Điều Gì Xảy Ra Khi Những Người Có Tính Cách Tự Luyến (Narcissists) Bước Qua Tuổi 30, Và Hơn Thế Nữa?
Những người mắc chứng rối loạn nhân cách tự luyến (narcissistic personality disorder) thường coi mình là trung tâm của sự chú ý và khao khát sự công nhận cùng sự ngưỡng mộ từ người khác. Tuy không nhất thiết mắc rối loạn nhân cách, nhiều người vẫn có xu hướng tự luyến (narcissistic tendencies), khiến họ luôn nhìn nhận bản thân theo chiều hướng tích cực.
Tuy nhiên, những đặc điểm này có thể trở thành vấn đề khi họ phải đối mặt với tuổi già, đặc biệt sau thời kỳ đỉnh cao của tuổi trẻ. Vì xã hội thường gắn kết tuổi trẻ với vẻ đẹp, việc già đi có thể đồng nghĩa với sự mất mát địa vị xã hội. Người tự luyến khi nhìn vào gương sẽ thấy hình ảnh của một người đang dần mất đi vị trí cao trong xã hội.
1. Nghiên cứu về người tự luyến và tuổi già
Hiện có rất ít nghiên cứu về số phận của những người tự luyến khi già đi. Nói chung, những người mắc rối loạn nhân cách thường gặp nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm lý và các mối quan hệ, theo nghiên cứu của nhà tâm lý học Daniel Segal tại Colorado Springs và các đồng nghiệp (2006). Tuy nhiên, mặt tích cực là theo Segal, khi mọi người trưởng thành, một số triệu chứng của họ có xu hướng giảm đi, giúp họ xử lý tốt hơn những vấn đề mà rối loạn nhân cách gây ra.Liệu những người tự luyến có thể hòa giải mong muốn được công nhận là xinh đẹp với thực tế rằng vẻ ngoài của họ ngày càng xa rời các chuẩn mực xã hội? Nghiên cứu của Segal cho thấy rằng khi trưởng thành, ít nhất một số người tự luyến trở nên ít bận tâm đến hình ảnh của mình và không ngại đứng phía sau hậu trường. Họ có thể tái định nghĩa tiêu chuẩn của mình về sự chấp nhận, chuyển từ vẻ bề ngoài sang các hình thức được công nhận ít bề ngoài hơn. Họ có thể tìm kiếm sự chú ý từ con cháu hoặc những người trẻ mà họ cố vấn. Họ khoe khoang về thành tích của gia đình họ hoặc của các đồng nghiệp trẻ. Dường như họ đang nói, “Hãy nhìn xem tôi đã làm được gì!” để tìm kiếm sự ngưỡng mộ thông qua ánh hào quang phản chiếu từ người khác.
2. Cơ chế phòng vệ: Chối bỏ thực tế (Denial)
Người có xu hướng tự luyến có thể sử dụng cơ chế phòng vệ chối bỏ (denial) để đối mặt với tuổi trung niên và hơn thế nữa. Trong nghiên cứu của tôi cùng đồng tác giả Joel Sneed tại Queens College (2002), chúng tôi phát hiện rằng nhiều người ở tuổi trung niên và già hơn vẫn duy trì mức độ tự trọng (self-esteem) cao bất chấp những thay đổi liên quan đến tuổi tác. Thông qua cái mà chúng tôi gọi là “đồng hóa bản thân” (identity assimilation), họ giữ nguyên cảm giác về bản thân như một người có năng lực và hấp dẫn, không để quan điểm tiêu cực của xã hội về tuổi tác làm ảnh hưởng đến danh tính của mình.Với những người tự luyến dựa vào sự chối bỏ, việc già đi có thể ít đe dọa hơn vì họ từ chối chấp nhận thực tế rằng mình đang già. Họ mặc những kiểu quần áo giống như trước đây, hoặc mua sắm tại các cửa hàng dành cho thanh thiếu niên. Khi ghé qua các gian hàng mỹ phẩm, họ luôn tìm kiếm sản phẩm giúp da căng bóng và không có nếp nhăn, cố gắng chống lại dòng chảy thời gian.
3. Hành vi theo hướng tuổi trẻ: Lợi ích và rủi ro
Một mức độ hành vi hướng đến tuổi trẻ nhất định của người tự luyến có thể không gây hại. Chẳng hạn, việc mặc những chiếc quần jeans phai màu yêu thích hoặc áo phông không có gì đáng lo ngại. Thậm chí, các chiến lược như tập thể dục để giữ dáng hoặc dùng kem chống nắng để bảo vệ da còn có lợi cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi đi quá xa, họ có thể gặp rủi ro. Chẳng hạn, họ có thể lạm dụng phẫu thuật thẩm mỹ để loại bỏ những dấu hiệu lão hóa, điều này có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm.Trong các mối quan hệ, người tự luyến ở tuổi trung niên hoặc già hơn có thể rơi vào cạm bẫy muốn trở nên hấp dẫn với các đối tác trẻ tuổi. Điều này khiến họ dễ bị lợi dụng, đặc biệt nếu đối tác trẻ chỉ tìm kiếm lợi ích tài chính. Ngay cả khi không có hậu quả nghiêm trọng, họ vẫn có thể bị tổn thương bởi những lời chế giễu sau lưng về việc không hành xử đúng với tuổi của mình.
4. Những cách đối mặt với tuổi già cho người tự luyến:
- Nhìn nhận bản thân thực tế nhưng không bi quan. Thay vì ước muốn trẻ hơn, hãy tự hào với những dấu hiệu trưởng thành chứng tỏ trí tuệ và khả năng vượt qua khó khăn.
- Tự hào về khả năng đối phó với thay đổi. Nhìn lại những chiến lược bạn đã sử dụng trước đây và áp dụng chúng để vượt qua những thách thức hiện tại.
- Tăng cường sức khỏe một cách lành mạnh. Tiếp tục tập thể dục, nhưng tránh lạm dụng.
- Tham khảo ý kiến từ người đáng tin cậy. Nhận phản hồi từ bạn bè hoặc người thân trung thực.
- Tìm cảm hứng từ người khác. Quan sát những người xử lý tốt việc già đi, kể cả trong giới người nổi tiếng hoặc vòng tròn bạn bè.
Tác giả : Susan Krauss Whitbourne, Ph.D. 2014.
-------
Tài liệu tham khảo :
Segal, D. L., F. L. Coolidge, et al. (2006). Personality disorders and older adults: Diagnosis, assessment, and treatment. Hoboken, NJ US, John Wiley & Sons Inc.
Whitbourne, S. K. and J. R. Sneed (2002). The paradox of well-being, identity processes, and stereotype threat: Ageism and its potential relationships to the self in later life. Ageism: Stereotyping and prejudice against older persons. T. D. Nelson, The MIT Press: 247-273.
.png "Sex :vozvn (17):"){kind=icon}
