Nguồn hình ảnh,Getty Images
- Tác giả,Rebecca Thorn
- Vai trò,BBC World Service
- một giờ trước
Ukraine có nhiều mỏ đất hiếm và khoáng sản thiết yếu lớn, nhưng nhiều nơi nằm ở các khu vực do quân đội Nga kiểm soát.
Trump cho rằng những khoáng sản này nên được dùng để đổi lấy sự hỗ trợ liên tục của Mỹ đối với Ukraine trong cuộc chiến chống lại Nga.
"Tôi đã nói với [Ukraine] rằng tôi muốn [một khoản] tương đương khoảng 500 tỷ đô la đất hiếm, và họ cơ bản đã đồng ý với điều đó," Trump nói với phóng viên Bret Baier của đài Fox News vào ngày 10/2.
"Đó không phải là một cuộc trò chuyện nghiêm túc," Zelensky nói. "Tôi không thể bán nước."
Đề xuất của Trump đã chứng minh tầm quan trọng của các khoáng sản kể trên đối với Mỹ, nhưng chúng phục vụ mục đích gì và có thể mang lại gì cho Mỹ?
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Các đá kỷ Phấn trắng ở Bilokuzmynivka, thuộc tỉnh Donetsk và Luhansk, là nơi chứa một số khoáng sản quý giá nhất của Ukraine
Đất hiếm là gì?
"Đất hiếm" là một thuật ngữ chung để chỉ 17 nguyên tố hóa học giống nhau, được sử dụng rộng rãi trong công nghệ và công nghiệp hiện đại.Những nguyên tố này rất quan trọng trong việc sản xuất điện thoại thông minh, máy tính, thiết bị y tế và nhiều ngành khác.
Các nguyên tố đó bao gồm: Sc – scandium, Y – yttrium, La – lanthanum, Ce – cerium, Pr – praseodymium, Nd – neodymium, Pm – promethium, Sm – samarium, Eu – europium, Gd – gadolinium, Tb – terbium, Dy – dysprosium, Ho – holmium, Er – erbium, Tm – thulium, Yb – ytterbium, Lu – lutetium.
Những khoáng sản này được gọi là "đất hiếm" vì rất hiếm khi tìm thấy chúng ở dạng tinh khiết, nhưng trên khắp thế giới có các mỏ chứa một số các nguyên tố này.
Tuy nhiên, đất hiếm thường được tìm thấy cùng với các nguyên tố phóng xạ, như thorium và uranium, và việc tách chúng đòi hỏi nhiều hóa chất độc hại, làm cho quá trình khai thác đôi khi khó khăn và tốn kém.
Ukraine có những khoáng sản gì?
Ukraine có 21 trong số 30 loại khoáng sản mà Liên minh Châu Âu (EU) định nghĩa là "nguyên liệu thô thiết yếu", chiếm khoảng 5% trữ lượng khoáng sản toàn cầu.Nhiều khu vực chứa các nguyên tố này nằm ở phía nam của Crystalline Shield (Tấm chắn Crystalline Ukraine), chủ yếu dưới Biển Azov. Hầu hết những khu vực này hiện đang bị Nga chiếm đóng.
Tuy nhiên, vẫn còn những dự án đầy hứa hẹn ở khu vực Middle Buzh, cũng như ở các vùng Kyiv, Vinnytsia và Zhytomyr.
Các chuyên gia cho biết, mặc dù đã xác định được vài trăm địa điểm đầy hứa hẹn, nhưng chỉ một số trong số đó có thể trở thành các mỏ khai thác nếu việc phát triển chúng được coi là khả thi về mặt kinh tế.
"Những ước tính đã được đưa ra thực sự chỉ là ước tính," Adam Webb, Giám đốc Nguyên liệu Pin tại công ty cung cấp dữ liệu Benchmark Mineral Intelligence có trụ sở ở Anh, cho biết.
"Cần phải làm rất nhiều việc hơn nữa để chứng minh những mỏ khoáng sản đó có thể trở thành trữ lượng kinh tế."
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Một mỏ khai thác lộ thiên chụp ngày 22/2/2025 tại khu vực Donetsk, Ukraine
Về các khoáng sản quan trọng khác của Ukraine, theo Forbes Ukraine, khoảng 70% trong số đó nằm ở các khu vực Donetsk, Dnipropetrovsk và Luhansk. Vì vậy, nhiều mỏ hiện nằm trong lãnh thổ bị Nga xâm chiếm và chiếm đóng.
Bên cạnh đất hiếm, Ukraine cũng có các khoáng sản thiết yếu khác, như lithium.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Lithium là một khoáng sản quan trọng có thể được chiết xuất từ zinnwaldite
Theo chính phủ Ukraine, nước này có khoảng 450,000 tấn trữ lượng lithium. Tuy nhiên, lithium vẫn chưa được khai thác mặc dù đã có kế hoạch bắt đầu khai thác.
Nga đã chiếm ít nhất hai mỏ lithium: Shevchenkivske ở vùng Donetsk và Kruta Balka ở khu vực Berdyansk.
Các mỏ lithium ở khu vực Kirovohrad vẫn nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine.
Tại sao Trump muốn những khoáng sản này?
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Mỹ quan tâm đến việc kiểm soát sản xuất đất hiếm và cũng có thể cả các khoáng sản thiết yếu phần lớn là do sự cạnh tranh với Trung Quốc, quốc gia hiện đang chiếm ưu thế trong cung ứng toàn cầu.
Trong vài thập kỷ qua, Trung Quốc đã trở thành quốc gia dẫn đầu trong cả việc khai thác và xử lý đất hiếm, chiếm từ 60-70% sản lượng toàn cầu và gần 90% công suất chế biến.
Sự phụ thuộc của Mỹ vào Trung Quốc trong vấn đề này có thể là điều đáng lo ngại đối với chính quyền Trump – cả về mặt an ninh quốc gia lẫn nền kinh tế.
Những chất liệu này rất cần thiết cho các công nghệ tiên tiến – từ xe điện đến thiết bị quân sự.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Nhà máy hệ thống lưu trữ năng lượng của Tesla tại Thượng Hải, Trung Quốc là cơ sở đầu tiên ngoài Mỹ sản xuất pin lưu trữ năng lượng được gọi là Megapack
'Một nghịch lý'
Nhìn bề ngoài, đây có vẻ là một nghịch lý, theo Navin Singh Khadka, phóng viên chuyên về môi trường của BBC World Service.Trump đã ra lệnh mở rộng sản xuất nhiên liệu hóa thạch và từ bỏ các chính sách năng lượng tái tạo. Nhưng cùng lúc, ông lại muốn đảm bảo có khoáng sản thiết yếu – chìa khóa cho sự chuyển đổi năng lượng sạch – từ bất cứ đâu có thể.
Tuy nhiên, những khoáng sản này cũng là nền tảng cho các thiết bị điện tử tiêu dùng, thiết bị quân sự và điều hướng, và quan trọng nhất là các trung tâm dữ liệu Trí tuệ Nhân tạo (AI).
Trump đã công bố một chiến lược lớn để mở rộng cơ sở hạ tầng AI ở Mỹ. Điều này sẽ cần một nguồn cung lớn các khoáng sản thiết yếu – chủ yếu là đồng, silicon, palladium và các nguyên tố đất hiếm.
Trong khi đó, nguồn cung khoáng sản thiết yếu đã bắt đầu giảm, trở thành một trong những nguyên nhân chính khiến sự phát triển năng lượng sạch toàn cầu chậm lại.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Khách tham quan các gian hàng trưng bày nam châm vĩnh cửu đất hiếm và kim loại không hòa tan tại Triển lãm Công nghiệp Vật liệu Tiên tiến Trung Quốc lần thứ chín năm 2024 ở Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông
Các chuyên gia cho biết yếu tố chính là do sự thống trị của Trung Quốc ở mảng các khoáng sản thiết yếu - bao gồm đất hiếm - chủ yếu là do địa chính trị giữa Mỹ và Trung Quốc.
Bằng việc phát triển công nghệ xử lý và chuyên môn trong suốt nhiều thập kỷ, Trung Quốc hiện kiểm soát 100% nguồn cung graphite tự nhiên và dysprosium đã tinh chế, 70% cobalt và gần 60% tất cả các lithium và mangan đã qua xử lý, theo Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế.
Trung Quốc cũng chủ yếu sản xuất đất hiếm và duy trì sự kiểm soát chặt chẽ đối với các kim loại quan trọng trên toàn thế giới, bằng việc nắm giữ quyền sở hữu các mỏ lớn ở Châu Phi, Châu Á và Nam Mỹ.
"Để đối phó với sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc đối với chuỗi cung ứng toàn cầu," Ủy ban Quân lực Hạ viện Mỹ trong chính quyền Biden đã nói ''việc Mỹ phải bảo đảm nguồn cung khoáng sản thiết yếu và chiến lược của mình là rất quan trọng."
Chính quyền Trump có vẻ như nhìn nhận các khu vực như Ukraine và Greenland là những nơi họ có thể áp dụng các phương pháp sáng tạo để làm giàu chuỗi cung ứng của mình.
Nguồn hình ảnh,Getty Images
Chụp lại hình ảnh,Tổng thống Ukraine Zelensky nói: "Tôi không thể bán nước" sau khi Tổng thống Trump đề xuất Mỹ tiếp cận khoáng sản của Ukraine
