Guatanamo là của Cuba tại sao Mỹ dùng được?

(Dân trí) - Căn cứ Hải quân Mỹ ở Vịnh Guantanamo là căn cứ quân sự lâu đời nhất của Mỹ ở nước ngoài và là căn cứ duy nhất Mỹ đặt ở một nước xã hội chủ nghĩa.​

Căn cứ Guantanamo nằm ở góc đông nam quốc đảo Cuba



Nằm ở góc đông nam quốc đảo Cuba, tại tỉnh Oriente, Căn cứ này có diện tích 117,6km2, nhưng chỉ có 49km2 là đất khô ráo, khoảng 38,8km2 trên biển và khoảng 29,8km2 đầm lầy. Căn cứ Guantanamo nằm cách bờ biển bang Miami của Mỹ khoảng 1.300km.

Guantanamo là một hải cảng nước sâu tự nhiên, có thể tiếp nhận tàu cỡ lớn. Người châu Âu đặt chân lên đây sớm nhất là Christopher Colombus (1451 – 1506). Ba thế kỷ sau, người Anh đổ bộ và xây dựng căn cứ tại Guantanamo, nhưng về sau, Guantanamo cùng toàn bộ quốc đảo Cuba trở thành thuộc địa của thực dân Tây Ban Nha.



Các hạm đội Đại Tây Dương và Thái Bình Dương tổ chức các chiến dịch chung ở Vịnh Guantanamo



Một góc Guantanamo năm 1979

Năm 1903, Tổng thống Cuba khi đó và chính phủ Mỹ ký “Hiệp định của các Bến than và Hải quân” theo đó Mỹ được dành quyền xây dựng căn cứ quân sự tại Guantanamo.

Năm 1934, Cuba và Mỹ lại ký một điều ước, cho phép căn cứ quân sự Guantanamo của Mỹ tồn tại vô thời hạn, theo hình thức thuê đất, nếu Cuba muốn thu hồi phần lãnh thổ này của mình thì phải đàm phán với Mỹ.

Theo hiệp định, mỗi năm, phía Mỹ trả cho phía Cuba 2.000 USD tiền thuê đất và nước – tương đương với 4.085 USD ngày nay. Như vậy, tiền thuê cho mỗi ha ở vùng Vịnh tốt nhất đất nước Cuba này là 34,7 xu đôla Mỹ. Vào đầu những năm 1960, nước Cộng hòa Cuba dưới sự lãnh đạo của chủ tịch Fidel Castro, với chủ trương không chấp nhận những gì xảy ra tại một phần trên lãnh thổ của tổ quốc mình, đã quyết định không tiếp tục nhận số tiền mang tính tượng trưng nêu trên.

Mỹ và Cuba cắt đứt quan hệ ngày 3/1/1961 theo quyết định của Tổng thống Mỹ lúc đó là Dwight Eisenhower, ngay trước lễ nhậm chức của Tổng thống kế nhiệm John F. Kennedy vào ngày 20/1/1961. Căn cứ Guantanamo được chia làm hai phần riêng biệt: Một sân bay và một căn cứ chính. Sứ mệnh chính của Vịnh Guantanamo là phục vụ như một căn cứ hậu cần chiến lược cho Hạm hội Hải quân của Mỹ ở Đại Tây Dương và hỗ trợ các hoạt động chống buôn bán ma túy ở khu vực Caribe.

Căn cứ Guantanamo, đặc biệt là trong thời kỳ chiến tranh Lạnh, đã được Mỹ sử dụng vào mục đích chống Cuba cũng như chống các nước xã hội chủ nghĩa khác. Nhưng thời kỳ sau, hơn 600 nghi phạm từ khắp nơi trên thế giới, nhất là ở Afghanistan và Pakistan sau khi Mỹ xâm lược Afghanistan, đã được đưa tới nhà tù này giam giữ trong những điều kiện khắc nghiệt mà không hề được xét xử hay tiếp xúc với gia đình.

Nhà tù Guantanamo, nơi Mỹ giam cầm hơn 600 nghi phạm khắp nơi trên thế giới

Nhằm xoa dịu những phản ứng gay gắt của dư luận quốc tế đối với các vụ lính Mỹ ngược đãi tù nhân ở nhà tù Guantanamo, ngày 19/4/2006, lần đầu tiên Lầu Năm Góc đã công bố danh sách tên và quốc tịch của 558 tù nhân bị coi là “phần tử khủng bố” đang bị giam giữ tại đây. Theo danh sách này, các tù nhân nói trên thuộc 41 quốc gia khác nhau, trong đó nhiều nhất là người Arập Xêút với 132 người, tiếp đó là Afghanistan 125, Yemen 107. Phần lớn họ bị bắt tại Afghanistan trong cuộc chiến chống khủng bố của Mỹ, do bị cáo buộc liên quan đến Al Qaeda bay Taliban. Tuy nhiên, trong số tù nhân này có hơn 60 trẻ em vị thành niên, trong đó có 10 em mới 14-15 tuổi. Những trẻ em này bị giam giữ chung với các tù nhân khác, thường xuyên bị thẩm vấn, thậm chí còn bị tra tấn.

Lịch sử của Guantanamo
Guantanamo là tên mà người dân bản địa Taínos gọi vùng vịnh nằm ở tỉnh Guantanamo, đông nam Cuba. Đây là cảng rộng nhất ở phía nam hòn đảo. Cấu trúc địa hình, với những ngọn đồi dốc đứng bao quanh, đã khiến vịnh trở nên tách biệt với vùng nội địa.

Một góc căn cứ quân sự của Mỹ tại Guantánamo

​

Nhà thám hiểm Christopher Columbus tới đây vào năm 1494. Ông đã gọi đây là Puerto Grande. Khi những người Tây Ban Nha đi khai khẩn nắm quyền kiểm soát Cuba, vịnh này trở thành một cảng có tầm quan trọng sống còn ở phía nam hòn đảo.
Năm 1741, khi người Anh chiếm nơi này, trong một thời gian ngắn, vịnh được gọi với cái tên mới là Cumberland.
Trong cuộc chiến Tây Ban Nha – Mỹ, hạm đội Mỹ đã tấn công Santiago để làm nơi tránh bão trong mùa mưa. Họ chọn Guantanamo vì đây là một cảng biển tuyệt vời. Với sự yểm trợ của hải quân, lính thủy đánh bộ Mỹ đã đổ bộ vào đây sau cuộc tấn công năm 1898.
Tuy nhiên, lực lượng này đổ bộ đã vấp phải kháng cự của quân Tây Ban Nha, và họ cần sự trợ giúp của các trinh sát người Cuba.

Căn cứ Guantánamo nhìn từ hình ảnh vệ tinh

​

Mỹ chiếm vịnh Guantanamo và năm cảng biển khác làm nơi neo đậu và cho tàu hải quân Mỹ ăn than, đồng thời thiết lập căn cứ hải quân tại đây năm 1898.
Năm 1903, sau khi chính quyền Cuba độc lập được bầu nên và hiệp ước Cuba-Mỹ được ký kết, Mỹ chỉ muốn tiếp tục sử dụng Guantanamo làm căn cứ hải quân và điểm cho tàu ăn than.
Căn cứ hải quân này còn có tên gọi tắt là GTMO, hay ‘Gitmo’, rộng 116km2 ở dải phía tây và đông của vịnh.
Hiệp ước Cuba-Mỹ
Hiệp ước giữa Cuba và Mỹ được Tổng thống đầu tiên là Tomás Estrada Palma ký năm 1903 và bản ký lại vào năm 1934 có hiệu lực chừng nào tất cả các bên đồng ý chấm dứt, hoặc cho tới khi nào Mỹ từ bỏ cơ sở này.

Bản đồ căn cứ Guantanamo

​

Theo đó, Cộng hòa Cuba cho Mỹ thuê một số vùng đất, hầu hết là quanh vịnh Guantanamo, để làm các điểm cho tàu ăn than và căn cứ hải quân, cho tới chừng nào Mỹ muốn.
Điều kiện cho thuê bao gồm Mỹ ‘có quyền pháp lý và kiểm soát’, trong khi ‘vẫn thừa nhận chủ quyền tối thượng của Cộng hòa Cuba’ đối với vùng đất này. Các thương thuyền của Cuba vẫn có thể tự do đi lại qua vùng biển này.
Việc cho thuê đất cũng là một trong những lời hứa của Cuba đối vỡi Mỹ theo Hiệp ước Quan hệ Cuba-Mỹ. Cũng theo điều khoản ký kết, hàng năm Mỹ phải trả tiền thuê 2.000USD bằng tiền vàng (tới năm 1934, và giá 4.085USD từ 1938 cho tới nay) tới khi nào Mỹ còn đóng quân và sử dụng khu vực đã thuê.
Năm 1959, chính quyền của ông Fidel Castro lên nắm quyền và sự kiện Vịnh con Lợn năm 1961 đã khiến Cuba phong tỏa mọi quan hệ thương mại và kinh tế với căn cứ của Mỹ, song vẫn giữ lại công ăn việc làm cho các công nhân người Cuba.
Sau Cách mạng Cuba, Tổng thống Mỹ Dwight D. Eisenhower vẫn duy trì hiện trạng của căn cứ, bất chấp sự phản đối của Chủ tịch Cuba Fidel Castro.
Kể từ 2002, căn cứ trở thành nơi giam các cá nhân bị Mỹ coi là nguy hại cho an ninh quốc gia. Năm 2009, Tổng thống Barack Obama đã yêu cầu đóng cửa trại giam này vào ngày 22/1/2010. Tuy nhiên, cho tới nay trại giam này vẫn hoạt động.
Nơi ‘vô giá’
Với mức giá thuê rẻ như không tưởng, Gitmo được nhiều người Mỹ coi là một trong những thỏa thuận bất động sản ‘hời’ nhất từ trước tới nay.

Nhà tù Guantanamo

​

Hiệp ước Quan hệ Cuba-Mỹ ký lại năm 1934 tái khẳng định việc Cuba cho Mỹ thuê lại vịnh Guantanamo và các đối tác thương mại của họ được đi lại tự do qua vịnh, thay đổi số tiền thuê vịnh từ 2.000USD bằng tiền vàng sang giá tương đương của năm 1934 là 4.085USD.
Cũng theo hiệp ước này, Mỹ có thể thuê vịnh lâu dài, trừ khi cả hai chính quyền đồng ý hủy thương vụ hoặc Mỹ ngừng thuê lại.
Như vậy về mặt kỹ thuật, Mỹ chỉ phải trả cho Cuba hơn 4000 USD/năm để thuê vùng đất đắc địa của Cuba. Số tiền này chỉ bằng với giá thuê một căn hộ ở trung tâm Manhattan. Và đặc biệt là chính quyền Cuba lại thường từ chối nhận số tiền thuê đất này.
Kể từ năm 1959, Cuba chỉ nhận séc trả tiền thuê đất của Mỹ một lần – và giao dịch này bị lỗi.
Chủ tịch Cuba Fidel Castro thừa nhận trong một bài báo rằng, ông từ chối nhận tiền thuê đất mà Mỹ trả, hành động này nhằm phản đối sự chiếm đóng ‘bất hợp pháp’ của Mỹ đối với vùng đất.
Các tờ séc để thanh toán tiền thuê đất được Mỹ chuyển tới ‘Tổng Ngân khố của Cộng hòa” – một vị trí mà lãnh đạo Cuba nói rằng không hề tồn tại.
Trong khi Mỹ thuê Guantanamo với giá gần như ‘cho không’, việc vận hành trại giam trên vịnh này lại rất tốn kém. Theo báo cáo năm 2013 của Carol Rosenberg, Giám đốc Bộ phận Truyền thông của Guantanamo. Ước tính Mỹ chi 454 triệu USD/năm để duy trì trại giam.
Tại trại giam này vẫn còn hàng chục người nghi có liên hệ với khủng bố bị giam giữ - dù được Mỹ tuyên bố thả tự do. Liên đoàn Tự do Dân sự của Mỹ ước tính, để giam số người này tốn mất 168,1 triệu USD/năm, còn nếu nhà tù này trên đất Mỹ chỉ tốn 2,7 triệu USD.
Tuy nhiên, các nhà lập pháp Mỹ lại cho rằng, trại giam này là phương án tốt nhất để Mỹ đối phó với các nghi phạm khủng bố, vì nhà tù này sẽ kìm chân những kẻ khủng bố muốn gây tội ác trên đất Mỹ, hoặc biến Mỹ thành mục tiêu cho các cuộc vượt ngục có tổ chức.
“Nói về độ an toàn và an ninh của người dân Mỹ mà một nhà tù cách biệt mang lại thì Guantanamo là vô giá” – nghị sĩ James Inhofe nhận định.

của ?
của con cặc

Đẩ đẩu mĩ đế tên sen đầm đế guốc

lỗ đýt hồng phấn:

của ?
của con cặc

Bấm để mở rộng...

Con tặc