ở mức 3,8% GDP vào năm 2025 và cam kết ưu tiên chi tiêu cho các dự án giao thông trọng điểm. Vào tháng 11, chính phủ đã phê duyệt dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam trị giá 67 tỷ USD và đang đẩy nhanh tiến độ phát triển ba tuyến đường sắt xuyên biên giới kết nối Việt Nam với Trung Quốc.

Nguy Cơ Quá Tải​

Các bộ dự kiến sẽ được giữ lại bao gồm: Quốc phòng, Công an, Tư pháp, Ngoại giao và Công Thương. Văn phòng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng sẽ được duy trì nhưng tất cả đều sẽ trải qua quá trình tinh giản nội bộ.

Bộ Nội vụ ước tính khoảng 130.000 tỷ đồng (5,1 tỷ USD) sẽ cần thiết để chi trả trợ cấp thôi việc nhằm giảm tác động của việc cắt giảm nhân sự, theo báo Tuổi Trẻ.

"Đây không phải là việc dễ dàng hay có thể làm nhanh chóng và rất có thể nhiều cán bộ nhà nước sẽ phải đảm nhận nhiều nhiệm vụ khác nhau đòi hỏi chuyên môn mà họ có thể chưa có", Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế tại Hà Nội, nhận định. "Quá trình tinh giản có thể dẫn đến tình trạng quá tải trong giai đoạn đầu".

Tiến Bộ Ổn Định Trong Thương Mại Của Việt Nam​

Dòng vốn đầu tư nước ngoài gia tăng đã góp phần thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu


Chính sách thắt lưng buộc bụng của Việt Nam diễn ra trong bối cảnh tình hình toàn cầu ngày càng xấu đi khi Donald Trump đe dọa gây xáo trộn thương mại quốc tế bằng các biện pháp áp thuế trên diện rộng. Việt Nam, nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào đầu tư nước ngoài để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu, từng hưởng lợi lớn từ cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump. Tuy nhiên, lần này, các quan chức ở Hà Nội đang chuẩn bị sẵn sàng cho những tác động tiêu cực có thể xảy ra.

Quá trình cải tổ chính phủ cũng có thể ảnh hưởng đến mục tiêu đầy tham vọng của Việt Nam trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế lên ít nhất 8% trong năm nay. Đầu tư công vào cơ sở hạ tầng, yếu tố then chốt để duy trì tốc độ tăng trưởng nhanh, đang diễn ra chậm chạp với mức giải ngân ngân sách nhà nước cho các dự án năm 2024 mới chỉ đạt 77,5% kế hoạch đề ra.

Dòng Vốn Nước Ngoài Đổ Vào Việt Nam​

Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục đổ vào Việt Nam ở mức kỷ lục


Cuộc cải tổ bộ máy hành chính diễn ra sau chiến dịch chống tham nhũng kéo dài nhiều năm của Đảng, chiến dịch đã dẫn đến hàng loạt vụ từ chức của các quan chức cấp cao, án tử hình đối với một trong những nữ doanh nhân giàu nhất Việt Nam cùng với việc bắt giữ và giam giữ hàng trăm quan chức đảng và lãnh đạo doanh nghiệp.

"Với chiến dịch chống tham nhũng đã làm suy yếu các nhóm quyền lực cấp tỉnh và loại bỏ những quan chức chống đối, ban lãnh đạo hiện có đủ cả vốn liếng chính trị lẫn sự cấp thiết để thúc đẩy các cải cách mà họ cho là cần thiết nhằm đạt được mục tiêu trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045", Nguyễn Khắc Giang, nghiên cứu viên tại Viện ISEAS-Yusof Ishak, nhận định.