Là một bác sĩ chuyên khoa chăm sóc cuối đời (hospice doctor), tôi đã dành nhiều năm ngồi bên giường của những bệnh nhân đang hấp hối.
Trong những khoảnh khắc cuối cùng, tôi thường xuyên nghe thấy những lời nói đầy đau xót lặp đi lặp lại:
"Tôi thực sự hối tiếc vì chưa bao giờ có đủ năng lượng, dũng khí hoặc thời gian để ..... "
Điều bỏ lỡ này luôn mang tính cá nhân sâu sắc—một điều gì đó gắn liền với bản sắc của họ, một giấc mơ chưa được thực hiện, một mối quan hệ chưa được hàn gắn. Nhưng khi những nuối tiếc này xuất hiện, thường thì đã quá muộn để thay đổi bất cứ điều gì.
Khái niệm nhìn lại cuộc sống (life review) lần đầu tiên được giới thiệu bởi nhà lão khoa (gerontologist) Robert Butler vào năm 1963.
Butler, giám đốc đầu tiên của Viện Lão khoa Quốc gia (National Institute on Aging), đã phát triển một phương pháp đánh giá có cấu trúc để giúp người cao tuổi—cả những người khỏe mạnh lẫn những người mắc chứng sa sút trí tuệ (dementia)—suy ngẫm về cuộc đời của họ.
Phương pháp này sau đó đã được các y tá, mục sư, nhân viên xã hội và bác sĩ sử dụng để hỗ trợ bệnh nhân đánh giá những khoảnh khắc có ý nghĩa nhất và, không thể tránh khỏi, cả những điều mà họ hối tiếc.
Một cuộc nhìn lại cuộc sống thường bao gồm các câu hỏi như:
Một mỏ neo mục đích sống không phải là thứ ta tình cờ tìm thấy, mà là điều ta xây dựng và tạo ra. Và một trong những nguồn nguyên liệu tốt nhất để xây dựng mục đích sống chính là việc lật ngược những điều ta hối tiếc. Thay vì để chúng dai dẳng trong tâm trí, ta có thể sử dụng chúng như nhiên liệu để tạo ra một cuộc sống không có gì phải tiếc nuối.
Ví dụ, mười năm trước, tôi đã thực hiện một cuộc nhìn lại cuộc đời mình. Tôi nhận ra rằng nếu đến lúc chết mà chưa từng xuất bản một cuốn sách theo cách truyền thống, tôi sẽ cảm thấy hối tiếc sâu sắc. Khi đó, tôi chưa có cuốn sách nào—Taking Stock và The Purpose Code vẫn chưa ra đời. Nhưng tôi đã nhìn thấy sự hối tiếc đó như một mỏ neo mục đích sống và đặt ra sứ mệnh đưa tác phẩm của mình ra thế giới. Quyết định đó đã thay đổi quỹ đạo cuộc đời tôi.
Câu trả lời của tôi rất đơn giản: Chúng ta thường chết theo cách mà ta đã sống.
Nếu ta sống với những hối tiếc chưa giải quyết, ta sẽ chết với chúng. Nếu ta sống với ý định rõ ràng và có mục đích, ta sẽ ra đi trong thanh thản.
Những người sắp qua đời có rất nhiều điều để dạy ta—không chỉ về cách họ buông bỏ sự sống, mà còn về cách họ ước rằng họ đã từng sống. Những điều họ hối tiếc chính là tấm bản đồ chỉ đường cho chúng ta. Những giấc mơ họ chưa thực hiện chính là bài học dành cho ta.
Nếu ta lắng nghe, ta có thể sử dụng sự khôn ngoan của họ để tạo ra một cuộc sống trọn vẹn, trước khi quá muộn.
Hãy tự hỏi mình ngay hôm nay: Nếu ngày mai tôi nằm trên giường bệnh chờ chết, tôi sẽ hối tiếc điều gì?
Và thay vì đợi chờ, hãy bắt đầu sống theo cách đảm bảo rằng bạn sẽ không bao giờ phải thốt lên những lời đó.
Bởi vì một cái chết tốt đẹp luôn bắt đầu bằng một cuộc đời đáng sống.
Trong những khoảnh khắc cuối cùng, tôi thường xuyên nghe thấy những lời nói đầy đau xót lặp đi lặp lại:
"Tôi thực sự hối tiếc vì chưa bao giờ có đủ năng lượng, dũng khí hoặc thời gian để ..... "
Điều bỏ lỡ này luôn mang tính cá nhân sâu sắc—một điều gì đó gắn liền với bản sắc của họ, một giấc mơ chưa được thực hiện, một mối quan hệ chưa được hàn gắn. Nhưng khi những nuối tiếc này xuất hiện, thường thì đã quá muộn để thay đổi bất cứ điều gì.
Sức Mạnh Của Việc Nhìn Lại Cuộc Sống (Life Review)
Bi kịch của sự hối tiếc là nó trở nên rõ ràng nhất khi chúng ta không còn khả năng làm gì để thay đổi. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta không đợi đến lúc sắp chết mới đối diện với những nuối tiếc? Nếu chúng ta tiến hành một cuộc nhìn lại cuộc sống (life review) sớm hơn, khi vẫn còn đủ khả năng để hành động?Khái niệm nhìn lại cuộc sống (life review) lần đầu tiên được giới thiệu bởi nhà lão khoa (gerontologist) Robert Butler vào năm 1963.
Butler, giám đốc đầu tiên của Viện Lão khoa Quốc gia (National Institute on Aging), đã phát triển một phương pháp đánh giá có cấu trúc để giúp người cao tuổi—cả những người khỏe mạnh lẫn những người mắc chứng sa sút trí tuệ (dementia)—suy ngẫm về cuộc đời của họ.
Phương pháp này sau đó đã được các y tá, mục sư, nhân viên xã hội và bác sĩ sử dụng để hỗ trợ bệnh nhân đánh giá những khoảnh khắc có ý nghĩa nhất và, không thể tránh khỏi, cả những điều mà họ hối tiếc.
Một cuộc nhìn lại cuộc sống thường bao gồm các câu hỏi như:
- Thành công lớn nhất trong cuộc đời bạn là gì?
- Thất bại lớn nhất trong cuộc đời bạn là gì?
- Khoảng thời gian nào trong đời bạn cảm thấy hạnh phúc nhất? Điều gì khiến nó đặc biệt?
- Khi nào bạn cảm thấy mất kiểm soát cuộc sống nhất, và tại sao?
- Ai là người có ảnh hưởng lớn nhất đến bạn?
Hối Tiếc Như Một La Bàn Hướng Tới Mục Đích Sống
Sự hối tiếc không chỉ gây đau đớn mà còn có tính hướng dẫn. Nó cho ta biết điều gì là quan trọng nhất, điều gì ta đáng lẽ nên ưu tiên và điều gì ta thực sự coi trọng. Nếu lắng nghe kỹ, ta có thể biến những hối tiếc này thành mỏ neo mục đích sống (purpose anchors)—những cột mốc dẫn lối ta đến một cuộc đời ý nghĩa hơn.Một mỏ neo mục đích sống không phải là thứ ta tình cờ tìm thấy, mà là điều ta xây dựng và tạo ra. Và một trong những nguồn nguyên liệu tốt nhất để xây dựng mục đích sống chính là việc lật ngược những điều ta hối tiếc. Thay vì để chúng dai dẳng trong tâm trí, ta có thể sử dụng chúng như nhiên liệu để tạo ra một cuộc sống không có gì phải tiếc nuối.
Ví dụ, mười năm trước, tôi đã thực hiện một cuộc nhìn lại cuộc đời mình. Tôi nhận ra rằng nếu đến lúc chết mà chưa từng xuất bản một cuốn sách theo cách truyền thống, tôi sẽ cảm thấy hối tiếc sâu sắc. Khi đó, tôi chưa có cuốn sách nào—Taking Stock và The Purpose Code vẫn chưa ra đời. Nhưng tôi đã nhìn thấy sự hối tiếc đó như một mỏ neo mục đích sống và đặt ra sứ mệnh đưa tác phẩm của mình ra thế giới. Quyết định đó đã thay đổi quỹ đạo cuộc đời tôi.
Sống Ngay Bây Giờ Theo Cách Bạn Muốn Chết
Mọi người thường hỏi tôi: Làm thế nào để có một cái chết thanh thản?Câu trả lời của tôi rất đơn giản: Chúng ta thường chết theo cách mà ta đã sống.
Nếu ta sống với những hối tiếc chưa giải quyết, ta sẽ chết với chúng. Nếu ta sống với ý định rõ ràng và có mục đích, ta sẽ ra đi trong thanh thản.
Những người sắp qua đời có rất nhiều điều để dạy ta—không chỉ về cách họ buông bỏ sự sống, mà còn về cách họ ước rằng họ đã từng sống. Những điều họ hối tiếc chính là tấm bản đồ chỉ đường cho chúng ta. Những giấc mơ họ chưa thực hiện chính là bài học dành cho ta.
Nếu ta lắng nghe, ta có thể sử dụng sự khôn ngoan của họ để tạo ra một cuộc sống trọn vẹn, trước khi quá muộn.
Hãy tự hỏi mình ngay hôm nay: Nếu ngày mai tôi nằm trên giường bệnh chờ chết, tôi sẽ hối tiếc điều gì?
Và thay vì đợi chờ, hãy bắt đầu sống theo cách đảm bảo rằng bạn sẽ không bao giờ phải thốt lên những lời đó.
Bởi vì một cái chết tốt đẹp luôn bắt đầu bằng một cuộc đời đáng sống.
Sửa lần cuối:
