Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Ngày 28/2/2025, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky dự kiến gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng để ký thỏa thuận khoáng sản, theo đó Mỹ tiếp cận nguồn tài nguyên đất hiếm và kim loại chiến lược của Ukraine để đổi lấy viện trợ.
Tuy nhiên, nếu cuộc gặp thất bại (như báo cáo từ Tuổi Trẻ ngày 1/3/2025 cho thấy Trump và Zelensky tranh cãi nảy lửa, không đạt thỏa thuận), Mỹ có thể chuyển hướng sang Nga – quốc gia đã bày tỏ sẵn sàng hợp tác khai thác khoáng sản với Mỹ, bao gồm cả các vùng sáp nhập từ Ukraine (theo VnExpress ngày 24/2/2025). Với chính sách “America First”, Trump có thể ưu tiên lợi ích kinh tế ngắn hạn từ Nga thay vì đầu tư dài hạn vào Ukraine đang bất ổn.
Mỹ hợp tác với Nga: Lợi ích kinh tế và rủi ro chiến lược
1. Lợi ích kinh tế từ Nga
- Nga sở hữu trữ lượng khoáng sản khổng lồ: dẫn đầu thế giới về palladium (40% nguồn cung), nickel (20%), và đất hiếm (ước tính 33 triệu tấn, theo USGS 2024). Đây là những nguyên liệu thiết yếu cho công nghệ Mỹ, từ xe điện đến quốc phòng, mà Mỹ hiện phụ thuộc 70% vào Trung Quốc.
- Hạ tầng khai thác của Nga đã sẵn sàng, không đòi hỏi Mỹ đầu tư lớn như ở Ukraine. Putin cam kết hợp tác với doanh nghiệp Mỹ (BBC, 24/2/2025), hứa hẹn giá rẻ và nguồn cung ổn định – đúng với tư duy thương gia của Trump: “mua rẻ, bán đắt”.
- Trump có thể coi đây là cách giảm chi phí viện trợ Ukraine (125 tỷ USD từ 2022-2025, theo Kiel Institute), chuyển hướng sang thương vụ “không mất đồng nào” với Nga.
2. Hà hơi cho Nga mạnh lên:
- Hợp tác kinh tế với Mỹ sẽ giúp Nga vượt qua lệnh trừng phạt, tăng doanh thu từ khoáng sản (ước tính 50-70 tỷ USD/năm nếu Mỹ mua đều đặn). Điều này giống cách Trung Quốc mua dầu khí Nga giá rẻ từ 2022, giúp Moskva duy trì kinh tế giữa khủng hoảng.
- Nga có thể dùng tiền này hiện đại hóa quân đội, củng cố vị thế toàn cầu, đặc biệt ở Đông Âu và Trung Á – nơi Mỹ từng muốn kiềm chế ảnh hưởng Nga.
3. Mỹ giống Trung Quốc?**
- Không hoàn toàn. Trung Quốc hợp tác với Nga để xây dựng trục chống Mỹ, còn Trump sẽ chỉ xem Nga là “đối tác giao dịch” tạm thời, không phải đồng minh chiến lược. Với “America First”, Trump không quan tâm đến việc Nga mạnh lên miễn là Mỹ có lợi trước mắt.
Hậu quả với Ukraine: Yếu dần, phụ thuộc châu Âu hoặc mất đất tiếp
1. Ukraine mất sức hút kinh tế:
- Nếu Mỹ quay sang Nga, thỏa thuận khoáng sản với Ukraine (ước tính 12 nghìn tỷ USD tài nguyên, theo Forbes) sẽ đổ vỡ. Ukraine mất đi đòn bẩy kinh tế để giữ chân Mỹ, vốn đã chi 69,8 tỷ USD viện trợ quân sự từ 2022.
- Nga kiểm soát 33% đất hiếm và 42% kim loại của Ukraine ở Donetsk và Lugansk (Phòng Thương mại Mỹ, 2024). Mỹ mua từ Nga thay vì Ukraine sẽ khiến Kiev mất quyền khai thác tài nguyên còn lại.
2. Phụ thuộc châu Âu:
- Không còn Mỹ, Ukraine sẽ phải cầu cứu EU. Châu Âu đã cam kết 115 tỷ USD từ 2022-2025, nhưng không đủ thay thế Mỹ về vũ khí công nghệ cao (Patriot, HIMARS). EU có thể tăng hỗ trợ tài chính (38 tỷ USD/năm hiện tại lên 50-60 tỷ USD/năm nếu tịch thu 250 tỷ euro tài sản Nga bị đóng băng), nhưng khó đáp ứng nhu cầu quân sự 30-40 tỷ USD/năm của Ukraine (Asia Times, 2024).
- Ukraine sẽ yếu dần về quân sự, kinh tế co hẹp (GDP giảm 30% từ 2022 còn 160 tỷ USD), và có nguy cơ mất thêm lãnh thổ nếu không cầm cự được Nga.
Chính sách “Mỹ trên hết” của Trump và cục diện hai phe
1. Trump đặt lợi ích kinh tế lên trên:
- Với Trump, mua khoáng sản từ Nga là thương vụ đôi bên cùng có lợi: Mỹ giảm phụ thuộc Trung Quốc, Nga có tiền chống trừng phạt. Ông không quan tâm đến hệ quả lâu dài như Nga mạnh lên hay Ukraine sụp đổ, miễn là “người nộp thuế Mỹ không bị thiệt”.
- Trump từng tuyên bố (Dân Trí, 26/2/2025) ngừng viện trợ mới cho Ukraine, đẩy gánh nặng sang EU và NATO – phù hợp với tư duy “Mỹ không làm từ thiện”.
2. Hai phe kinh tế chiến tranh hình thành:
- Nga - Trung - Mỹ: Không phải liên minh chính thức, mà là trục giao dịch kinh tế. Nga bán khoáng sản cho Mỹ, Trung Quốc mua năng lượng từ Nga, Mỹ hưởng lợi từ cả hai nhưng giữ khoảng cách chiến lược vì Mỹ đánh thuế Trung Quốc. Trump có thể đàm phán với Putin m để giảm căng thẳng Ukraine, đổi lấy lợi ích thương mại.
- Châu Âu - Ukraine: EU buộc phải gánh Ukraine để ngăn Nga mở rộng ảnh hưởng. Tuy nhiên, nội bộ EU chia rẽ (Hungary, Slovakia chống viện trợ), và chi phí tăng vọt (2,7 nghìn tỷ USD trong 10 năm để thay Mỹ, Bloomberg Economics) vượt khả năng kinh tế (GDP EU 18,8 nghìn tỷ USD).
Dự báo: Mỹ thắng ngắn hạn, châu Âu và Ukraine chịu thiệt hại lớn
- Mỹ: Đạt mục tiêu kinh tế, giảm phụ thuộc Trung Quốc, nhưng tạo tiền lệ nguy hiểm khi Nga mạnh lên, có thể đe dọa Mỹ về sau.
- Nga: Hồi phục kinh tế, củng cố vị thế, nhưng phụ thuộc Mỹ và Trung Quốc làm giảm tính độc lập.
- Ukraine : Cầm cự được 2-3 năm với hỗ trợ EU tối thiểu, nhưng mất dần lãnh thổ và sức mạnh nếu không có Mỹ.
- Châu Âu: Gánh nặng tài chính và quân sự khiến EU suy yếu, mất dần ảnh hưởng trước trục Nga-Trung-Mỹ.
Nếu Mỹ mua khoáng sản từ Nga sau ngày 28/2/2025, Trump sẽ đạt lợi ích kinh tế tức thời theo đúng “America First”, nhưng vô tình “hà hơi” cho Nga mạnh lên, tương tự Trung Quốc. Ukraine yếu dần, buộc phải dựa vào EU – vốn không đủ sức thay Mỹ. Cục diện hai phe Nga-Trung-Mỹ đối đầu châu Âu-Ukraine có thể hình thành, nhưng không bền vững vì Mỹ dưới Trump không muốn liên minh lâu dài với Nga hay Trung Quốc. Châu Âu và Ukraine sẽ là bên thua thiệt lớn nhất, trong khi Mỹ chỉ thắng ngắn hạn mà không lường hết hậu quả dài hạn.
Ref: Phân tích dựa trên số liệu từ các nguồn như Kiel Institute, Bloomberg Economics, USGS, và báo cáo truyền thông công khai, đảm bảo lập luận có cơ sở thực tế và công bằng
Tuy nhiên, nếu cuộc gặp thất bại (như báo cáo từ Tuổi Trẻ ngày 1/3/2025 cho thấy Trump và Zelensky tranh cãi nảy lửa, không đạt thỏa thuận), Mỹ có thể chuyển hướng sang Nga – quốc gia đã bày tỏ sẵn sàng hợp tác khai thác khoáng sản với Mỹ, bao gồm cả các vùng sáp nhập từ Ukraine (theo VnExpress ngày 24/2/2025). Với chính sách “America First”, Trump có thể ưu tiên lợi ích kinh tế ngắn hạn từ Nga thay vì đầu tư dài hạn vào Ukraine đang bất ổn.
Mỹ hợp tác với Nga: Lợi ích kinh tế và rủi ro chiến lược
1. Lợi ích kinh tế từ Nga
- Nga sở hữu trữ lượng khoáng sản khổng lồ: dẫn đầu thế giới về palladium (40% nguồn cung), nickel (20%), và đất hiếm (ước tính 33 triệu tấn, theo USGS 2024). Đây là những nguyên liệu thiết yếu cho công nghệ Mỹ, từ xe điện đến quốc phòng, mà Mỹ hiện phụ thuộc 70% vào Trung Quốc.
- Hạ tầng khai thác của Nga đã sẵn sàng, không đòi hỏi Mỹ đầu tư lớn như ở Ukraine. Putin cam kết hợp tác với doanh nghiệp Mỹ (BBC, 24/2/2025), hứa hẹn giá rẻ và nguồn cung ổn định – đúng với tư duy thương gia của Trump: “mua rẻ, bán đắt”.
- Trump có thể coi đây là cách giảm chi phí viện trợ Ukraine (125 tỷ USD từ 2022-2025, theo Kiel Institute), chuyển hướng sang thương vụ “không mất đồng nào” với Nga.
2. Hà hơi cho Nga mạnh lên:
- Hợp tác kinh tế với Mỹ sẽ giúp Nga vượt qua lệnh trừng phạt, tăng doanh thu từ khoáng sản (ước tính 50-70 tỷ USD/năm nếu Mỹ mua đều đặn). Điều này giống cách Trung Quốc mua dầu khí Nga giá rẻ từ 2022, giúp Moskva duy trì kinh tế giữa khủng hoảng.
- Nga có thể dùng tiền này hiện đại hóa quân đội, củng cố vị thế toàn cầu, đặc biệt ở Đông Âu và Trung Á – nơi Mỹ từng muốn kiềm chế ảnh hưởng Nga.
3. Mỹ giống Trung Quốc?**
- Không hoàn toàn. Trung Quốc hợp tác với Nga để xây dựng trục chống Mỹ, còn Trump sẽ chỉ xem Nga là “đối tác giao dịch” tạm thời, không phải đồng minh chiến lược. Với “America First”, Trump không quan tâm đến việc Nga mạnh lên miễn là Mỹ có lợi trước mắt.
Hậu quả với Ukraine: Yếu dần, phụ thuộc châu Âu hoặc mất đất tiếp
1. Ukraine mất sức hút kinh tế:
- Nếu Mỹ quay sang Nga, thỏa thuận khoáng sản với Ukraine (ước tính 12 nghìn tỷ USD tài nguyên, theo Forbes) sẽ đổ vỡ. Ukraine mất đi đòn bẩy kinh tế để giữ chân Mỹ, vốn đã chi 69,8 tỷ USD viện trợ quân sự từ 2022.
- Nga kiểm soát 33% đất hiếm và 42% kim loại của Ukraine ở Donetsk và Lugansk (Phòng Thương mại Mỹ, 2024). Mỹ mua từ Nga thay vì Ukraine sẽ khiến Kiev mất quyền khai thác tài nguyên còn lại.
2. Phụ thuộc châu Âu:
- Không còn Mỹ, Ukraine sẽ phải cầu cứu EU. Châu Âu đã cam kết 115 tỷ USD từ 2022-2025, nhưng không đủ thay thế Mỹ về vũ khí công nghệ cao (Patriot, HIMARS). EU có thể tăng hỗ trợ tài chính (38 tỷ USD/năm hiện tại lên 50-60 tỷ USD/năm nếu tịch thu 250 tỷ euro tài sản Nga bị đóng băng), nhưng khó đáp ứng nhu cầu quân sự 30-40 tỷ USD/năm của Ukraine (Asia Times, 2024).
- Ukraine sẽ yếu dần về quân sự, kinh tế co hẹp (GDP giảm 30% từ 2022 còn 160 tỷ USD), và có nguy cơ mất thêm lãnh thổ nếu không cầm cự được Nga.
Chính sách “Mỹ trên hết” của Trump và cục diện hai phe
1. Trump đặt lợi ích kinh tế lên trên:
- Với Trump, mua khoáng sản từ Nga là thương vụ đôi bên cùng có lợi: Mỹ giảm phụ thuộc Trung Quốc, Nga có tiền chống trừng phạt. Ông không quan tâm đến hệ quả lâu dài như Nga mạnh lên hay Ukraine sụp đổ, miễn là “người nộp thuế Mỹ không bị thiệt”.
- Trump từng tuyên bố (Dân Trí, 26/2/2025) ngừng viện trợ mới cho Ukraine, đẩy gánh nặng sang EU và NATO – phù hợp với tư duy “Mỹ không làm từ thiện”.
2. Hai phe kinh tế chiến tranh hình thành:
- Nga - Trung - Mỹ: Không phải liên minh chính thức, mà là trục giao dịch kinh tế. Nga bán khoáng sản cho Mỹ, Trung Quốc mua năng lượng từ Nga, Mỹ hưởng lợi từ cả hai nhưng giữ khoảng cách chiến lược vì Mỹ đánh thuế Trung Quốc. Trump có thể đàm phán với Putin m để giảm căng thẳng Ukraine, đổi lấy lợi ích thương mại.
- Châu Âu - Ukraine: EU buộc phải gánh Ukraine để ngăn Nga mở rộng ảnh hưởng. Tuy nhiên, nội bộ EU chia rẽ (Hungary, Slovakia chống viện trợ), và chi phí tăng vọt (2,7 nghìn tỷ USD trong 10 năm để thay Mỹ, Bloomberg Economics) vượt khả năng kinh tế (GDP EU 18,8 nghìn tỷ USD).
Dự báo: Mỹ thắng ngắn hạn, châu Âu và Ukraine chịu thiệt hại lớn
- Mỹ: Đạt mục tiêu kinh tế, giảm phụ thuộc Trung Quốc, nhưng tạo tiền lệ nguy hiểm khi Nga mạnh lên, có thể đe dọa Mỹ về sau.
- Nga: Hồi phục kinh tế, củng cố vị thế, nhưng phụ thuộc Mỹ và Trung Quốc làm giảm tính độc lập.
- Ukraine : Cầm cự được 2-3 năm với hỗ trợ EU tối thiểu, nhưng mất dần lãnh thổ và sức mạnh nếu không có Mỹ.
- Châu Âu: Gánh nặng tài chính và quân sự khiến EU suy yếu, mất dần ảnh hưởng trước trục Nga-Trung-Mỹ.
Nếu Mỹ mua khoáng sản từ Nga sau ngày 28/2/2025, Trump sẽ đạt lợi ích kinh tế tức thời theo đúng “America First”, nhưng vô tình “hà hơi” cho Nga mạnh lên, tương tự Trung Quốc. Ukraine yếu dần, buộc phải dựa vào EU – vốn không đủ sức thay Mỹ. Cục diện hai phe Nga-Trung-Mỹ đối đầu châu Âu-Ukraine có thể hình thành, nhưng không bền vững vì Mỹ dưới Trump không muốn liên minh lâu dài với Nga hay Trung Quốc. Châu Âu và Ukraine sẽ là bên thua thiệt lớn nhất, trong khi Mỹ chỉ thắng ngắn hạn mà không lường hết hậu quả dài hạn.
Ref: Phân tích dựa trên số liệu từ các nguồn như Kiel Institute, Bloomberg Economics, USGS, và báo cáo truyền thông công khai, đảm bảo lập luận có cơ sở thực tế và công bằng
