Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
|
| Thủ tướng Võ Văn Kiệt trong một lần gặp gỡ ông Lý Quang Diệu |
Cố thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu từng là người phản đối Việt Nam trên vấn đề Campuchia vào thập niên 70 và 80 của thế kỷ 20. Nhưng, quan hệ giữa Việt Nam và Singapore đã bắt đầu thay đổi từ năm 1990.
Trong cuốn hồi ký "Từ thế giới thứ ba đến thế giới thứ nhất: Câu chuyện Singapore 1965-2000", ông Lý Quang Diệu đã kể lại về giai đoạn phá băng trong quan hệ hai nước, cũng như những kỷ niệm trong các chuyến thăm Việt Nam sau này.
Theo đó, tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới Davos tháng 2/1990, ông Võ Văn Kiệt, khi đó là phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, đã yêu cầu gặp ông Lý và đề nghị hai nước bỏ qua những bất đồng trong quá khứ, tiến tới hợp tác.
Nhưng phải đến hơn một năm sau, quan hệ Việt Nam - Singapore mới thực sự được lật sang trang mới, với chuyến thăm của ông Võ Văn Kiệt với tư cách thủ tướng. Ông Lý Quang Diệu khi đó đã từ nhiệm chức thủ tướng Singapore, nhưng vẫn nắm vai trò quan trọng trên chính trường đảo quốc này.
"Tuy không còn là thủ tướng, chúng tôi vẫn gặp nhau tại bữa tiệc chiêu đãi do người kế nhiệm tôi là Goh Chok Tong chủ trì. Khi bữa tiệc sắp tàn, ông ấy (thủ tướng Võ Văn Kiệt) bước lại phía tôi, ôm quàng lấy tôi như cách những người ******** thường làm, rồi hỏi tôi có muốn giúp đỡ Việt Nam không. Tôi hỏi, bằng cách nào? Bằng cách trở thành cố vấn kinh tế của họ. Tôi lặng người đi", ông Lý viết.
Ông Lý Quang Diệu cho hay, ông chỉ có kinh nghiệm quản lý một đất nước thành phố Sài Gòn, chứ chưa bao giờ quản lý một quốc gia có 60 triệu người dân, chịu sự tàn phá nhiều năm của chiến tranh và đang chuyển đổi mô hình phát triển như Việt Nam. "Nhưng ông ấy rất kiên quyết, sau này còn hai lần gửi thư cho tôi. Tôi đồng ý đến thăm Việt Nam, nhưng không phải với tư cách cố vấn, mà muốn cùng thảo luận với họ, tập trung trí tuệ, để tìm ra hướng chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường", ông Lý viết trong hồi ký.
Tháng 4/1992, ông Lý Quang Diệu lần đầu tiên đến thăm Việt Nam. Trong ngày làm việc thứ nhất, ông đã có buổi thảo luận suốt một ngày cùng thủ tướng Võ Văn Kiệt khi đó và các quan chức cấp cao khác, với nội dung chính xoay quanh công cuộc hiện đại hóa của Việt Nam. "Tôi kiến nghị họ nghiên cứu quá trình chuyển đổi của Đài Loan và Hàn Quốc, từ xã hội nông nghiệp thành xã hội công nghiệp phát triển", ông nhớ lại.
Sau buổi thảo luận, ông Lý Quang Diệu còn có cuộc hội đàm với tổng bí thư Đỗ Mười. Ông Lý cũng đề nghị được gặp cựu thủ tướng Phạm Văn Đồng. Ngoài ra, khi đi thăm thành phố Hồ Chí Minh, ông cũng có buổi nói chuyện với nguyên tổng bí thư Nguyễn Văn Linh.
Trong báo cáo ngắn gửi chính phủ Singapore, ông Lý Quang Diệu đánh giá rằng, dù Việt Nam còn gặp rất nhiều khó khăn, nhưng người dân Việt Nam là một dân tộc tràn đầy sức sống, tư chất thông minh. "Tôi tin tưởng rằng, 20, 30 năm nữa, họ sẽ chấn hưng trở lại, bởi họ đều là những người rất nghiêm túc", ông bình luận.
Sau chuyến thăm của ông Lý Quang Diệu, tháng 9/1992, chính phủ Singapore cử một đoàn công tác đến Việt Nam để đưa ra những kiến nghị trong việc xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng. Ngoài ra, chính phủ nước này cũng quyết định thành lập một quỹ hỗ trợ trị giá 10 triệu USD, nhằm giúp Việt Nam đào tạo, bồi dưỡng cán bộ.
Tháng 10/1993, tổng bí thư Đỗ Mười thăm Singapore. Một tháng sau, ông Lý Quang Diệu có chuyến thăm đáp lễ. Đại sứ quán Singapore tại Hà Nội báo cáo với ông Lý rằng, tuyển tập các phát biểu của ông đã được dịch ra tiếng Việt và bày bán rộng rãi tại Việt Nam.
Trong khi hội đàm, ông Lý Quang Diệu một lần nữa lại bày tỏ sự lạc quan về tương lai phát triển của Việt Nam, nhất là khi hòa bình là xu hướng phát triển lớn của thời đại.
"Đông Á đã rút ra được bài học từ lịch sử 40 năm qua, chiến tranh căn bản không mang lại lợi ích gì", ông viết. "Trên thực tế, Việt Nam đang tiến bộ. Thị trường năng động hơn, cửa hàng, khách sạn nhiều hơn xưa. Tất cả những điều này phản ảnh qua quang cảnh thịnh vượng của Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh".
Trong thời điểm đó, ông Lý Quang Diệu đã nhấn mạnh đến việc học tập quá trình chuyển đổi của Đài Loan, Hàn Quốc; đặc biệt chú trọng đến TP.HCM để làm động lực phát triển của cả nước. “Chất xúc tác là những người Việt di cư, những người Việt Nam Cộng Hoà ra đi sau năm 1975 và kinh doanh thành công ở Mỹ, Tây Âu, Úc, New Zealand và các đảo lân cận ở Nam Thái Bình Dương. Mời họ trở về nhà và khởi động nền kinh tế ở miền Nam bởi tại miền nam họ sẽ muốn giúp đỡ gia đình và bạn bè họ. Ông Võ Văn Kiệt dường như bị lôi cuốn trước đề nghị này. Bản thân ông xuất thân từ miền Nam nhưng những người khác, những nhà lãnh đạo cấp cao hơn muốn sự phát triển phải lan rộng đều khắp cả miền Bắc và miền Nam” - ông Lý Quang Diệu viết.
Sau đó, Nguyễn Phú Trọng lên và đạp hết ý kiến Lý Quang Diệu.
“Ngày nay tại Singapore có một cộng đồng người Việt rất năng động, bên cạnh các sinh viên và khách du lịch từ Việt Nam, đặc biệt là cộng đồng đĩ rất đông từ Việt Nam sang"
