Nguồn hình ảnh,Reuters
Chụp lại hình ảnh,Ông Trump trong chuyến thăm Việt Nam vào năm 2017
21 tháng 1 2025
Mọi ánh mắt đang đổ dồn về Washington DC khi ông Donald Trump chính thức trở thành tổng thống thứ 47 của nước Mỹ hôm 20/1.
"Tôi sẽ đặt nước Mỹ lên trên hết," ông Trump nói trong bài phát biểu nhậm chức.
Sự trở lại Nhà Trắng của ông rất ấn tượng với một loạt các sắc lệnh để khuấy động những người ủng hộ, rằng ông đang thực hiện những cam kết trong chiến dịch tranh cử, phủ rộng khắp các lĩnh vực như thương mại, kinh tế, đối ngoại.
Không chỉ tạo ra những thay đổi với nước Mỹ theo những cách căn bản và lâu dài, những quyết định của ông Trump cũng tạo ra ảnh hưởng trên toàn cầu.
Trong nội bộ nước Mỹ, tân tổng thống đã ban bố tình trạng khẩn cấp biên giới để ngăn người nhập cư, yêu cầu công chức trở lại làm việc toàn thời gian, ân xá cho những người tham gia bạo loạn Đồi Capitol…
Về phương diện quốc tế, một hành động ngay trong ngày làm việc đầu tiên của ông Trump là nhắc lại kế hoạch áp dụng mức thuế 25% đối với các đối tác thương mại lớn của Mỹ là Mexico và Canada vào ngày 1/2/2025.
Trong thời gian tranh cử, ông Trump từng nói sẽ áp thuế quan chung 10-20% với toàn bộ hàng nhập khẩu vào Mỹ, riêng hàng Trung Quốc áp thuế quan tới 60%.
Giới phân tích cho rằng với việc ông Trump lên thay ông Biden, sẽ có nhiều sự thay đổi về thuế, thương mại, đầu tư trên toàn thế giới. Theo đó, nhiều ngành nghề và lĩnh vực tương ứng của nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam có thể bị ảnh hưởng.
Cơ hội và thách thức
Từ thủ đô Canberra của Úc, Giáo sư danh dự Carl Thayer, Đại học New South Wales nói với BBC News Tiếng Việt rằng những chính sách mới của Tổng thống Donald Trump có thể tạo ra những thách thức đối với xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam, nhưng đồng thời cũng có thể mở ra nhiều cơ hội cho Hà Nội."Việt Nam hiện đứng thứ ba trong số các nước có thặng dư thương mại lớn nhất với Mỹ, sau Trung Quốc và Mexico, và nhiều cố vấn kinh tế xung quanh ông Trump coi Việt Nam tương tự như các quốc gia khác mà Mỹ cần áp thuế, bởi vì đó là điều Donald Trump muốn", ông Thayer nói.
Với thặng dư thương mại lớn, Việt Nam luôn nằm trong tầm ngắm của Mỹ và thường xuyên bị cáo buộc thao túng tiền tệ.
Trong nhiệm kì đầu từ năm 2017 đến 2021, ông Trump đã nhiều lần lên tiếng chỉ trích Việt Nam lợi dụng cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc để thúc đẩy xuất khẩu sang Mỹ và thao túng tiền tệ.
Ông Trump vào năm 2019 từng nói trên truyền thông Mỹ rằng "Việt Nam nhỏ hơn Trung Quốc nhiều, nhưng ''họ gần như là kẻ lợi dụng tồi tệ nhất trong số tất cả mọi người".
Trong trường hợp chính quyền Trump áp đặt thuế quan, giáo sư Thayer cho rằng Việt Nam và các quốc gia khác sẽ cố gắng thuyết phục và giải thích cho các cố vấn của ông Trump về các lí do họ nên được miễn trừ thuế hoặc những hành động nào họ có thể thực hiện trong lúc chờ đợi Trump ra quyết định.
Nhà quan sát chính trị Việt Nam lâu năm cũng nhấn mạnh đến việc Tổng Bí thư Tô Lâm từng điện đàm với ông Trump trước khi các lãnh đạo Việt Nam có cơ hội gặp gỡ và làm việc trực tiếp với tân tổng thống Mỹ.
"Điều này cho thấy rằng Việt Nam rất thực tế, có kinh nghiệm và kiên nhẫn trong ngoại giao – với đường lối 'ngoại giao cây tre'. Vì vậy, Việt Nam có thể bình tĩnh vượt qua cơn sóng gió này", ông nhận định.
Chụp lại video,Quan hệ Việt-Mỹ trong nhiệm kỳ đầu của Donald Trump
Theo các chuyên gia, Việt Nam đã có những bước đi để giảm thiểu tác động của thuế quan bằng cách tăng việc mua hàng hóa từ Mỹ.
Về mặt thương mại, gần đây có thông tin Hà Nội đã thảo luận mua một số máy bay vận tải quân sự cỡ lớn từ Washington. Vào tháng 11/2024, Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt cho biết Việt Nam sẽ mua nhiều hơn máy bay, khí hóa lỏng (LNG), trang thiết bị an ninh, chip AI của Mỹ tại một hội nghị thượng đỉnh kinh doanh ở Hà Nội.
Hơn một tuần trước khi ông Trump chính thức quay lại Nhà Trắng, đoàn lãnh đạo cấp cao của Vietjet, hãng hàng không giá rẻ của Việt Nam đã đến dinh thự Mar-a-Lago ở bang Florida của ông Trump để tham dự sự kiện 'Friends of Vietnam Summit'.
Ngay sau đó, trang Thông tin Chính phủ của Việt Nam cho hay trong năm 2025, tập đoàn hàng không Boeing khổng lồ của Mỹ sẽ giao 14 chiếc tàu bay 737 cho Vietjet.
Trên mạng xã hội cũng lan truyền những bức ảnh tỷ phú Nguyễn Thị Phương Thảo, nhà sáng lập Vietjet, chụp cùng ông chủ SpaceX Elon Musk. Thông cáo báo chí của Vietjet cho hay hãng đang đàm phán với SpaceX và một số nhà cung cấp giải pháp công nghệ internet trên tàu bay để phục vụ đội máy bay hàng trăm chiếc.
Về phía Mỹ, tỷ phú Elon Musk cũng đang coi Việt Nam như một trung tâm sản xuất trong chuỗi cung ứng chip máy tính của mình. Ngoài ra không thể không nhắc đến việc Tập đoàn Trump Organization đã ký thỏa thuận trị giá 1,5 tỷ USD với dự án sân golf độc quyền tại tỉnh Hưng Yên, thông qua ông Eric Trump – con trai của ông Donald Trump.
"Hưng Yên là tỉnh nhà của Tô Lâm và phe của ông, bao gồm tân Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang và tân Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh. Thông qua thỏa thuận này, công ty gia đình của Trump hiện đã gắn liền với phe phái đang lên trong Đảng ******** Việt Nam," theo cây bút David Hutt của The Diplomat.
Cơ hội cũng mở ra cho Việt Nam trong các lĩnh vực khác mà Mỹ đang tìm chuỗi cung ứng thay thế cho Trung Quốc, như đất hiếm hay đào tạo nhân lực trong lĩnh vực công nghệ.
Ngoài ra, trong nhiệm kì đầu, ông Trump từng khuyến khích Việt Nam mua thêm vũ khí Mỹ, những thiết bị quân sự mà ông quảng bá là tốt nhất thế giới. Dù các chuyên gia cho rằng Việt Nam sẽ khó mua thêm vũ khí tấn công của Mỹ, nhưng có thể tăng cường hợp tác với các ngành công nghiệp quốc phòng của Washington về các công nghệ như máy bay không người lái và những công nghệ khác mang tính chất phòng thủ và ít gây hấn hơn.
"Nếu thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Việt Nam trở thành một vấn đề lớn, Hà Nội sẽ có các phương án để giải quyết", giáo sư Carl Thayer cho hay.
Nguồn hình ảnh,VGP
Chụp lại hình ảnh,Chủ tịch HĐQT Vietjet Nguyễn Thị Phương Thảo gặp Tổng thống Donald Trump và tỷ phú Elon Musk tại dinh thự Mar-a-Lago
Sau khi ông Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tháng 11/2024, nhà phân tích Robert Law, Giám đốc Tư vấn và Thông tin chi tiết của Asialink Business thuộc Đại học Melbourne, Úc khi đó từng nhận định với BBC rằng nhiệm kì thứ hai của ông Trump sẽ là một "phép thử" đối với ngoại giao của Việt Nam.
"Tôi nghĩ rằng chúng ta cần phải coi trọng những lời của ông Trump, nhưng không phải theo nghĩa đen. Tức là chúng ta nên coi trọng việc ông ấy có kế hoạch áp dụng thêm thuế quan đối với Trung Quốc dù chưa biết bằng cách nào và vào khi nào, nhưng bạn nên chờ điều đó xảy ra", ông Law nói.
Chuyên gia này cho rằng về mức thuế 10-20% mà ông Trump đã nói áp dụng cho tất cả các nước khác ngoài Trung Quốc, vẫn có thể có chỗ cho Việt Nam đàm phán và thương thảo.
"Việt Nam đã làm tốt trong nhiệm kì đầu của Trump, và Hà Nội, với tư cách là đối tác chiến lược toàn diện của Mỹ, nên đàm phán để được đối xử khác với các quốc gia khác", giám đốc Asialink Business cho biết.
Tuy vậy, giáo sư Thayer cảnh báo rằng Hà Nội không nên coi đây là vấn đề song phương, vì trong trường hợp Trung Quốc chịu tổn thất lớn, xuất khẩu của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng khi nhu cầu từ Trung Quốc giảm xuống.
Một thách thức khác theo các chuyên gia là Việt Nam cần phải thu hút sự chú ý của chính quyền Trump trong bối cảnh nhiều quốc gia khác sẽ cạnh tranh quyết liệt hơn khi họ cũng đang chịu tác động từ những chính sách của chính quyền Trump 2.0.
Ngoài ra, trong giai đoạn 100 ngày "trăng mật" đầu tiên sau khi ông Trump nhậm chức, dàn nội các bắt đầu hình thành, đặc biệt là khi tổng thống vừa nhậm chức muốn hành động ngay lập tức. Đặc biệt trong khoảng thời gian này, Việt Nam sẽ không phải là ưu tiên cao của Mỹ.
"Điều này đặt ra câu hỏi Việt Nam nên tìm đến đâu để đảm bảo có người trả lời những vấn đề cần thiết? Làm thế nào để điều hướng trong một bộ máy quan liêu phức tạp, có thể sẽ kém trật tự hơn so với thời Biden, đặc biệt trong 100 ngày đầu tiên cần sự ổn định?", giáo sư Thayer nêu vấn đề.
Tiếp tục cân bằng quan hệ giữa Mỹ, Trung Quốc và Nga
Không lâu sau khi ông Trump đắc cử, ông Tô Lâm đã có cuộc điện đàm với ông Trump, một trong số ít những cuộc điện đàm mà người đứng đầu Đảng ******** Việt Nam thực hiện trong thời gian qua.Ông Trump trở lại Nhà Trắng trong bối cảnh Việt Nam và Mỹ kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1995 - 2025) và 50 năm chấm dứt chiến tranh Việt Nam (1975 - 2025), mở ra chương mới trong quan hệ giữa hai nước.
Giáo sư Thayer nhận định rằng mối quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ sẽ tiếp tục phát triển, nhưng trong khi chưa có những phát biểu hay tham chiếu cụ thể từ Donald Trump về Việt Nam, "chúng ta chưa thể biết rõ hướng đi cụ thể".
Mới đây, Thượng viện Mỹ nhất trí bổ nhiệm ông Marco Rubio làm Ngoại trưởng Mỹ, thành viên nội các đầu tiên do Tổng thống Trump đề cử được phê chuẩn.
Ông Rubio, 53 tuổi, nổi tiếng là người cứng rắn với Trung Quốc và các đối thủ địa chính trị của Mỹ.
Giáo sư Thayer cho biết ông hi vọng rằng Ngoại trưởng Rubio, cùng với ứng viên cho vị trí cố vấn an ninh quốc gia Mike Waltz sẽ duy trì được tình hình và không làm đảo lộn mọi thứ trong thời gian tới.
Chụp lại hình ảnh,Các chuyên gia cho rằng Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì đường lối ngoại giao cây tre, cân bằng với các cường quốc
Về phía Việt Nam, vị giáo sư này cho rằng, dưới thời Tổng Bí thư Tô Lâm, đường lối ngoại giao cây tre cân bằng mối quan hệ giữa Mỹ, Nga và Trung Quốc sẽ tiếp tục được duy trì.
Nếu như Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, thì Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam, trong khi Nga là nhà cung cấp vũ khí chính cho Việt Nam trong nhiều thập niên.
"Cả Mỹ, Nga và Trung Quốc giờ đây đều là đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam. Và ba cường quốc này đều không có lợi trong việc cô lập Việt Nam hay buộc Việt Nam phải lệ thuộc hoàn toàn vào một bên", giáo sư Carl Thayer nói với BBC.
Chính sách "ngoại giao cây tre" của Việt Nam – dựa trên nguyên tắc tự lực, tự chủ và giữ vững độc lập cùng với chính sách quốc phòng "bốn không" và định hướng quốc phòng giúp Việt Nam giữ được sự cân bằng mong manh này.
Ông cũng cảnh báo về khả năng Hà Nội gia nhập BRICS, khi mới đây Moscow cho biết sẽ tạo điều kiện để Việt Nam tham gia khối này với tư cách là "quốc gia đối tác" trong một tuyên bố chung được đưa ra hôm 15/1 sau chuyến thăm Hà Nội hai ngày của Thủ tướng Nga Mikhail Mishustin.
Khối BRICS có 10 thành viên, do Nga, Trung Quốc, Ấn Độ và Brazil sáng lập vào năm 2009, và được coi là một đối thủ địa chính trị của G7.
Hôm 7/1, Indonesia chính thức gia nhập BRICS, trở thành quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á gia nhập khối này.
Khi có thông tin rằng khối này sẽ tạo ra đồng tiền chung thay thế cho đồng đô la Mỹ, ông Trump hồi đầu tháng 12/2024 đã cảnh báo rằng các quốc gia ủng hộ đồng tiền BRICS hoặc tìm cách thay thế đồng đô sẽ phải đối mặt với thuế quan "lên tới 100%".
"Không có cơ hội nào BRICS có thể thay thế đồng USD trong thương mại quốc tế. Bất kỳ quốc gia nào cố gắng đều nên tạm biệt nước Mỹ", ông Trump nói.
Do đó, giáo sư Thayer cho rằng Việt Nam nên cực kì thận trọng về khả năng gia nhập nhóm các quốc gia "không thân thiện" theo lời ông Trump.
"Dù con đường này rất khó khăn, nhưng không cường quốc nào có thể áp đặt những bước đi tiêu cực lên Việt Nam, kể cả các chính sách thuế quan của Trump", nhà quan sát Việt Nam lâu năm kết luận.
