Johnny Lê Nữu Vượng
Già làng
Khái niệm “quốc gia thao túng tiền tệ” là một sản phẩm đặc trưng độc đáo của Mỹ, được luật hóa từ rất sớm trong Luật Cạnh tranh và thương mại quốc tế Omnibus năm 1988. Theo Luật này, Bộ Tài chính Mỹ phải thực hiện báo cáo hai lần một năm về chính sách kinh tế và tỷ giá quốc tế gồm nhiều khía cạnh như thặng dư thương mại, thặng dư cán cân vãng lai, mua bán ngoại hối, chính sách tiền tệ, chính sách kiểm soát dòng vốn, hoạt động tỷ giá, tích luỹ ngoại hối và tất cả các hoạt động liên quan khác.
Trên cơ sở báo cáo tổng quan, Tổng thống Mỹ có thể gán mác “thao túng tiền tệ” cho một quốc gia và có quyền đẩy nhanh các đàm phán, trực tiếp hoặc qua Quỹ Tiền tệ Quốc tế, để yêu cầu các quốc gia đó có những điều chỉnh chính sách hợp lý. Căn cứ trên Luật này, một nước được xác định là thao túng tiền tệ sẽ không được phép tham gia vào các hợp đồng kinh tế với Chính phủ Mỹ.
"Thao túng tiền tệ" được xác định thỏa mãn 3 tiêu chí về thặng dư thương mại song phương với Mỹ, thặng dư cán cân vãng lai và can thiệp ngoại tệ.
Các tiêu chí này gồm Thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Mỹ ít nhất 20 tỷ USD; Thặng dư cán cân vãng lai tương đương ít nhất 2% GDP; Can thiệp một chiều và kéo dài trên thị trường ngoại tệ, thể hiện qua việc mua ròng ngoại tệ trong ít nhất 6 tháng trên giai đoạn 12 tháng với tổng lượng ngoại tệ mua ròng tương đương ít nhất 2% GDP trong giai đoạn 12 tháng.
Theo báo cáo của Mỹ, Việt Nam đáp ứng 3 tiêu chí trên nên sẽ bị gắn nhãn "thao túng tiền tệ".
Trong bối cảnh Chính quyền tổng thống Donald Trump không còn tin vào tính hiệu quả của Tổ chức thương mại đa phương lớn nhất thế giới là WTO để đối phó với Trung Quốc đang trỗi dậy, Mỹ đã mở cái hộp đựng gươm “thao túng tiền tệ” vốn đã nằm yên hơn 30 năm qua để đối phó với những đối tác có nguy cơ gây hại cho nền kinh tế Mỹ.
Chưa nói tới tính hiệu quả hay công dụng của “đường gươm” này, việc những quy định có vẻ như đã ngủ yên 35 năm bất ngờ thức dậy cho thấy được chiều sâu đáng nể của nền pháp luật Mỹ. Từ xác định “thao túng tiền tệ” đến điều tra chống trợ cấp
Việc xác định một đối tác là thao túng tiền tệ không có nghĩa là Mỹ sẽ ngay lập tức trừng phạt họ (ví dụ như tăng thuế nhập khẩu) hay Mỹ phải dùng một biện pháp nào đó để cản trở sự tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa của đối tác. Nhưng việc xác định một nước là thao túng tiền tệ như là một công cụ chính trị có thể kích hoạt việc áp dụng các điều luật khác nhằm vào hàng hóa xuất khẩu của đối tác đó.
Thẩm quyền điều tra và áp thuế với hàng hóa của nước ngoài nhập khẩu vào Mỹ nằm ở Đại diện Thương mại Mỹ (USTR - United States Trade Representative) và Bộ Thương mại Mỹ (DOC - Department of Commerce). Điều 301 của Đạo luật thương mại 1974 trao cho USTR quyền tiến hành điều tra và xác định các chính sách và hành động thương mại của một đối tác
Trên cơ sở báo cáo tổng quan, Tổng thống Mỹ có thể gán mác “thao túng tiền tệ” cho một quốc gia và có quyền đẩy nhanh các đàm phán, trực tiếp hoặc qua Quỹ Tiền tệ Quốc tế, để yêu cầu các quốc gia đó có những điều chỉnh chính sách hợp lý. Căn cứ trên Luật này, một nước được xác định là thao túng tiền tệ sẽ không được phép tham gia vào các hợp đồng kinh tế với Chính phủ Mỹ.
"Thao túng tiền tệ" được xác định thỏa mãn 3 tiêu chí về thặng dư thương mại song phương với Mỹ, thặng dư cán cân vãng lai và can thiệp ngoại tệ.
Các tiêu chí này gồm Thặng dư thương mại hàng hóa song phương với Mỹ ít nhất 20 tỷ USD; Thặng dư cán cân vãng lai tương đương ít nhất 2% GDP; Can thiệp một chiều và kéo dài trên thị trường ngoại tệ, thể hiện qua việc mua ròng ngoại tệ trong ít nhất 6 tháng trên giai đoạn 12 tháng với tổng lượng ngoại tệ mua ròng tương đương ít nhất 2% GDP trong giai đoạn 12 tháng.
Theo báo cáo của Mỹ, Việt Nam đáp ứng 3 tiêu chí trên nên sẽ bị gắn nhãn "thao túng tiền tệ".
Trong bối cảnh Chính quyền tổng thống Donald Trump không còn tin vào tính hiệu quả của Tổ chức thương mại đa phương lớn nhất thế giới là WTO để đối phó với Trung Quốc đang trỗi dậy, Mỹ đã mở cái hộp đựng gươm “thao túng tiền tệ” vốn đã nằm yên hơn 30 năm qua để đối phó với những đối tác có nguy cơ gây hại cho nền kinh tế Mỹ.
Chưa nói tới tính hiệu quả hay công dụng của “đường gươm” này, việc những quy định có vẻ như đã ngủ yên 35 năm bất ngờ thức dậy cho thấy được chiều sâu đáng nể của nền pháp luật Mỹ. Từ xác định “thao túng tiền tệ” đến điều tra chống trợ cấp
Việc xác định một đối tác là thao túng tiền tệ không có nghĩa là Mỹ sẽ ngay lập tức trừng phạt họ (ví dụ như tăng thuế nhập khẩu) hay Mỹ phải dùng một biện pháp nào đó để cản trở sự tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa của đối tác. Nhưng việc xác định một nước là thao túng tiền tệ như là một công cụ chính trị có thể kích hoạt việc áp dụng các điều luật khác nhằm vào hàng hóa xuất khẩu của đối tác đó.
Thẩm quyền điều tra và áp thuế với hàng hóa của nước ngoài nhập khẩu vào Mỹ nằm ở Đại diện Thương mại Mỹ (USTR - United States Trade Representative) và Bộ Thương mại Mỹ (DOC - Department of Commerce). Điều 301 của Đạo luật thương mại 1974 trao cho USTR quyền tiến hành điều tra và xác định các chính sách và hành động thương mại của một đối tác
