Trung tâm của Sự Chú Ý
Hiểu về Rối Loạn Nhân Cách Histrionic (Histrionic Personality Disorder - HPD), một dạng rối loạn ít được biết đến hơn.
Điểm chính
HPD là phân loại hiện đại duy nhất trong chẩn đoán vẫn bảo tồn một phần khái niệm cũ về chứng hysteria. Từ “hysteria” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “hystera,” nghĩa là tử cung. Nó đã được sử dụng từ thời cổ đại và xuất hiện trong các tài liệu y học của người Hy Lạp, La Mã, và Ai Cập. Trong thời kỳ gần đây, các nhà phân tâm học, bao gồm Sigmund Freud, đã thảo luận về “rối loạn thần kinh hysteria” như một sự tái trải nghiệm các chấn thương tâm lý trong quá khứ, đặt nền móng cho các lý thuyết hiện đại về HPD.
HPD thường đi kèm với cảm xúc không ổn định; những người mắc HPD được xem là hướng ngoại và kịch tính, với biểu hiện cảm xúc được cho là phóng đại, nông cạn, và thay đổi nhanh chóng. Rối loạn này cũng gắn liền với các mối quan hệ không ổn định; người mắc HPD khao khát những điều mới mẻ và dễ cảm thấy nhàm chán. Họ thường nghĩ rằng các mối quan hệ của mình thân thiết hơn thực tế và có thể thay đổi bạn bè hoặc bạn tình thường xuyên.
Do có khả năng xuất hiện lo âu, HPD cũng có thể bao gồm các hành vi tự hại, rối loạn ăn uống, và nghiện ngập. Về nguyên nhân, các nhà nghiên cứu thường cho rằng gen di truyền và chấn thương từ sớm có thể là nguyên nhân của tình trạng này. Sự lạm dụng hoặc môi trường bất ổn trong thời thơ ấu làm tăng nguy cơ phát triển HPD. Rối loạn này thường xuất hiện vào cuối tuổi vị thành niên hoặc đầu tuổi 20. Phụ nữ thường được chẩn đoán mắc HPD nhiều hơn, mặc dù có thể do định kiến trong chẩn đoán mà tình trạng này bị chẩn đoán sai hoặc bị bỏ qua ở nam giới. Nam giới không thường khớp với các khuôn mẫu "hysterical" của HPD, nhưng có thể che giấu triệu chứng tốt hơn phụ nữ và trẻ em gái.
Không có cách chữa trị cho HPD. Đây là một tình trạng kéo dài suốt đời, nhưng nó có thể được quản lý hiệu quả thông qua liệu pháp phù hợp. Nhờ đó, người mắc HPD có thể hiểu rõ hơn về rối loạn của mình và cải thiện khả năng hòa nhập xã hội.
Tài liệu tham khảo:
Hiểu về Rối Loạn Nhân Cách Histrionic (Histrionic Personality Disorder - HPD), một dạng rối loạn ít được biết đến hơn.
Điểm chính
- Rối loạn nhân cách histrionic (HPD) đặc trưng bởi hình ảnh bản thân méo mó, cảm xúc và các mối quan hệ không ổn định.
- HPD thường bị lu mờ bởi những rối loạn phổ biến hơn như rối loạn nhân cách ái kỷ (narcissism), ranh giới (borderline) hoặc chống đối xã hội (antisocial).
- HPD thường bị chẩn đoán nhầm là một trong các rối loạn nhân cách khác.
- Không có cách chữa trị cho HPD, nhưng nó có thể được quản lý hiệu quả thông qua liệu pháp phù hợp.
1. Rối Loạn Nhân Cách Histrionic (Histrionic Personality Disorder - HPD)
Rối loạn nhân cách histrionic, hay còn được gọi là rối loạn nhân cách kịch tính (dramatic personality disorder), theo Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần (DSM-5), thuộc nhóm rối loạn cụm B (Cluster B). Nhóm này bao gồm những người gặp khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc và hành vi của mình. HPD là một dạng rối loạn ít được biết đến trong nhóm này và thường bị lu mờ bởi các rối loạn nhân cách khác phổ biến hơn như rối loạn nhân cách ái kỷ (narcissistic personality disorder), ranh giới (borderline personality disorder), hoặc chống đối xã hội (antisocial personality disorder). (Những người mắc rối loạn chống đối xã hội thường được gọi là psychopaths hoặc sociopaths.)HPD là phân loại hiện đại duy nhất trong chẩn đoán vẫn bảo tồn một phần khái niệm cũ về chứng hysteria. Từ “hysteria” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “hystera,” nghĩa là tử cung. Nó đã được sử dụng từ thời cổ đại và xuất hiện trong các tài liệu y học của người Hy Lạp, La Mã, và Ai Cập. Trong thời kỳ gần đây, các nhà phân tâm học, bao gồm Sigmund Freud, đã thảo luận về “rối loạn thần kinh hysteria” như một sự tái trải nghiệm các chấn thương tâm lý trong quá khứ, đặt nền móng cho các lý thuyết hiện đại về HPD.
2. Cảm xúc và mối quan hệ không ổn định
Theo chẩn đoán hiện đại, HPD được đặc trưng bởi hình ảnh bản thân méo mó và hành vi tìm kiếm sự chú ý cũng như bốc đồng. Người mắc HPD luôn đòi hỏi sự chú ý và trở nên trầm cảm nếu không nhận được. Họ thường có hành vi quá mức gợi cảm và tán tỉnh. Những người mắc HPD không chỉ thể hiện sự gợi cảm hoặc khiêu khích trong các mối quan hệ lãng mạn mà còn trong các bối cảnh khác, như công việc hoặc trường học.HPD thường đi kèm với cảm xúc không ổn định; những người mắc HPD được xem là hướng ngoại và kịch tính, với biểu hiện cảm xúc được cho là phóng đại, nông cạn, và thay đổi nhanh chóng. Rối loạn này cũng gắn liền với các mối quan hệ không ổn định; người mắc HPD khao khát những điều mới mẻ và dễ cảm thấy nhàm chán. Họ thường nghĩ rằng các mối quan hệ của mình thân thiết hơn thực tế và có thể thay đổi bạn bè hoặc bạn tình thường xuyên.
Do có khả năng xuất hiện lo âu, HPD cũng có thể bao gồm các hành vi tự hại, rối loạn ăn uống, và nghiện ngập. Về nguyên nhân, các nhà nghiên cứu thường cho rằng gen di truyền và chấn thương từ sớm có thể là nguyên nhân của tình trạng này. Sự lạm dụng hoặc môi trường bất ổn trong thời thơ ấu làm tăng nguy cơ phát triển HPD. Rối loạn này thường xuất hiện vào cuối tuổi vị thành niên hoặc đầu tuổi 20. Phụ nữ thường được chẩn đoán mắc HPD nhiều hơn, mặc dù có thể do định kiến trong chẩn đoán mà tình trạng này bị chẩn đoán sai hoặc bị bỏ qua ở nam giới. Nam giới không thường khớp với các khuôn mẫu "hysterical" của HPD, nhưng có thể che giấu triệu chứng tốt hơn phụ nữ và trẻ em gái.
3. Chẩn đoán nhầm và bệnh lý đồng mắc (comorbidity)
HPD là một trong những danh mục chẩn đoán mơ hồ nhất trong tâm thần học và, giống như trường hợp của Rhonda, thường bị chẩn đoán nhầm là một trong các rối loạn nhân cách khác. Nhìn chung, có nhiều điểm trùng lặp với các loại rối loạn cụm B khác, vốn có những đặc điểm và triệu chứng tương tự. Một số bệnh nhân HPD có các đặc điểm chung với các rối loạn nhân cách khác, trong khi bệnh lý đồng mắc (comorbidities) cũng phổ biến. Việc đánh giá chính xác và nhận được chẩn đoán đúng rất quan trọng để người bệnh có thể tiếp cận điều trị phù hợp.Không có cách chữa trị cho HPD. Đây là một tình trạng kéo dài suốt đời, nhưng nó có thể được quản lý hiệu quả thông qua liệu pháp phù hợp. Nhờ đó, người mắc HPD có thể hiểu rõ hơn về rối loạn của mình và cải thiện khả năng hòa nhập xã hội.
Tài liệu tham khảo:
- Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ: Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần, 5th ed, Bản sửa đổi (DSM-5-TR). Washington, DC, Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ, 2022, tr. 757-760.
- Novais F, Araújo A, Godinho P. Historical roots of histrionic personality disorder. Front Psychol. 2015 Sep 25;6:1463. doi: 10.3389/fpsyg.2015.01463. PMID: 26441812; PMCID: PMC4585318.
