Ra đời từ hơn 1000 năm trước Công nguyên, lúc đó người Trung quốc khám phá ra. Người Ả rập bắt đầu dùng la bàn khoảng năm 1220.
Khoảng 1250 thì người Viking đã biết dùng loại la bàn này. Trung quốc được xem là nước đầu tiên dùng la bàn từ trong ngành hàng hải. Chứ không phải phổ biến ra nhân loại vì dù có hay không có phát minh của Trung Quốc 1000 TCN vì vài trăm năm sau nó vẫn xuất hiện ở Arab và Thuỵ Điển nên nói phát minh này của Trung Quốc thay đổi lịch sử nhân loại là "khẩu xuất cuồng ngôn", "tự cao tự đại, ếch ngồi đáy giếng/ hồ"
Trước khi
phát minh la bàn, thủy thủ định hướng bằng vị trí mặt Trời lúc ban ngày và vị trí của sao vào ban đêm. Người ta cũng thường theo hướng gió mậu dịch theo mùa. Họ đã tìm được những bản đồ thiên văn cho vị trí các chòm sao. Nhưng khi trời nhiều mây hoặc mưa thì không thể định hướng được. La bàn ra đời và đã giải quyết việc định hướng trong mọi hoàn cảnh thời tiết
La bàn
La bàn đầu tiên được gọi là “
kim chỉ Nam” do người Trung Hoa phát minh rất sớm, ngay khi người ta tìm ra được từ lực và đá nam châm, trong khoảng thời kỳ chiến tranh, nhà Chu lập quốc. Kim chỉ nam ngày xưa khác la bàn ngày nay. Nó có hình dáng một cái muỗng cắt ra từ một miếng nam châm thiên nhiên. Nó được đặt trên một cái đế bằng đồng đã được mài láng để giảm ma sát. Phần muỗng tròn láng để chính giữa đế đồng làm trọng tâm thành ra cáng của kim chỉ nam có thể quay xung quanh. Sau khi muỗng đứng im (cân bằng tĩnh) cáng muỗng chỉ hướng Nam. Người Trung quốc xem hướng Nam là hướng của vua chúa nên dùng chữ “chỉ Nam” chớ không dùng chữ chỉ Bắc.
Cách vận hành của la bàn
Khi sử dụng trong ngành hàng hải, la bàn từ được dùng để chỉ hướng đi. Ðược trang bị thêm dụng cụ đo hướng người ta dùng la bàn từ để đo hướng đối chiếu từ hai hay ba đối vật được xác định theo bản đồ hải hành (đỉnh hay mõm núi, đèn phao, hải đăng, các kiến trúc đặc biệt… Điều đó giúp xác định vị trí con tàu, từ đó tính được khoảng cách đã đi, vận tốc, hướng phải đi. Và có thể nghiệm thêm, qua các cách tính, có hay không có dòng nước ngầm, sức gió…