Nhiều nhà phân tích cho rằng sự thay đổi chính sách của Mỹ đối với châu Âu sẽ mang lại cho Tổng thống Vladimir Putin một chiến thắng, thậm chí còn lớn hơn cả các mục tiêu của Nga ở Ukraine.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin (Ảnh: BPA).
Mỹ giúp ông Putin lấy lại tầm ảnh hưởng của Nga?
Năm 2007, tại một hội nghị an ninh thường niên ở Munich, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã "gây sốc" cho các đại biểu tham dự khi đưa ra yêu cầu cần phải giảm bớt ảnh hưởng của Mỹ và tìm kiếm một sự cân bằng quyền lực mới ở châu Âu phù hợp hơn với Moscow.
Lúc đó, ông Putin đã không đạt được điều mình mong muốn.
Tuy nhiên, gần hai thập niên sau, trong chính một hội nghị dạng này, bằng những thông điệp rõ ràng và mạnh mẽ, các quan chức cấp cao của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đã giúp ông Putin hiện thực hóa giấc mơ của mình.
Bài phát biểu của Phó Tổng thống Mỹ JD Vance và Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth tại Hội nghị An ninh Munich tổ chức từ 14/2 đến 16/2 vừa qua đã làm dấy lên lo ngại về một viễn cảnh chính quyền mới ở Nhà Trắng có thể sẽ thắt chặt hơn mối quan hệ với Nga nhưng lại công kích châu Âu hoặc thậm chí rời xa lục địa này.
Nhiều nhà phân tích cho rằng sự thay đổi chính sách như vậy sẽ mang lại cho ông Putin một chiến thắng, mà nếu như trước đây người ta không thể tưởng tượng nổi. Đối với Nga, chiến thắng này còn quan trọng hơn nhiều so với bất kỳ mục tiêu nào khác ở Ukraine.
"Kể từ khi Chiến tranh Lạnh nổ ra vào cuối những năm 1940, Điện Kremlin đã mơ ước đẩy nước Mỹ ra khỏi vai trò là nền tảng của an ninh châu Âu. Ông Putin chắc chắn đủ khôn ngoan để chớp lấy bất kỳ cơ hội nào do chính quyền Mỹ mới tạo ra", Andrew Weiss, Phó Chủ tịch phụ trách nghiên cứu tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, nhận định.
Rạn nứt đến từ châu Âu
Sự hiện diện của quân đội Mỹ là nền tảng cho 80 năm hòa bình ở Tây Âu kể từ khi Thế chiến II kết thúc. Thế nhưng, trong bài phát biểu tại Warsaw hôm 14/2 trước khi đến tham dự Hội nghị An ninh Munich, ông Hegseth đã cảnh báo các nhà lãnh đạo châu Âu rằng họ không nên quan niệm Mỹ sẽ ở đó mãi mãi.
Sau đó, trong cùng một ngày, cũng tại hội nghị trên, ông Vance đã đưa ra một thông điệp thậm chí còn "đáng sợ" hơn đối với nhiều đại diện ở châu Âu: Kẻ thù mà ông nhìn thấy không phải là Nga hay Trung Quốc, mà chính là những vấn đề nội tại của châu Âu.
Phó Tổng thống Vance mở đầu bằng việc công kích các quốc gia châu Âu vì sử dụng những phương pháp mà ông gọi là "phi dân chủ" để kiềm chế các đảng chính trị cực hữu.
Ông Vance lập luận rằng, châu Âu cần phải thừa nhận mong muốn của cử tri, không nên cố gắng kiểm duyệt thông tin theo những cách "phi dân chủ" và thay vào đó hãy cho phép các đảng phái như vậy phát triển theo ý nguyện của người dân.
"Nếu các bạn lo sợ cử tri của chính mình thì nước Mỹ không thể làm gì được cho các bạn. Cũng như vậy, các bạn không thể làm gì cho người dân Mỹ đã bầu tôi và bầu cho Tổng thống Trump", ông Vance phát biểu.
Phó Tổng thống Mỹ JD Vance phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich (MSC) ở Munich, Đức ngày 14/2 (Ảnh: Reuters).
Nathalie Tocci, Giám đốc Viện Quan hệ Quốc tế tại Rome, nhìn nhận bài phát biểu của ông Vance như một mối đe dọa trực tiếp của Mỹ đối với Liên minh châu Âu (EU). Bà gọi đó là một bước ngoặt trong chính sách của Mỹ.
"Vấn đề thậm chí không phải chỉ là Ukraine. Vấn đề là họ cố tình làm suy yếu, nếu không muốn nói là phá hủy châu Âu, trong đó có Ukraine", bà Tocci bình luận.
Trong một bài phân tích gần đây, chuyên gia Alexander Baunov của Trung tâm Carnegie về Nga và Á - Âu cho biết, ông Putin tin rằng cuối cùng Mỹ và châu Âu sẽ bị khuất phục.
Theo ông Baunov, nước Mỹ đang thay đổi và Washington "đang tiến gần hơn với Moscow không phải vì lợi ích của châu Âu, mà vì lợi ích của chính họ, thậm chí có phần chống lại châu Âu".
Thách thức đối với châu Âu xuất hiện khi Đức và Pháp, hai quốc gia lớn nhất EU đều đang phải chứng kiến các cuộc khủng hoảng về lãnh đạo. Năm 2015, Đức và Pháp từng đi tiên phong trong nỗ lực đàm phán cho vấn đề Ukraine lần đầu tiên.
Vương quốc Anh, quốc gia đã rời khỏi EU trong một chiến dịch được ông Trump công khai ủng hộ, lại đang chứng kiến ảnh hưởng của mình trên lục địa này suy yếu đáng kể.
Thỏa thuận giữa ông Trump và ông Putin chưa rõ sẽ đi xa đến đâu và sự xích lại gần nhau mới chớm nở giữa Washington và Moscow có thể dễ dàng tan biến trong các cuộc đàm phán về Ukraine dự kiến sẽ bắt đầu bằng cuộc gặp giữa các đại diện của Mỹ và Nga tại Ả rập Xê út trong tuần này.
Một số nhà lãnh đạo nước ngoài trước đây đã từng cố gắng "quyến rũ" ông Trump theo hướng có lợi cho họ và cho đến nay, Nga đang gặt hái được lợi ích từ chính quyền mới ở Mỹ.
Có thể nói, Điện Kremlin đã giành được một loạt chiến thắng kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. Chưa đầy một tháng sau lễ nhậm chức nhiệm kỳ thứ 2, ông Trump đã cho đóng cửa USAID, cơ quan viện trợ nước ngoài từ lâu vẫn bị Moscow chỉ trích.
Ông Trump cũng bổ nhiệm loạt quan chức chính quyền được cho là vẫn thường xuyên đưa ra các quan điểm có lợi cho Điện Kremlin, gồm cả người đứng đầu cơ quan tình báo Mỹ Tulsi Gabbard.
Chưa hết, ông Trump đã làm trầm trọng thêm mối bất hòa trong quan hệ với châu Âu, đe dọa các đồng minh thân cận nhất của Washington bằng một cuộc chiến thương mại.
Tổng thống Trump sẽ có những tác động to lớn tới cách thức giải quyết cuộc xung đột lớn nhất châu Âu kể từ Thế chiến II, dù không có sự hiện diện của các nhà lãnh đạo châu lục này. Ảnh hưởng của nó có thể vượt ra ngoài Ukraine, tác động sâu rộng đến sự cân bằng an ninh ở châu Âu.
"Đây là thời điểm mà chúng ta dễ bị tổn thương nhất", bà Tocci kết luận.
