Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Từ năm 1777 đến khi lên ngôi Hoàng Đế (1802), dấu chân của Nguyễn Ánh đã lưu khắp miền Tây Nam Bộ từ Long An, Mỹ Tho, Vĩnh Long, Bến Tre, Sa Đéc, Long Xuyên. Có lúc Nguyễn Ánh phải sống như ăn mày đi ăn xin cơm đồng bào Khmer. Có 1 con vật rất đặc biệt liên quan lớn tính mạng chúa Ánh: Con Rái Cá
Chúa Ánh bị Tây Sơn truy sát tận Vĩnh Long, trốn vào tròn bưng, tá túc tại đó ít lâu Tây Sơn lại tìm tới, chúa Ánh lại bị truy đuổi chạy bộ dọc theo ven biển, phía sau quan quân Tây Sơn đuổi theo bén gót. Nguyễn Ánh ngửa mặt lên trời than:
- Nếu Hoàng Thiên còn tựa dòng họ Nguyễn nầy thì xin dung rủi làm sao cho quân Tây Sơn lạc lối.
Khấn xong, vua, tôi lại tiếp tục chạy một đỗi xa rồi ngồi xuống bãi biển chờ chết, vì quá mệt mỏi, chờ Tây Sơn tới giết. Chúa ngồi chờ cả buổi không thấy địch đến, ai nấy đều lộ vẻ vui mừng vừa thoát khỏi nạn. Nguyễn Vương lén lại đường cũ xem vì sao quân Tây Sơn không đuổi theo.
Ngài thấy toàn là dấu chân của một giống vật gì đã dẫm nát cả một vùng làm mất hẳn dấu chân của ngài. Còn đang tìm hiểu thì một bầy rái từ dưới biển nhô lên chạy vào bãi cát , đôi tay ôm cá, tôm. Nguyễn Vương liền phán rằng:
- Có lẽ nhờ bầy rái cá này dẫm mất dấu chân nên quân Tây Sơn mới bị lạc. Tuy nó là giống vật nhưng có công cứu chúa. Vậy để đáp lại công ơn, Trẫm sắc phong cho chúng là: Lang Lại đại tướng quân!
Lạ thay, bầy rái cá hình như nghe hiểu nên tỏ vẻ mừng rỡ, múa nhảy lung tung một hồi mới kéo nhau lặn xuống biển cả. Nguyễn Vương và thuộc hạ tiếp tục lên đường trốn chạy.
|
| Sắc gia phong thần Rái Cá năm Thiệu Trị thứ 7 (1847) tại Công Thần miếu Vĩnh Long. |
Do có công lao cứu chúa, giống rái cá được phong thần và một số đình ở Nam bộ có cả sắc phong của triều Nguyễn cho thần rái cá. Lang Thát là một vị thủy thần nên có một số nơi còn kết hợp vị thần này với Đại Càn quốc gia Nam Hải tứ vị thánh nương thành vị thần có danh hiệu Đại Càn quốc gia Nam Hải Lang Thát nhị dại tướng quân.
Ở vùng Tiền Giang, thần rái cá được thờ nhiều nơi. Trong các đình Kiểng Phước (Gò Công), Điều Hòa (Mỹ Tho), Tân Hương (Châu Thành-Tiền Giang)... đều có sắc phong cho thần rái cá. Nơi thờ vị thần này thường là một cái miễu nhỏ với một bài vị đề chữ Lang Thát hoặc Lang Lại Đại Tướng Quân. Thức cúng cho vị thần này đặc biệt phải có món cá hoặc các loại cua, ốc…những thức mà loài rái cá hay ăn.
|
| Miếu thờ Lang Lại ở đình Tân Hội, xã Tân Hội, huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp. |
Công thần miếu ở Vĩnh Long (trong dân gian gọi là Miếu Hội Đồng) cũng lưu giữ được 2 sắc phong thần rái cá.
Cửa Tư Dung nay chỉ còn lại là cái đầm cạn
Đánh mãi thành Quy Nhơn không xong, chúa Ánh ra đánh Phú Xuân, tấn công vào phòng tuyến Linh Thái - Tư Dung của triều Tây Sơn do Nguyễn Văn Trị trấn giữ, trong một đêm mưa gió, chúa Ánh lợi dụng cơ hội thời tiết để đánh vào phòng tuyến. Tuy nhiên, do đêm tối nên không xác định được vị trí của cửa biển. Từ biển nhìn vào đất liền chỉ thấy hai đốm sáng. Chúa bèn cho thuyền nhỏ vào thám thính thì phát hiện đó là mắt hai con rái cá hai bên cửa biển, cho rằng đó là điềm lành, bèn cho quân tiến vào đổ bộ. Một mặt đánh trực diện vào vị trí hai con rái cá, một mặt cho quân đánh từ đầm Hà Trung xuống nhằm tạo thế gọng kìm. Đợt tấn công này, quân chúa Ánh thắng lớn. Sau khi lên ngôi vua, chúa Ánh luận công ban thưởng nên đã phong tặng cặp rái cá là “Lang lại nhị đại tướng quân” để tỏ lòng biết ơn đã phù trợ.
Miếu Lang lại nhị đại tướng quân giờ đây vẫn còn. Theo ông Ngô Hoàng Long, cán bộ tuyên giáo UBND xã Vinh Hiền, miếu Lang lại nhị đại tướng quân hiện nằm ở xã Lộc Bình, xã mới thành lập, vốn trước đây thuộc xã Vinh Hiền. Đây chính là ngôi miếu thờ hai con rái cá. Ngôi miếu này nằm bên cạnh đầm phá. Miếu được người dân trong vùng gọi là miếu Hung Thần (hay miếu Công Thần) và người dân e sợ, không ai dám đến gần do không chỉ linh thiêng mà đến đó có thể gặp tai họa vì phạm thượng. Bà Nguyễn Thị Ba (83 tuổi, trú tại thôn An Bình, xã Lộc Bình) có nhà cách miếu không xa nói: “Miếu Hung Thần là miếu hoang, không ai dám tới. Đi ngang phải cúi đầu, yên lặng. Vào buổi trưa không nên đi ngang. Miếu này là một ngôi miếu thiêng, hung dữ. Nghe nói miếu này có từ lúc xưa, giờ cây cối phủ lên um tùm càng ít ai lui tới”.
Ở Vịnh Gành Rái, Chúa Nguyễn Ánh bị dí tới hết đường lui, quân Tây Sơn giăng chiến chuyến khắp nơi hòng bắt sống chúa Ánh, chúa ngửa mặt lên khấn trời: "Nếu trời còn sót cho họ Nguyễn thì xin cho con nơi để tẩu hiểm". Nói xong, thì “có một con rái cá xuất hiện vừa bơi vừa khịt khịt trước mũi thuyền”, để giúp đoàn tùy tùng của Nguyễn Ánh lách vào con lạch nhỏ đến ngôi làng Khmer ẩn náu.
Chạy thoát hòn qua Sơn Rái (xã Lại Sơn, huyện Kiên Hải, Kiên Giang) năm 1780 quân lính không còn gì để ăn. Chúa ôm bụng đói đi ngủ.
Trong đêm chúa nằm mộng thấy một vị thần hiện ra chỉ đường đi tìm lương thực. Sau khi tỉnh giấc, chúa được nhiều con rái cá bắt cá dâng lên và dẫn đường đi lấy nước ngọt, có 1 bãi rau củ bỏ hoang. Sau đó chúng lại xóa các dấu chân đi trên cát của quân chúa Nguyễn để bảo vệ. Sau khi lên ngôi (1802), vua Gia Long đặt tên hòn này là hòn Sơn Rái để tưởng nhớ công ơn của loài rái cá.
Hoàng đế Gia Long.
.
