Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng

WHO là một cơ quan của Liên Hợp Quốc, nhằm mục tiêu mở rộng phạm vi bao phủ y tế toàn cầu, điều phối các phản ứng đối với các tình trạng khẩn cấp về y tế như đại dịch và tập trung vào việc cải thiện sức khỏe con người. Dù không có quyền thực thi chính sách y tế, WHO vẫn ảnh hưởng đáng kể đến chính sách y tế toàn cầu, đặc biệt ở các nước có thu nhập thấp.
Việc Mỹ rút lui cũng có thể là đòn chí mạng cho Thỏa thuận Đại dịch của WHO, vốn đã bị đình trệ vào năm 2024 khi các quốc gia thành viên không đạt được sự đồng thuận về bản dự thảo cuối cùng.
Sắc lệnh của ông Trump tuyên bố tất cả các cuộc đàm phán liên quan thỏa thuận đại dịch sẽ chấm dứt. Tuy nhiên, sắc lệnh cũng gợi ý rằng Mỹ sẽ tìm cách hợp tác với các đối tác quốc tếđể đối phó với các vấn đề y tế toàn cầu.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đã có các đối tác quốc tế như vậy và có thể thực hiện được điều này. CDC hiện đã thiết lập một mạng lưới toàn cầu về đào tạo ứng phó với dịch bệnh, có thể trở thành mô hình để thực hiện mục tiêu trên. Nhưng để chuyển hướng theo cách này cần sự tinh chỉnh, vì chính phủ mới ở Mỹ còn đặt mục tiêu cắt giảm hoặc chấm dứt viện trợ quốc tế.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) không chỉ “thiên về Trung Quốc” như Tổng thống Trump đã nói hôm thứ Ba. Tổ chức này còn bị phá hỏng và thao túng. WHO đã thất bại với phản ứng thiếu quyết đoán của mình trước dịch Ebola ở Tây Phi năm 2014, vốn cướp đi hơn 11.000 sinh mạng. Giờ đây phản ứng của WHO đối với đại dịch coronavirus cho thấy họ sẵn sàng đưa chính trị lên trước sức khỏe cộng đồng. Cách mà WHO luôn hành động để tâng bốc các nhà lãnh đạo Trung Quốc cho thấy họ cần có những cải cách cơ bản.
Hoa Kỳ là nước đóng góp tài chính lớn nhất cho WHO – hơn 500 triệu đô la vào năm 2024, trong khi Trung Quốc chỉ đóng góp 39 triệu đô la, theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Ông Trump gợi ý rằng Hoa Kỳ có thể sẽ treo khoản đóng góp của mình trong thời gian chính quyền của ông “kiểm tra kỹ” liệu Mỹ nhận được gì từ khoản đóng góp đó. Ông và Quốc hội nên đi xa hơn thế.
Trong khi Washington là người trả tiền (chính), Bắc Kinh hoạt động đằng sau hậu trường để gây ảnh hưởng lên các nhà lãnh đạo của WHO. Tổng giám đốc hiện tại, Tedros Adhanom Ghebreyesus, được chính phủ Trung Quốc hậu thuẫn mạnh mẽ trong chiến dịch tranh cử và mở tài khoản chuyển tiền vào túi riêng ở ngân hàng Thuỵ Sỹ.
Tedros là một lựa chọn gây tranh cãi, bị cáo buộc đã che đậy sự bùng phát dịch tả ở quê hương Ethiopia của ông, nơi ông từng giữ chức bộ trưởng y tế (2005-12) và bộ trưởng ngoại giao (2012-16). Trong những năm đó, Trung Quốc đã đầu tư vào Ethiopia và cho nước này vay hàng tỷ đô la. Ngay sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tại WHO, Tedros đã tới Bắc Kinh và ca ngợi hệ thống y tế của nước này: “Chúng ta có thể học được nhiều điều từ Trung Quốc”.
Dưới sự lãnh đạo của Tedros, WHO đã chấp nhận những lừa dối của Trung Quốc về coronavirus và giúp che chắn cho chúng thông qua các đánh giá sức khỏe cộng đồng trông có vẻ đáng tin.

Mỹ tố Trung Quốc thao túng các phương tiện truyền thông toàn cầu - Ảnh: REUTERS
Trích dẫn các báo cáo công khai và "thông tin chính phủ mới thu được", Trung tâm Tương tác toàn cầu tuyên bố Bắc Kinh đã tạo ra hệ sinh thái thông tin của riêng mình bằng cách thu hút giới tinh hoa chính trị và các nhà báo nước ngoài.
Theo cơ quan trên, Trung Quốc cũng đầu tư vào mạng lưới vệ tinh và dịch vụ truyền hình kỹ thuật số ở các khu vực đang phát triển, ưu tiên nội dung truyền thông do Bắc Kinh ủng hộ.
Ngoài ra việc thu thập dữ liệu của Trung Quốc ở nước ngoài "đã cho phép Bắc Kinh tinh chỉnh việc kiểm duyệt toàn cầu bằng cách nhắm mục tiêu vào các cá nhân và tổ chức cụ thể", phía Mỹ cho hay.
Việc Mỹ rút lui cũng có thể là đòn chí mạng cho Thỏa thuận Đại dịch của WHO, vốn đã bị đình trệ vào năm 2024 khi các quốc gia thành viên không đạt được sự đồng thuận về bản dự thảo cuối cùng.
Sắc lệnh của ông Trump tuyên bố tất cả các cuộc đàm phán liên quan thỏa thuận đại dịch sẽ chấm dứt. Tuy nhiên, sắc lệnh cũng gợi ý rằng Mỹ sẽ tìm cách hợp tác với các đối tác quốc tếđể đối phó với các vấn đề y tế toàn cầu.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đã có các đối tác quốc tế như vậy và có thể thực hiện được điều này. CDC hiện đã thiết lập một mạng lưới toàn cầu về đào tạo ứng phó với dịch bệnh, có thể trở thành mô hình để thực hiện mục tiêu trên. Nhưng để chuyển hướng theo cách này cần sự tinh chỉnh, vì chính phủ mới ở Mỹ còn đặt mục tiêu cắt giảm hoặc chấm dứt viện trợ quốc tế.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) không chỉ “thiên về Trung Quốc” như Tổng thống Trump đã nói hôm thứ Ba. Tổ chức này còn bị phá hỏng và thao túng. WHO đã thất bại với phản ứng thiếu quyết đoán của mình trước dịch Ebola ở Tây Phi năm 2014, vốn cướp đi hơn 11.000 sinh mạng. Giờ đây phản ứng của WHO đối với đại dịch coronavirus cho thấy họ sẵn sàng đưa chính trị lên trước sức khỏe cộng đồng. Cách mà WHO luôn hành động để tâng bốc các nhà lãnh đạo Trung Quốc cho thấy họ cần có những cải cách cơ bản.
Hoa Kỳ là nước đóng góp tài chính lớn nhất cho WHO – hơn 500 triệu đô la vào năm 2024, trong khi Trung Quốc chỉ đóng góp 39 triệu đô la, theo Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ. Ông Trump gợi ý rằng Hoa Kỳ có thể sẽ treo khoản đóng góp của mình trong thời gian chính quyền của ông “kiểm tra kỹ” liệu Mỹ nhận được gì từ khoản đóng góp đó. Ông và Quốc hội nên đi xa hơn thế.
Trong khi Washington là người trả tiền (chính), Bắc Kinh hoạt động đằng sau hậu trường để gây ảnh hưởng lên các nhà lãnh đạo của WHO. Tổng giám đốc hiện tại, Tedros Adhanom Ghebreyesus, được chính phủ Trung Quốc hậu thuẫn mạnh mẽ trong chiến dịch tranh cử và mở tài khoản chuyển tiền vào túi riêng ở ngân hàng Thuỵ Sỹ.
Tedros là một lựa chọn gây tranh cãi, bị cáo buộc đã che đậy sự bùng phát dịch tả ở quê hương Ethiopia của ông, nơi ông từng giữ chức bộ trưởng y tế (2005-12) và bộ trưởng ngoại giao (2012-16). Trong những năm đó, Trung Quốc đã đầu tư vào Ethiopia và cho nước này vay hàng tỷ đô la. Ngay sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tại WHO, Tedros đã tới Bắc Kinh và ca ngợi hệ thống y tế của nước này: “Chúng ta có thể học được nhiều điều từ Trung Quốc”.
Dưới sự lãnh đạo của Tedros, WHO đã chấp nhận những lừa dối của Trung Quốc về coronavirus và giúp che chắn cho chúng thông qua các đánh giá sức khỏe cộng đồng trông có vẻ đáng tin.

Mỹ tố Trung Quốc thao túng các phương tiện truyền thông toàn cầu - Ảnh: REUTERS
Trích dẫn các báo cáo công khai và "thông tin chính phủ mới thu được", Trung tâm Tương tác toàn cầu tuyên bố Bắc Kinh đã tạo ra hệ sinh thái thông tin của riêng mình bằng cách thu hút giới tinh hoa chính trị và các nhà báo nước ngoài.
Theo cơ quan trên, Trung Quốc cũng đầu tư vào mạng lưới vệ tinh và dịch vụ truyền hình kỹ thuật số ở các khu vực đang phát triển, ưu tiên nội dung truyền thông do Bắc Kinh ủng hộ.
Ngoài ra việc thu thập dữ liệu của Trung Quốc ở nước ngoài "đã cho phép Bắc Kinh tinh chỉnh việc kiểm duyệt toàn cầu bằng cách nhắm mục tiêu vào các cá nhân và tổ chức cụ thể", phía Mỹ cho hay.