Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
(Tranh minh họa: Họa sĩ Cừu Anh thời Minh, Public Domain)
Trong lịch sử Trung Hoa có một vị công thần hiếm có, vừa mang công cao hơn người, mang quyền uy khuynh đảo thiên hạ, phụng sự bốn đời Hoàng đế, vậy mà lại được hậu thế khen là: “Công trùm trời đất mà chủ không nghi, địa vị vượt muôn người mà không ai đố kỵ”. Đó chính là danh tướng Quách Tử Nghi. Quách Tử Nghi không chỉ rộng lượng nhân nghĩa, cả đời trong sáng vô tư, mà còn có trí tuệ đối nhân xử thế hơn người. Nhân cách hoàn mỹ của ông đã trở thành tấm gương mẫu mực cho các văn thần võ tướng trong các triều đại.
(Tranh minh họa: Họa sĩ Cừu Anh thời Minh, Public Domain)Có một câu chuyện cho thấy trí tuệ khiến “chủ không nghi” của Quách Tử Nghi như vậy. Phủ Quách Tử Nghi nằm ở làng Thân Nhân, Trường An, thường mở cửa, cho phép quan lại cấp dưới và người tạp dịch ra vào tự do, không bị tra hỏi.
Có lần, một viên võ tướng đi trấn giữ biên cương, trước khi đi đã đến Vương phủ từ biệt Quách Tử Nghi. Viên tướng này tình cờ thấy phu nhân và con gái của Quách Tử Nghi đang chuẩn bị trang điểm, họ sai Quách Tử Nghi đi lấy khăn và nước cho họ y như sai một người hầu.
Các con trai của Quách Tử Nghi đã nhiều lần khuyên nhủ ông: “Cha có công lao hiển hách mà lại không tôn trọng bản thân, bất kể người sang hèn cao thấp đều có thể ra vào trong công đường, quan sát phòng ngủ. Chúng con cho rằng những danh thần danh tiếng trong lịch sử như Y Doãn và Hoắc Quang cũng sẽ không làm thế này”.
Quách Tử Nghi cười và nói: “Ta có năm trăm con ngựa ăn cỏ của triều đình, hàng ngàn quân lính ăn lúa gạo của triều đình. Nếu ta vây kín cổng cao tường, không tiếp xúc với người, thì sẽ có thị phi. Hiện nay, vô tư mở rộng cửa cho ra vào, có người muốn sàm ngôn phỉ báng cũng không được.”
Các con trai đều khâm phục sự sáng suốt và lòng bao dung của Quách Tử Nghi.
Đối với người trên thì như vậy, với người dưới, Quách Tử Nghi luôn bao dung cảm hóa, dùng lòng nhân hậu khoan dung và phẩm đức cao thượng để cảm phục nhân tâm.
Nguyên soái Đại Đường Quách Tử Nghi là một trong số những vị tướng hiếm hoi trong lịch sử Trung Quốc có cái kết viên mãn, dù cuộc đời đối mặt với vô số lời gièm pha, đố kỵ từ các đại thần khác.
Quách Tử Nghi là danh tướng hiếm hoi có cái kết viên mãn trong lịch sử Trung Quốc.
So với các danh tướng kiệt xuất trong lịch sử Trung Quốc, Quách Tử Nghi thời nhà Đường có phần khác biệt. Ông trải qua nhiều năm chinh chiến, thành danh khá muộn nhưng cũng lập được nhiều công lao với nhà Đường.
Quách Tử Nghi trước sau nhất mực trung thành với triều đình, không tỏ ra kiêu ngạo. Dù thưởng phạt bất công nhưng ông không hề tỏ ý bất mãn, mặt khác lại được tướng sĩ hết lòng vì biết cách đối nhân xử thế.
Ông được đánh giá là một trong những công thần hiếm hoi có kết cục viên mãn trong lịch sử Trung Quốc.
Nguyên soái Đại Đường
Quách Tử Nghi nổi danh khá muộn, người ta chỉ biết đến ông khi được vua Đường Huyền Tông giao nhiệm vụ đi dẹp loạn An Sử năm 755, khi đó ông đã 59 tuổi. Đây được coi là một trong những phong trào nổi loạn lớn nhất lịch sử Trung Quốc, khiến nhà Đường suy yếu sau một thời gian dài phồn thịnh.
Suốt 8 năm dẹp loạn An Sử, Quách Tử Nghi là người có công trạng lớn nhất. Với phong thái điềm tĩnh, ông sử dụng chiến thuật trì hoãn không vội giao chiến, khiến đối phương nản lòng mà mắc sai lầm trước. Cứ mỗi lần như vậy, Quách Tử Nghi đem quân truy kích, tiêu hao không ít sinh lực địch.
Trong giai đoạn cuối chiến dịch, Quách Tử Nghi cùng nhiều tướng lĩnh khác thống lĩnh 60 vạn quân đi đánh An Khánh Tự, con trai An Lộc Sơn - người khởi xướng loạn An Sử ở Nghiệp Thành. Các tướng khi đó đều dưới quyền hoạn quan Ngư Triều Ân.
Ngư Triều Ân không hiểu việc quân sự, đưa ra quyết sách sai lầm, khiến quân Đường thua to rồi đổ tội cho Quách Tử Nghi, khiến ông bị giáng chức. Nhưng danh tướng nhà Đường không nản lòng, chấp nhận bị giam lỏng ở kinh cho đến khi triều đình lại phải nhờ cậy đến ông vì không ai biết dẹp loạn.
Loạn An Sử là một trong những cuộc khởi nghĩa quy mô lớn nhất lịch sử Trung Quốc, khiến nhà Đường suy yếu. Ảnh minh họa.
Thắng lợi của Quách Tử Nghi trên chiến trường đóng vai trò quan trọng dẫn đến cuộc nổi binh biến Loạn An Sử chính thức chấm dứt năm 763.
Đến thời vua Đường Túc Tông, Quách Tử Nghi chỉ được trọng dụng khi quân Thổ Phiên và bộ lạc Hồi Hột từ Tây Tạng kéo xuống quẫy nhiễu. Sử sách Trung Quốc mô tả cách ông dùng tiếng nói của mình để thuyết phục kẻ địch rút lui, dù quân địch đông tới 20-30 vạn người.
Quách Tử Nghi khi đó 70 tuổi, đích thân gặp chỉ huy quân địch để thuyết phục. Bởi Quách Tử Nghi từng có thời gian chiến đấu bên cạnh người bộ lạc Hồi Hột, nên ông tin rằng có thể thuyết phục họ quay sang đánh Thổ Phiên.
Tờ Vision Times của Trung Quốc chép rằng, con trai Quách Tử Nghi khuyên: “Bọn chúng đều là loài hổ lang, cha là đại nguyên soái làm sao lại tự dấn thân vào hang cọp”. Tử Nghi đáp lời: “Đất nước đang thời chiến loạn. Nếu ta có thể thuyết phục quân Hồi Hột đứng về phía mình, thì còn gì phải đắn đo?’’.
Tướng quân Hồi Hột vẫn còn nghi hoặc nên sai binh sĩ chuẩn bị nghênh chiến. Thấy thế, Tử Nghi cởi bỏ áo giáp và vũ khí, từ từ tiến lại gần. Sự tử tế và độ lượng của Quách Tử Nghi rất được người Hồi Hột nể trọng. Khi nhận ra ông, họ lập tức quỳ xuống hành lễ. Nhờ vậy mà Quách Tử Nghi có thể chiến thắng mà không cần phải đánh trận, giúp nhà Đường dẹp yên mối lo từ Tây Tạng.
Ông Đa Phúc
Theo Secret China, mối quan hệ giữa hoạn quan Ngư Triều Ân và nguyên soái Quách Tử Nghi diễn ra căng thẳng hơn những gì thực tế. Bề ngoài, ông luôn tránh va chạm với những người luôn đố kỵ với chiến công và sự sủng ái của vua dành cho ông.
Quách Tử Nghi sau này được người Trung Quốc tôn là Ông Đa Phúc, trong bộ ba "Phúc-Lộc-Thọ".
Nhưng Ngư Triều Ân thì không, hoạn quan nhà Đường được cho là thuê người đi phá hoại phần mộ của cha Quách Tử Nghi, sử sách Trung Quốc chép.
Vua Đường Đại Tông từng lo đến chuyện Tử Nghi dấy binh làm phản. Quách Tử Nghi nói rằng, mộ phần tổ tiên bị đào bới là chuyện nhà, nếu như dấy binh tạo phản, thì lại liên quan đến an nguy của đất nước. Đại trượng phu nên lấy quốc sự làm trọng.
Quách Tử Nghi cố nén đau đớn và phẫn hận, cho rằng chuyện như vậy là do mình bị trời phạt. Ông khóc trước phần mộ tổ tiên rằng: “Đây nhất định là bởi ta tội nghiệt sâu nặng, chọc giận Ngọc Đế, nên cố ý để cho ta mang lấy tội danh bất trung bất hiếu này!”, theo Secret China.
Nhờ cách sống khoan dung độ lượng, biết suy nghĩ thấu đáo mà Quách Tử Nghi phục vụ trong 4 đời vua Đường. Ông qua đời năm 85 tuổi, giúp con cháu, gia tộc được hưởng nhiều vinh hoa, phú quý.
Người Trung Quốc về sau cảm phục trước công lao và tấm lòng của Quách Tử Nghi, tôn ông làm Ông Đa Phúc trong bộ ba Tam Đa “Phúc-Lộc-Thọ” nổi tiếng. Quách Tử Nghi xuất thân trong gia đình quý tộc, nhưng cả đời gắn bó với binh nghiệp, đích thân dẫn quân ra trận.
Lại có một lần, Ngư Triều Ân mời Quách Tử Nghi đến dự một bữa tiệc. Thuộc hạ rất căng thẳng, nói rằng Ngư Triều Ân sẽ gây bất lợi cho Quách Tử Nghi, nên muốn trang bị đầy đủ vũ khí để hộ tống. Quách Tử Nghi từ chối, chỉ mang theo vài đứa hài đồng đến dự yến tiệc.
Ngư Triều Ân rất ngạc nhiên hỏi ông: “Tại sao xe ngựa theo sau ông ít vậy?” Quách Tử Nghi kể cho Ngư nghe những lời đồn đại mà ông nghe được và ý nghĩ của thuộc cấp. Ngư Triều Ân khen ngợi khâm phục: “Nếu không phải vì đại nhân tài đức sáng suốt như thế, làm sao có thể không nghi ngờ tôi?”
Cuối cùng, ngay cả tiểu nhân như Ngư Triều Ân cũng bị cảm hóa bởi tấm lòng độ lượng và vô tư trong sáng của Quách Tử Nghi.
Tiết độ sứ Ngụy Bác là Điền Thừa Tự nắm giữ một đội quân khá mạnh, luôn kiêu ngạo và ngỗ ngược, ngạo mạn và hung ác với người, không có lễ tiết phép tắc. Vì Điền Thừa Tự chiếm cứ Hà Bắc nên Quách Tử Nghi đã phái sứ giả đến thuyết phục ông ta đầu hàng. Không ngờ Điền Thừa Tự nhìn về phía Tây nơi Quách Tử Nghi đang ở, chỉ vào đầu gối của mình và nói với sứ giả rằng: “Đầu gối của ta đã mười năm không quỳ trước người khác, nhưng mà hôm nay, ta nguyện quỳ bái lễ Quách Công”.
Trí tuệ xử thế của Quách Tử Nghi đã giúp ông ở địa vị công cao vượt chủ mà luôn suôn sẻ, chính là: “Công trùm trời đất mà chủ không nghi, địa vị vượt muôn người mà không ai đố kỵ”.
