Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Dân số Trung Quốc đang giảm dần và lão hóa, làm suy giảm lực lượng lao động và gây áp lực lên chính sách tài khoá, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với nền kinh tế của nước này. Trung Hoa Mộng mãi mãi chỉ là Hồng Lâu Mộng
Dân số suy giảm nhanh
Trên thế giới, tỷ lệ sinh đang có xu hướng giảm do phụ nữ chọn có con muộn hoặc thậm chí không sinh con. Theo số liệu của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), tỷ lệ sinh tại các quốc gia này đã giảm từ mức khoảng 3,3 con/phụ nữ vào năm 1960 xuống còn 1,5 con/phụ nữ vào năm 2022. Trong khi đó, tỷ lệ sinh thay thế - mức cần thiết để duy trì dân số mà không cần tới người nhập cư - là 2,1 con/phụ nữ.
Tại Trung Quốc, số liệu từ Tổng cục Thống kê nước này cho thấy, dân số đã giảm năm thứ hai liên tiếp vào năm 2023, còn 1,409 tỷ người, ít hơn 2,08 triệu người so với năm trước. Mức giảm dân số Trung Quốc năm 2023 nhiều hơn mức giảm 850.000 người ghi nhận vào năm 2022. Đây là một hệ quả của chính sách một con thiết lập vào năm 1980.Theo một số dự báo, dân số Trung Quốc đến năm 2050 sẽ giảm còn 1,317 tỷ người và đến năm 2100 sẽ giảm gần một nửa so với hiện nay, còn 732 triệu người.
Ông Darren Tay, chuyên gia của công ty phân tích BMI nhận định, dân số trong độ tuổi lao động ở Trung Quốc sẽ giảm rất nhanh trong 1 thập kỷ tới, khiến nền kinh tế nước này mất đi 1% trong tăng trưởng GDP mỗi năm trong 10 năm tới.
Theo nhà kinh tế cấp cao Tianchen Xu của tổ chức nghiên cứu The Economist Intelligence Unit (EIU), tỷ lệ sinh ở Trung Quốc đang giảm nhanh hơn so với ở các nước khác trong khu vực như Hàn Quốc và Nhật Bản. Ông Tianchen Xu cho biết, các nền kinh tế lớn châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi dân số già đi nhanh chóng, phần lớn là do mức sống được cải thiện - điều có mối quan hệ nghịch đảo với tỷ lệ sinh sản.
Sự mở rộng kinh tế nhanh chóng trong những thập kỷ gần đây ở các quốc gia phát triển đã mang lại mức thu nhập tăng lên và mở rộng cơ hội giáo dục và nghề nghiệp cho phụ nữ. Những điều kiện được cải thiện này đã dẫn đến chi phí cơ hội lớn hơn cho việc sinh con.
Theo các chuyên gia, tại các xã hội phát triển hơn, xu hướng cha mẹ phải đối mặt với chi phí nuôi dạy con cái cao hơn nhiều và điều đó có xu hướng cản trở việc sinh con. Nền kinh tế càng phát triển thì các tác nhân trong nền kinh tế càng phải có nhiều kỹ năng hơn, và do đó, mức đầu tư cần thiết cho mỗi trẻ em cũng sẽ tăng lên.
Trung Quốc đã tăng trưởng với tốc độ rất cao trong gần ba thập kỷ qua để trở thành nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới. Trong khi đó, hệ thống phúc lợi của Trung Quốc còn chưa đuổi kịp sự phát triển kinh tế và hỗ trợ của nhà nước cho phụ nữ mang thai và nuôi con nhỏ “còn khá thấp so với tiêu chuẩn quốc tế”.
Bên cạnh đó, giá nhà tăng chóng mặt cũng là một lý do khiến tỷ lệ sinh giảm sút.
