- Tác giả,James FitzGerald & Holly Honderich
- Vai trò,BBC News, từ London và Washington DC
- 15 tháng 2 2025
Elon Musk đang phất cao ngọn cờ thực hiện nỗ lực này nhằm giảm mạnh số lượng nhân viên liên bang và loại bỏ những gì ông cho là lãng phí tiền thuế của người dân.
Nhưng Bộ Chính phủ Hiệu quả (DOGE) của ông đã gặp phải những trở ngại pháp lý, cáo buộc xung đột lợi ích và làm dấy lên lo ngại cơ quan này sẽ gây ra thiệt hại nghiêm trọng.
Giải thích về hành động của mình với báo giới tại Phòng Bầu dục, ông Musk đã bảo vệ kế hoạch của mình và phủ nhận cáo buộc của các thành viên Đảng Dân chủ đối lập rằng ông đang thực hiện một "cuộc tiếp quản thù địch" đối với chính phủ.
Các cuộc thăm dò cho thấy việc cắt giảm chi tiêu chính phủ được ủng hộ rộng rãi.
DOGE là gì?
Mặc dù có tên đầy đủ, nhưng DOGE không phải là một bộ chính thức của chính quyền Mỹ, vì để chính danh cần phải được Quốc hội thông qua bằng một đạo luật.Thay vào đó, bộ này ra đời chỉ bằng một trong những sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump và hoạt động như một cơ quan cố vấn với ít nhất có bốn nhân viên phụ trách mỗi cơ quan chính phủ.
Một phần nhiệm vụ của DOGE, theo sắc lệnh, liên quan đến việc nâng cấp công nghệ thông tin nhằm tăng cường hiệu quả. Cơ quan này phải hoàn thành công việc vào tháng 7/2026.
Nhiều nhân viên của DOGE dường như là những người trẻ tuổi có nền tảng công nghệ.
Elon Musk có phải là nhân viên chính phủ không?
Phải.Ban đầu tỷ phú Musk nói rằng ông sẽ thực hiện vai trò của mình như một tình nguyện viên bên ngoài chính phủ nhưng sau đó Nhà Trắng cho biết ông đang hoạt động với tư cách là một nhân viên chính phủ đặc biệt không lương.
Chức danh đó được định nghĩa chính thức là những người làm việc cho chính phủ trong 130 ngày trở xuống trong một năm.
Đối với một số người ủng hộ cơ quan mới này, địa vị bên ngoài của DOGE - cũng như nhiệm vụ có phần mơ hồ của nó - sẽ làm tăng hiệu quả của cơ quan này.
"Họ ít bị ràng buộc hơn so với chính bộ máy quan liêu hay các hệ thống khiến quy trình bị chậm ở đây", Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Kevin Cramer của bang Bắc Dakota nói với BBC. "Tôi nghĩ rằng việc thiếu các tham số là một phần khiến họ trở nên hiệu quả".
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Tỷ phú Elon Musk cùng cậu con trai bốn tuổi Lil X và Tổng thống Donald Trump trong buổi họp báo về sắc lệnh tinh gọn chính phủ Mỹ tại Phòng Bầu dục hôm 11/2
DOGE đã làm được gì cho đến nay?
Sứ mệnh của DOGE, theo ông Musk, là tiết kiệm tiền thuế của người dân và giảm nợ quốc gia Mỹ, hiện đang ở mức 36 ngàn tỷ USD.Ban đầu, tỷ phú công nghệ cho biết ông hy vọng sẽ tiết kiệm được tới 2 ngàn tỷ USD một năm, nhưng sau đó đã giảm bớt ước tính này.
Musk cho biết ông muốn chấm dứt "nạn chuyên quyền của bộ máy quan liêu", mà ông mô tả là nhánh quyền lực thứ tư của nhà nước đang hoạt động chống lại chương trình nghị sự của ông Trump. Những người chỉ trích công việc của ông Musk cho rằng có một động cơ ý thức hệ đơn giản hơn đang được thực hiện.
"Họ sẽ không đến mấy cơ quan đang làm những công việc họ thích. Họ sẽ chỉ đến các cơ quan mà họ không đồng tình", Douglas Holtz-Eakin, cựu giám đốc Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) và đảng viên Cộng hoà, nói với hãng thông tấn Reuters.
Không rõ DOGE đã tiết kiệm được bao nhiêu tiền cho đến nay, mặc dù tài khoản trên mạng xã hội X của họ thường xuyên cập nhật thông tin và ca ngợi những gì họ nói là đã cắt giảm. Một số hoạt động gây chú ý của DOGE bao gồm:
- Các đại diện của DOGE đã đến các phòng ban khác nhau để giám sát chi tiêu. Ông Trump nói họ đã xác định được "gian lận và lạm dụng", mà không đưa ra bằng chứng.
- Là một phần trong cuộc chiến chống các chính sách "woke" (trạng thái "thức tỉnh", nắm bắt nhanh nhạy các vấn đề chính trị - xã hội đương thời, chẳng hạn như quyền LGBTQ+, nạn phân biệt chủng tộc…), tỷ phú Musk cho biết đội ngũ của ông đã "tiết kiệm cho người nộp thuế hơn 1 tỷ USD trong các hợp đồng DEI [đa dạng, công bằng và hòa nhập] điên rồ".
- Cắt giảm USAID, tổ chức viện trợ nước ngoài chính của Mỹ vốn tài trợ cho các dự án ở hàng chục quốc gia - mà cả ông Trump và ông Musk đều gọi là lãng phí.
- Đưa ra lời đề nghị bồi thường cho hai triệu nhân viên chính phủ để cố gắng cắt giảm quy mô lực lượng lao động liên bang.
- Cố gắng kiểm soát và có thể đóng cửa Cơ quan Bảo vệ Tài chính Người tiêu dùng (CFPB). Cơ quan này được thành lập để bảo vệ người tiêu dùng sau cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 - nhưng bị Đảng Cộng hòa cáo buộc là đã vượt quá quyền hạn.
Người Mỹ nghĩ gì?
Theo một cuộc thăm dò của đài CBS News, đối tác tin tức của BBC tại Mỹ, DOGE nhận được sự ủng hộ rộng rãi của công chúng.Cuộc khảo sát chỉ ra rằng đa số người Mỹ - đặc biệt là những cử tri Đảng Cộng hòa - ủng hộ công việc của DOGE, dù họ có thể không đồng ý về mức độ ảnh hưởng mà ông Musk nên có.
Quy mô lực lượng viên chức chính thức ở Mỹ hiện tại vượt quá hai triệu người và một trong những lần gia tăng lớn nhất là vào năm 2023, một phần là nhờ vào các khoản đầu tư lớn của chính quyền Biden vào các dự án cơ sở hạ tầng.
David Ditch, một nhà phân tích cấp cao tại Trung tâm Đổi mới Chính sách Kinh tế, một nhóm nghiên cứu bảo thủ, cho biết công việc của DOGE là cần thiết.
"Họ đang rọi ánh đèn rất sáng vào nhiều bộ phận khác nhau của chính phủ liên bang và họ, dù là công chúng Mỹ hay các thành viên ôn hòa của đảng Cộng hòa, tự hỏi rằng liệu đây có phải là cách bạn muốn tiền thuế của người Mỹ được sử dụng không?"
DOGE đã vấp phải sự phản đối nào?
Các đối thủ chính trị và các tổ chức giám sát chính phủ cáo buộc DOGE hành động mà không có sự minh bạch, phát tán thông tin sai lệch về chi tiêu chính phủ - và cáo buộc ông Musk vượt quá quyền hạn của mình khi là một quan chức không được bầu.Những người chỉ trích chỉ ra các xung đột lợi ích tiềm ẩn của tỷ phú Musk, khi các công ty của ông có các hợp đồng trị giá hàng tỷ USD với chính phủ Mỹ. Ông Trump và ông Musk phủ nhận rằng sẽ có bất kỳ vấn đề nào phát sinh.
Nhiều nhóm bao gồm các công đoàn và tổng chưởng lý các bang đã kiện DOGE và chính quyền Trump nói chung về các kế hoạch của họ, và Đảng Dân chủ cáo buộc họ can thiệp vào nguồn tài trợ được Quốc hội phê duyệt nằm ngoài phạm vi của tổng thống. Nhà Trắng phủ nhận công việc này không vi phạm bất kỳ luật nào.
Nhiều lần, tòa án đã vào cuộc để ngăn chặn các động thái cắt giảm chi phí, ít nhất một lần là trực tiếp chặn DOGE khi một thẩm phán ngăn cơ quan này truy cập dữ liệu cá nhân được lưu giữ trong hồ sơ của Bộ Tài chính Hoa Kỳ.
Khi nói chuyện với báo giới tại Phòng Bầu dục, Elon Musk cho biết ông dự đoán sẽ bị giám sát chặt chẽ vì công việc của mình, nhưng nhấn mạnh người Mỹ đã bỏ phiếu cho cải cách chính phủ "theo lý trí".
Tuy nhiên các chuyên gia đặt câu hỏi liệu người giàu nhất thế giới có thể thực hiện được những lời cam kết táo bạo của mình hay không.
Elaine Kamark, thành viên cấp cao về nghiên cứu quản trị tại Viện Brookings, nói với BBC rằng những nỗ lực tinh giản chi tiêu của chính phủ Mỹ "có thể thực hiện được", đồng thời nhấn mạnh ví dụ như công việc của chính bà làm cho Tổng thống Bill Clinton vào những năm 1990.
Nhưng bà cho rằng ý tưởng của Musk về việc cắt giảm một phần ba chi tiêu chính phủ là "vô lý", vì phần lớn ngân sách là bắt buộc, bao gồm các chương trình phổ biến như an sinh xã hội và Bảo hiểm Medicare.
Jessica Parker và Cai Pigliucci tường thuật bổ sung.
