Thiền với tôi là gì?
"Nếu bạn tìm kiếm bằng google với từ khóa “thiền”, hình ảnh hiện ra là những người ngồi xếp bằng trên một mảnh đồi, bãi cát hay đồng cỏ với tư thế hoàn hảo. Những tia nắng trên bầu trời lan tỏa, tạo nên một quang cảnh rất thanh bình. “Thiền” với tôi lại không hề giống những bức ảnh đó. Trái lại, với tôi “thiền” là một hành trình đầy khó khăn, với những khoảnh khắc tôi chỉ muốn từ bỏ nhưng sau cùng lại trở thành chuyến du hành kì diệu vào tâm trí bản thân.
Lần đầu tiên tôi hành thiền là vào năm 12 tuổi. Tôi nhẹ nhàng ngồi xuống, đặt hai tay lên lên đùi và bắt đầu đếm hơi thở. Thường thì tôi sẽ quên mất nhịp đếm ở hơi thứ 20. Tiếp đến đó là cơ đùi bắt đầu đau nhói. Thời gian như ngừng trôi, và khi cơn đau lên đến đỉnh điểm, tôi không còn cách nào khác ngoài dừng buổi thiền lại. Nhìn vào đồng hồ: chỉ 3 phút mới trôi qua.
Một thời gian sau, tôi không còn hành thiền trong một vài năm với lí do cái đầu đãng trí và cơ thể mềm yếu có vẻ không hợp với việc này. Tuy nhiên, do lớn lên trong gia đình Phật giáo, tôi có được sự hứng khởi với thiền một lần nữa khi bố, mẹ và cả anh trai tôi bắt đầu tập thiền. Biết rằng việc hành thiền khó khăn, tôi nhờ tới sự trợ giúp từ một người bạn Phật tử có nhiều kinh nghiệm và thiền hàng tối. Tôi vô cùng hứng thú hi vọng mình sẽ tiến bộ nhanh hơn.
Sau một vài ngày thực hành, tôi đã thấy hối hận với quyết định của mình. Khi ngồi khoanh chân vắt chéo, giữ lưng thẳng, cơn đau di chuyển khắp đùi như “cá vàng bơi trong bể nước”. Và khi “con cá vàng” biến thành một con cá voi khổng lồ, tôi chỉ muốn khóc lên. Dẫu ngày càng “sợ” việc ngồi thiền, tôi vẫn muốn thử thách bản thân. Dần dần, thời gian của buổi thiền ngày càng tăng, từ 15 đến 20, rồi 25 phút.
Trong đầu tôi lúc đó 30 phút có vẻ là một cái mốc rất xa vời. Nhưng trong một buổi ngồi cố thêm 5 phút, lần đầu tiên, tôi nhìn thấu vào tâm trí mình một cách thông suốt. Tôi nhớ như in khoảng khắc ấy: cơ thể đang căng lên để ngồi thẳng, lưng tôi đau như thể lưng của một ông già và đôi chân cứng lại như chân của Atlas, tôi chỉ muốn dừng lại. Giữa những cơn đau ấy, tôi quan sát và thấy não bộ liên tục vẽ ra một cách rõ mồn một viễn cảnh tôi thả chân ra, cám dỗ tôi với một cảm giác vô cùng dễ chịu. Đột nhiên tôi nhận ra ham muốn từ bỏ này chính là dựa trên cơ chế phản ứng của tâm trí với cơn đau, xúi giục tôi hành động dựa trên trải nghiệm giác quan. Điều này khiến tôi mỉm cười, một cách rất trớ trêu, nụ cười hạnh phúc nhất mà tôi từng trải nghiệm.
Giống như hầu hết các loài đông vật, tôi không thích bị đốt, đánh, bị thương, và việc né tránh cảm giác đau đớn trở thành một thói quen. Sau nhiều năm, thói quen đó trở thành một bản năng khắc sâu vào não bộ. Dần dần, tôi nhận dạng những gợi ý của tâm trí như chính mình, vô thức làm theo mọi sự chỉ dẫn từ tâm trí. Nhờ lặng lẽ quan sát, dần dần tôi tách mình ra khỏi những cơ chế của cơ thể và não bộ. Tôi nhận ra cơn đau thực ra chẳng có gì nghiêm trọng, chỉ là do phản ứng của cơ thể khiến tôi cảm thấy nó mãnh liệt hơn.
Bố tôi thường nói với tôi rằng “phải biết cách vượt qua chính mình”. Một câu nói nghe rất cũ, nhưng đến giờ tôi mới hiểu làm điều đó như thế nào. Tuy những thứ dễ chịu ngay tức khắc và những thói quen xấu rất khó để từ bỏ, nhưng miễn là ta liên tục cố gắng một cách có ý thức nhằm tạo ra thói quen tối và tránh xa thói quen xấu, dần não bộ sẽ hoạt động theo cách ta muốn. Điểm mấu chốt là phải làm sao hiểu rằng ham muốn không phải là bản chất con người, mà nó được tạo thành dựa trên thói quen - sự lặp đi lặp lại của các hành động từ nhỏ nhất đến lớn nhất.
Giờ đây khi tìm kiếm từ khóa “thiền”, tôi không khỏi bật cười: mặc dù con đường hành thiền đầy bóng tối theo nghĩa đen, những cơn đau thấu da thấu thịt, thậm chí là những giọt nước mắt, thứ ánh sáng soi chiếu trong tâm trí tôi còn màu nhiệm hơn bất kì bức ảnh nào có thể lột tả."
Tác giả: Hà Việt Dũng
"Nếu bạn tìm kiếm bằng google với từ khóa “thiền”, hình ảnh hiện ra là những người ngồi xếp bằng trên một mảnh đồi, bãi cát hay đồng cỏ với tư thế hoàn hảo. Những tia nắng trên bầu trời lan tỏa, tạo nên một quang cảnh rất thanh bình. “Thiền” với tôi lại không hề giống những bức ảnh đó. Trái lại, với tôi “thiền” là một hành trình đầy khó khăn, với những khoảnh khắc tôi chỉ muốn từ bỏ nhưng sau cùng lại trở thành chuyến du hành kì diệu vào tâm trí bản thân.
Lần đầu tiên tôi hành thiền là vào năm 12 tuổi. Tôi nhẹ nhàng ngồi xuống, đặt hai tay lên lên đùi và bắt đầu đếm hơi thở. Thường thì tôi sẽ quên mất nhịp đếm ở hơi thứ 20. Tiếp đến đó là cơ đùi bắt đầu đau nhói. Thời gian như ngừng trôi, và khi cơn đau lên đến đỉnh điểm, tôi không còn cách nào khác ngoài dừng buổi thiền lại. Nhìn vào đồng hồ: chỉ 3 phút mới trôi qua.
Một thời gian sau, tôi không còn hành thiền trong một vài năm với lí do cái đầu đãng trí và cơ thể mềm yếu có vẻ không hợp với việc này. Tuy nhiên, do lớn lên trong gia đình Phật giáo, tôi có được sự hứng khởi với thiền một lần nữa khi bố, mẹ và cả anh trai tôi bắt đầu tập thiền. Biết rằng việc hành thiền khó khăn, tôi nhờ tới sự trợ giúp từ một người bạn Phật tử có nhiều kinh nghiệm và thiền hàng tối. Tôi vô cùng hứng thú hi vọng mình sẽ tiến bộ nhanh hơn.
Sau một vài ngày thực hành, tôi đã thấy hối hận với quyết định của mình. Khi ngồi khoanh chân vắt chéo, giữ lưng thẳng, cơn đau di chuyển khắp đùi như “cá vàng bơi trong bể nước”. Và khi “con cá vàng” biến thành một con cá voi khổng lồ, tôi chỉ muốn khóc lên. Dẫu ngày càng “sợ” việc ngồi thiền, tôi vẫn muốn thử thách bản thân. Dần dần, thời gian của buổi thiền ngày càng tăng, từ 15 đến 20, rồi 25 phút.
Trong đầu tôi lúc đó 30 phút có vẻ là một cái mốc rất xa vời. Nhưng trong một buổi ngồi cố thêm 5 phút, lần đầu tiên, tôi nhìn thấu vào tâm trí mình một cách thông suốt. Tôi nhớ như in khoảng khắc ấy: cơ thể đang căng lên để ngồi thẳng, lưng tôi đau như thể lưng của một ông già và đôi chân cứng lại như chân của Atlas, tôi chỉ muốn dừng lại. Giữa những cơn đau ấy, tôi quan sát và thấy não bộ liên tục vẽ ra một cách rõ mồn một viễn cảnh tôi thả chân ra, cám dỗ tôi với một cảm giác vô cùng dễ chịu. Đột nhiên tôi nhận ra ham muốn từ bỏ này chính là dựa trên cơ chế phản ứng của tâm trí với cơn đau, xúi giục tôi hành động dựa trên trải nghiệm giác quan. Điều này khiến tôi mỉm cười, một cách rất trớ trêu, nụ cười hạnh phúc nhất mà tôi từng trải nghiệm.
Giống như hầu hết các loài đông vật, tôi không thích bị đốt, đánh, bị thương, và việc né tránh cảm giác đau đớn trở thành một thói quen. Sau nhiều năm, thói quen đó trở thành một bản năng khắc sâu vào não bộ. Dần dần, tôi nhận dạng những gợi ý của tâm trí như chính mình, vô thức làm theo mọi sự chỉ dẫn từ tâm trí. Nhờ lặng lẽ quan sát, dần dần tôi tách mình ra khỏi những cơ chế của cơ thể và não bộ. Tôi nhận ra cơn đau thực ra chẳng có gì nghiêm trọng, chỉ là do phản ứng của cơ thể khiến tôi cảm thấy nó mãnh liệt hơn.
Bố tôi thường nói với tôi rằng “phải biết cách vượt qua chính mình”. Một câu nói nghe rất cũ, nhưng đến giờ tôi mới hiểu làm điều đó như thế nào. Tuy những thứ dễ chịu ngay tức khắc và những thói quen xấu rất khó để từ bỏ, nhưng miễn là ta liên tục cố gắng một cách có ý thức nhằm tạo ra thói quen tối và tránh xa thói quen xấu, dần não bộ sẽ hoạt động theo cách ta muốn. Điểm mấu chốt là phải làm sao hiểu rằng ham muốn không phải là bản chất con người, mà nó được tạo thành dựa trên thói quen - sự lặp đi lặp lại của các hành động từ nhỏ nhất đến lớn nhất.
Giờ đây khi tìm kiếm từ khóa “thiền”, tôi không khỏi bật cười: mặc dù con đường hành thiền đầy bóng tối theo nghĩa đen, những cơn đau thấu da thấu thịt, thậm chí là những giọt nước mắt, thứ ánh sáng soi chiếu trong tâm trí tôi còn màu nhiệm hơn bất kì bức ảnh nào có thể lột tả."
Tác giả: Hà Việt Dũng