Phát huy lợi thế đất hiếm, "át chủ bài" của Việt Nam

Vấn đề đất hiếm trở nên "nóng" hơn trong bối cảnh Mỹ đề nghị Ukraine trả phí viện trợ cho nước này bằng đất hiếm. Sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn thứ 2 thế giới, VN có cơ hội phát huy lợi thế này để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.​

Thế giới "khát" đất hiếm​

Đất hiếm là nguyên liệu thiết yếu trong hàng loạt ngành công nghệ cao như sản xuất điện thoại thông minh, xe điện, vũ khí hiện đại và ngành công nghiệp hàng không vũ trụ. Hiện Trung Quốc đang thống lĩnh thị trường đất hiếm toàn cầu, kiểm soát khoảng 70% nguồn cung khoáng sản đất hiếm quan trọng của thế giới. Thống kê cho thấy từ năm 2020 - 2023, Mỹ đã nhập khẩu tới 70% đất hiếm từ Trung Quốc. Cuối năm ngoái, trong bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang, Trung Quốc đã cấm xuất khẩu một số khoáng sản quan trọng được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực quân sự. Trước đó, năm 2023, nước này cũng đã cấm xuất khẩu công nghệ sản xuất nam châm đất hiếm…


Muốn phát triển ngành công nghiệp bán dẫn thành công, VN cần tăng tốc với “át chủ bài” đất hiếm

Lợi thế nào cho VN ?​

Chuyên gia năng lượng, TS Khương Quang Đồng cho rằng đất hiếm là một trong những nguyên liệu chiến lược để sản xuất chất bán dẫn. Trung Quốc từng dùng đất hiếm và các khoáng sản khác để làm vũ khí "răn đe" khi cần. Nay đất hiếm của Ukraine cũng được mang ra bàn đàm phán về hòa bình cho nước này. Không chỉ Mỹ, nền công nghiệp 4.0 toàn cầu đang chạy đua để có được nguồn cung các khoáng sản quan trọng như đất hiếm, sử dụng cho chất bán dẫn, điện thoại di động và các sản phẩm khác. VN chưa có công nghệ khai thác thân thiện với môi trường và công nghệ chế biến sâu là trở ngại rất lớn để nâng lợi thế của mình lên. Tuy vậy, trong thời gian qua, Mỹ, Hàn Quốc… đã bàn đến sự hợp tác với VN theo hướng đôi bên cùng có lợi, chẳng hạn như trao đổi công nghệ - khoáng sản.

"VN hoàn toàn có thể sử dụng "át chủ bài" đất hiếm để trao đổi, tìm kiếm sớm cơ hội gia nhập chuỗi cung ứng vật liệu chiến lược với các đối tác lớn. Muốn thu hẹp xuất siêu, chúng ta có thể đẩy mạnh hợp tác khai thác với Mỹ, nhập máy móc từ đó. Chúng ta đang có chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn nên đây là giai đoạn cuối cùng mà chúng ta cần vượt qua để đẩy mạnh xây dựng nền công nghiệp bán dẫn sớm thành hình, thành khối", ông Đồng phân tích.

TS Nguyễn Minh Tuấn cũng đồng tình: Hiện nay, chính phủ Mỹ vẫn đặt mục tiêu để ngành công nghiệp khai thác và chế biến đất hiếm quay trở lại nước này nhưng vẫn phải đảm bảo được các quy định về an toàn môi trường trong khai thác và phân tách đất hiếm. Trong thời gian ngắn, khi chưa có công nghệ phân tách đất hiếm mới thì điều chắc chắn rằng Mỹ sẽ thúc đẩy quan hệ đối tác cung ứng đất hiếm ngoài Trung Quốc. Đây sẽ là cơ hội cho các quốc gia có tiềm năng cung ứng đất hiếm khác trên thế giới, trong đó có VN.

Cụ thể hơn, TS Nguyễn Minh Tuấn cho rằng VN cần sớm tìm ra công nghệ phân tách đất hiếm phù hợp với các loại quặng đất hiếm để nắm "át chủ bài", đẩy mạnh cơ hội tăng tốc cho ngành công nghiệp bán dẫn quan trọng mà Chính phủ đã đưa ra. Theo ông, có một số điểm cần lưu ý để phát huy hiệu quả tiềm năng, lợi thế của VN. Thứ nhất, việc cấp giấy phép khai thác đất hiếm phải đi kèm với giấy phép xác nhận sở hữu công nghệ phân tách đất hiếm. Nhờ vậy, để không bị thất thoát tài nguyên, biện pháp này sẽ hạn chế tối đa việc khai thác và bán đất hiếm dạng thô với giá rẻ.

Thứ 2, công tác kiểm tra giám sát khai thác đất hiếm cần được thực hiện thường xuyên, có chế tài mạnh nếu vi phạm. Thứ 3, cần mở rộng hợp tác với chuyên gia của các quốc gia khác đặc biệt là Mỹ và các nước châu Âu để nâng cao khả năng tìm ra công nghệ phân tách đất hiếm phù hợp cho các loại quặng đất hiếm ở VN. Thứ 4, Mỹ đang tiếp tục mở rộng các đối tác cung cấp đất hiếm ngoài Trung Quốc, đây là cơ hội để VN đẩy mạnh hợp tác nhằm chuyển giao công nghệ phân tách đất hiếm cho VN…

Danh dự là điều thiêng liêng cao quý nhất ❌
Đất hiếm là át chủ bài ✅

Ai cũng sẽ là thằng buôn đất thôi
Nhưng đừng có tiện tay bán nước nha, ko thì sẽ thành tml bán đất nước cho 4 bổn