Nguồn hình ảnh,CCTV
- Tác giả,João da Silva
- Vai trò,Phóng viên Kinh doanh
- 21 tháng 2 2025
Jack Ma, một trong những doanh nhân nổi tiếng nhất Trung Quốc, có sức hút và đầy cá tính, đã không còn xuất hiện trước công chúng sau khi chỉ trích lĩnh vực tài chính của Trung Quốc vào năm 2020.
Màn tái xuất của ông tại sự kiện hôm thứ Hai (17/2) đã làm dấy lên làn sóng tranh luận, khi các chuyên gia và giới phân tích tự hỏi điều này có ý nghĩa gì đối với ông, với giới công nghệ Trung Quốc và với nền kinh tế nói chung.
Phản ứng nhìn chung là rất tích cực – cổ phiếu công nghệ, bao gồm cả cổ phiếu của Alibaba, đã tăng mạnh ngay sau sự kiện.
Vào thứ Năm (21/2), gã khổng lồ thương mại điện tử này đã công bố kết quả tài chính vượt kỳ vọng, với cổ phiếu kết thúc phiên giao dịch tại New York tăng hơn 8%. Tính từ đầu năm đến nay, cổ phiếu của công ty đã tăng 60%.
Vậy các nhà phân tích đã rút ra được điều gì từ sự xuất hiện của Jack Ma tại sự kiện này cùng với các khách mời nổi tiếng khác – trong đó có nhà sáng lập DeepSeek, Lương Văn Phong (Liang Wenfeng)?
Jack Ma đang được 'phục hồi danh tiếng'?
Giới phân tích bắt đầu tìm kiếm manh mối về ý nghĩa của cuộc họp ngay khi truyền thông nhà nước Trung Quốc công bố hình ảnh sự kiện."Việc Jack Ma tham dự, ngồi hàng ghế đầu dù không phát biểu, và bắt tay ông Tập là những dấu hiệu rõ ràng cho thấy ông ấy đã được phục hồi danh tiếng," nhà phân tích Trung Quốc Bill Bishop viết.
Trên mạng xã hội, nhiều người hào hứng ca ngợi sự trở lại của Jack Ma trước công chúng.
"Mừng [Jack] Ma đã hạ cánh an toàn," một người dùng trên mạng xã hội Trung Quốc Weibo bình luận.
"Sự trở lại của [Jack] Ma là một cú hích cho nền kinh tế Trung Quốc hiện tại," một người khác nhận xét.
Không có gì ngạc nhiên khi sự xuất hiện của Jack Ma lại gây nhiều chú ý đến vậy.
Trước khi 'biến mất' vào năm 2020 - sau phát biểu tại một hội nghị tài chính cho rằng các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc có "não trạng tiệm cầm đồ" - Jack Ma từng là biểu tượng của ngành công nghệ Trung Quốc.
Nguồn hình ảnh,Reuters
Chụp lại hình ảnh,Các nhà phân tích cho rằng sự trở lại của ông Ma có thể báo hiệu sự thay đổi trong chính sách đối với lĩnh vực công nghệ
Là một giáo viên tiếng Anh không có nền tảng về công nghệ, Jack Ma đã đồng sáng lập Alibaba trong căn hộ của mình hơn hai thập kỷ trước, sau khi thuyết phục một nhóm bạn đầu tư vào sàn thương mại điện tử của ông.
Ông tiếp tục xây dựng Alibaba trở thành một trong những tập đoàn công nghệ lớn nhất Trung Quốc và trở thành một trong những người giàu nhất nước này.
Tuy nhiên, đó là trước khi ông đưa ra bình luận về "tiệm cầm đồ", đồng thời than phiền về "sự thiếu đổi mới" trong hệ thống ngân hàng Trung Quốc.
Các bình luận của ông đã dẫn đến việc hủy bỏ kế hoạch phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng trị giá 34,5 tỷ USD của Ant Group, gã khổng lồ công nghệ tài chính do ông sáng lập.
Thời điểm đó, động thái này được coi là nỗ lực của Bắc Kinh trong việc kiềm chế một công ty đã trở nên quá quyền lực và một nhà lãnh đạo đã trở nên quá thẳng thắn.
Các nhà phân tích đồng tình rằng việc Jack Ma quay trở lại ánh đèn sân khấu, trong một hội nghị do chính ông Tập Cận Bình chủ trì, là một tín hiệu rất tích cực đối với ông.
Tuy nhiên, một số người cũng cảnh báo rằng việc không nằm trong danh sách các diễn giả có thể cho thấy ông chưa hoàn toàn lấy lại vị thế như trước đây.
Ngoài ra, việc truyền thông nhà nước Trung Quốc không đưa tin nhiều về sự tham dự của ông dường như cũng xác nhận rằng Jack Ma vẫn chưa hoàn toàn được phục hồi danh tiếng.
Cuộc đàn áp ngành công nghệ đã kết thúc?
Tại hội nghị, ông Tập Cận Bình nói với các đại biểu rằng các công ty của họ cần đổi mới, phát triển và giữ vững niềm tin bất chấp các thách thức kinh tế của Trung Quốc, mà ông mô tả là "tạm thời" và "cục bộ".Ông cũng cho biết đây là "thời điểm thích hợp để các doanh nghiệp tư nhân và doanh nhân tư nhân phát huy hết tài năng của mình".
Tuyên bố này được nhiều người hiểu là tín hiệu từ chính phủ cho thấy các công ty công nghệ tư nhân cũng đã lấy lại được thiện cảm từ giới chức Trung Quốc.
Sự thất thế của Jack Ma đã mở đường cho một chiến dịch trấn áp rộng rãi của chính phủ Trung Quốc lên ngành công nghệ nước này.
Các công ty trong lĩnh vực này phải đối mặt với việc thực thi chặt chẽ hơn các quy định về an ninh dữ liệu, cạnh tranh, cũng như sự kiểm soát của nhà nước đối với các tài sản số quan trọng.
Nhiều doanh nghiệp tư nhân khác, từ lĩnh vực giáo dục đến bất động sản, cũng trở thành mục tiêu trong chiến dịch "thịnh vượng chung", vốn được chính phủ Trung Quốc thúc đẩy nhằm thu hẹp khoảng cách giàu nghèo và tăng cường kiểm soát khu vực tư nhân.
Các biện pháp được triển khai trong khuôn khổ chính sách "thịnh vượng chung" được một số người nhìn nhận như một cách để kiềm chế các tỷ phú sở hữu những công ty lớn nhất Trung Quốc, nhằm trao nhiều quyền hơn cho khách hàng và người lao động trong việc quyết định cách doanh nghiệp vận hành và phân phối lợi nhuận của mình.
Tuy nhiên, khi Bắc Kinh áp đặt các quy định mới khắt khe, hàng tỷ USD giá trị thị trường của nhiều công ty đã bị bốc hơi - chủ yếu là các công ty công nghệ - khiến giới đầu tư quốc tế lo ngại.
Cùng với đó, nền kinh tế toàn cầu ngày càng xấu đi do tác động của đại dịch và cuộc xâm lược Ukraine của Nga, đã góp phần tạo ra những thay đổi đáng kể trong tình hình kinh tế Trung Quốc.
Tăng trưởng chậm lại, cơ hội việc làm cho thanh niên ngày càng khan hiếm, và trong bối cảnh thị trường bất động sản suy thoái, người dân cũng thắt chặt chi tiêu hơn.
Khi tin đồn về chuyện Jack Ma sẽ tham dự cuộc họp hôm thứ Hai rộ lên, một tia hy vọng cũng xuất hiện. Richard Windsor, Giám đốc công nghệ tại công ty nghiên cứu Counterpoint, cho rằng sự có mặt của Jack Ma sẽ là dấu hiệu cho thấy giới lãnh đạo Trung Quốc "đã chán ngấy tình trạng trì trệ và có thể sẵn sàng trao quyền tự do hơn cho khu vực tư nhân".
Bên cạnh Jack Ma và Lương Văn Phong, danh sách khách mời còn bao gồm các nhân vật chủ chốt từ các công ty như tập đoàn viễn thông và sản xuất điện thoại thông minh Huawei, gã khổng lồ xe điện (EV) BYD, cùng nhiều đại diện khác trong các lĩnh vực công nghệ và công nghiệp.
"Danh sách khách mời nhấn mạnh tầm quan trọng của các lĩnh vực internet, công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) và xe điện (EV), bởi đây là những ngành đại diện cho đổi mới và thành tựu," theo của các nhà phân tích thị trường tại Citi.
"Nó có thể cho thấy công nghệ và sự đóng góp của các doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển và tăng trưởng của nền kinh tế Trung Quốc."
Những người tham dự cuộc họp dường như cũng đồng tình với quan điểm này. Lôi Quân (Lei Jun), Giám đốc điều hành của tập đoàn điện tử Xiaomi, nói với truyền thông Trung Quốc rằng ông cảm nhận được "sự quan tâm và ủng hộ" của Chủ tịch Tập đối với các doanh nghiệp.
Do lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ?
Hội nghị chuyên đề này diễn ra sau khi Trung Quốc trải qua điều mà một số nhà quan sát gọi là "thời khắc Sputnik" - sự xuất hiện của mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) đột phá DeepSeek R1 vào cuối tháng trước.Chỉ sau một thời gian ngắn ra mắt, chatbot AI do Trung Quốc phát triển đã nhanh chóng vươn lên trở thành một trong những ứng dụng được tải xuống nhiều nhất thế giới.
Sự kiện này cũng khiến cổ phiếu của các tập đoàn công nghệ lớn tại Mỹ bị bán tháo hàng loạt, do lo ngại rằng vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực này đang bị đe dọa.
Tại Trung Quốc, thành công toàn cầu của ứng dụng này đã châm ngòi cho một làn sóng tự hào dân tộc, nhanh chóng lan rộng đến thị trường tài chính.
Dòng vốn đầu tư đổ vào các cổ phiếu Trung Quốc - đặc biệt là cổ phiếu công nghệ - niêm yết tại Hong Kong và Trung Quốc đại lục.
Tập đoàn ngân hàng đầu tư khổng lồ Goldman Sachs cũng đã đưa ra đánh giá tích cực hơn về triển vọng của cổ phiếu Trung Quốc, cho rằng việc ứng dụng AI nhanh chóng có thể giúp các công ty tăng doanh thu và thu hút tới 200 tỷ USD đầu tư.
Tuy nhiên, ý nghĩa lớn nhất của bước đột phá này chính là việc DeepSeek buộc phải đổi mới do lệnh cấm xuất khẩu chip tiên tiến và công nghệ sang Trung Quốc.
Nguồn hình ảnh,Xinhua
Giờ đây, với việc ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng và vẫn có xu hướng thích áp thuế quan thương mại, Chủ tịch Tập Cận Bình có thể đã nhận thấy sự cần thiết phải điều chỉnh lại cách tiếp cận đối với các doanh nhân Trung Quốc.
Thay vì quay trở lại thời kỳ tăng trưởng không kiểm soát, một số nhà phân tích tin rằng cuộc họp hôm thứ Hai đánh dấu nỗ lực định hướng các nhà đầu tư và doanh nghiệp theo các ưu tiên quốc gia của ông Tập.
Chủ tịch Trung Quốc tăng cường nhấn mạnh các chính sách mà chính phủ gọi là "phát triển chất lượng cao" và "lực lượng sản xuất mới".
Những khái niệm này thể hiện sự dịch chuyển khỏi các động lực tăng trưởng truyền thống như đầu tư bất động sản và cơ sở hạ tầng, thay vào đó tập trung vào các ngành công nghiệp công nghệ cao như chất bán dẫn, năng lượng sạch và trí tuệ nhân tạo (AI).
Mục tiêu của ông Tập là đạt được "hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa" vào năm 2035 - nâng cao mức sống cho toàn dân và xây dựng một nền kinh tế dựa trên sản xuất tiên tiến, ít phụ thuộc hơn vào công nghệ nhập khẩu.
Ông Tập hiểu rằng để đạt được mục tiêu này, ông cần sự đồng hành của khu vực tư nhân.
"Thay vì đánh dấu sự kết thúc của giai đoạn siết chặt ngành công nghệ, màn tái xuất của Jack Ma cho thấy Bắc Kinh đang chuyển từ trấn áp sang quản lý có kiểm soát," phó giáo sư Marina Zhang từ Đại học Công nghệ Sydney nói với BBC.
"Dù khu vực tư nhân vẫn là trụ cột quan trọng trong tham vọng kinh tế của Trung Quốc, nhưng phải phù hợp với các ưu tiên quốc gia – bao gồm tự chủ trong các công nghệ then chốt và ngành công nghiệp chiến lược."
