
Tổng thống Mỹ Donald Trump đặt câu hỏi về Hiệp ước An ninh Mỹ - Nhật trong cuộc họp tại Phòng Bầu dục vào tối thứ Năm, bày tỏ sự bất bình khi Mỹ phải bảo vệ Nhật Bản, trong khi Tokyo không có nghĩa vụ tương tự với Washington.
Phát biểu của ông Trump nhắm đến thỏa thuận được thiết lập sau Thế chiến II, khi Mỹ giải tán quân đội Nhật Bản và cho phép nước này duy trì lực lượng phòng vệ với nhiệm vụ bảo vệ lãnh thổ chứ không tham gia bảo vệ đồng minh.Hiệp ước An ninh Mỹ - Nhật, được ký kết từ năm 1951 và điều chỉnh vào năm 1960, trao cho Mỹ quyền duy trì căn cứ quân sự trên lãnh thổ Nhật để đảm bảo an ninh khu vực.

Máy bay CMV-22 Osprey của Hải quân Mỹ tại sân bay Fukuoka ở tỉnh Fukuoka, phía tây nam Nhật Bản. Ảnh: Kyodo
Ông Trump từ lâu đã chỉ trích sự bất cân xứng trong quan hệ an ninh với các đồng minh. Trước đây, ông từng yêu cầu các nước NATO chi trả nhiều hơn cho quốc phòng, và nay áp lực này đang chuyển sang Nhật Bản và Đài Loan.
Bên cạnh vấn đề an ninh, ông Trump còn tỏ ra không hài lòng với thặng dư thương mại của Nhật Bản với Mỹ. Ông từng chỉ trích điều này từ những năm 1980, khi đăng quảng cáo toàn trang trên tờ New York Times cáo buộc Nhật Bản "lợi dụng" Mỹ. Hiện Nhật Bản có thể trở thành mục tiêu tiếp theo của các biện pháp thuế quan từ chính quyền ông Trump.
Ông Trump đã gặp Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba vào tháng 2, đề cập đến khả năng áp thuế với hàng hóa Nhật và cam kết bảo vệ Tokyo trước các "hoạt động khiêu khích". Tuy nhiên, sau những phát biểu mới nhất, cam kết này đang bị nghi ngờ.
Tổng thư ký Nội các Nhật Bản Yoshimasa Hayashi đã lên tiếng phản hồi, nhấn mạnh rằng Điều 5 của Hiệp ước An ninh Mỹ - Nhật yêu cầu cả hai nước cùng phản ứng nếu Nhật Bản bị tấn công, trong khi Điều 6 cho phép Mỹ sử dụng căn cứ quân sự tại Nhật để duy trì hòa bình khu vực.
Hiện tại, chính quyền ông Trump đang thúc ép Nhật Bản chi 3% GDP cho quốc phòng.
Ngọc Ánh (theo Newsweek, Kyodo)