1) THẮP ĐÈN
Trời tối đen như mực, một vị tăng khổ hạnh lên đường tìm Phật đến một ngôi làng hẻo lánh. Trên con đường tối đen, dân làng qua lại tấp nập.
Tăng đến một xóm nhỏ, thấy có ánh đèn từ ngõ sâu yên ắng rọi tới. Một người dân nói: "Gã mù tới kìa".
"Mù ư?" Tăng sửng sốt hỏi người bên cạnh: "Người xách đèn bị mù thật sao?".
Người ấy trả lời: "Đúng vậy!".
Tăng lấy làm khó hiểu. Đối với một người mù lòa thì ngày đêm có khác gì nhau, anh ta không nhìn thấy non cao nước chảy, cũng không nhìn thấy màu sắc của vạn vạt, thậm chí anh ta cũng chẳng biết ánh đèn là thế nào, anh ta xách đèn trong đêm há không khiến người khác thấy buồn cười sao?
Người cầm đèn từ từ đến gần. Tăng ngập ngừng hỏi: "Dám hỏi thí chủ thật sự là một người mù phải không?".
Người mù xách đèn trả lời: "Vâng, từ khi sinh ra, hai mắt tôi đã chẳng nhìn thấy gì".
Tăng hỏi: "Đã không nhìn thấy gì, tại sao lại xách đèn?".
Người mù bảo: " Giờ là đêm tối phải không? Tôi nghe nói trong đêm tối không có ánh đèn soi thì mọi người đều chẳng nhìn thấy gì, giống như tôi, cho nên tôi phải thắp đèn".
Tăng hiểu ra đôi chút, bảo: " Hóa ra anh thắp sáng vì người khác?".
Nhưng người mù nói: "Không phải, tôi thắp đèn vì chính tôi".
"Vì chính anh?" - Tăng lại ngạc nhiên.
Người mù ôn tồn: "Chắc ông từng bị người đi đường va quẹt vì trời tối?".
Tăng đáp: "Đúng vậy, lúc nãy tôi sơ ý bị hai người đi đường va phải đấy!".
Người mù nghe xong, trầm ngâm: "Nhưng tôi thì không. Tuy tôi là người mù, chẳng nhìn thấy gì, song tôi xách chiếc đèn này, vừa soi đường cho người khác, vừa để người khác nhìn thấy tôi. Như vậy, họ sẽ không đâm vào tôi vì không thấy tôi".
Nghe xong, tăng bỗng ngộ, ngẩng mặt lên trời than: "Tôi bôn ba chân trời góc bể tìm Phật, không ngờ Phật ở bên cạnh tôi đây! Thì ra, Phật tánh như một chiếc đèn, chỉ cần tôi thắp sáng nó. Dù tôi không nhìn thấy Phật, Phật cũng sẽ nhìn thấy tôi".
Trời tối đen như mực, một vị tăng khổ hạnh lên đường tìm Phật đến một ngôi làng hẻo lánh. Trên con đường tối đen, dân làng qua lại tấp nập.
Tăng đến một xóm nhỏ, thấy có ánh đèn từ ngõ sâu yên ắng rọi tới. Một người dân nói: "Gã mù tới kìa".
"Mù ư?" Tăng sửng sốt hỏi người bên cạnh: "Người xách đèn bị mù thật sao?".
Người ấy trả lời: "Đúng vậy!".
Tăng lấy làm khó hiểu. Đối với một người mù lòa thì ngày đêm có khác gì nhau, anh ta không nhìn thấy non cao nước chảy, cũng không nhìn thấy màu sắc của vạn vạt, thậm chí anh ta cũng chẳng biết ánh đèn là thế nào, anh ta xách đèn trong đêm há không khiến người khác thấy buồn cười sao?
Người cầm đèn từ từ đến gần. Tăng ngập ngừng hỏi: "Dám hỏi thí chủ thật sự là một người mù phải không?".
Người mù xách đèn trả lời: "Vâng, từ khi sinh ra, hai mắt tôi đã chẳng nhìn thấy gì".
Tăng hỏi: "Đã không nhìn thấy gì, tại sao lại xách đèn?".
Người mù bảo: " Giờ là đêm tối phải không? Tôi nghe nói trong đêm tối không có ánh đèn soi thì mọi người đều chẳng nhìn thấy gì, giống như tôi, cho nên tôi phải thắp đèn".
Tăng hiểu ra đôi chút, bảo: " Hóa ra anh thắp sáng vì người khác?".
Nhưng người mù nói: "Không phải, tôi thắp đèn vì chính tôi".
"Vì chính anh?" - Tăng lại ngạc nhiên.
Người mù ôn tồn: "Chắc ông từng bị người đi đường va quẹt vì trời tối?".
Tăng đáp: "Đúng vậy, lúc nãy tôi sơ ý bị hai người đi đường va phải đấy!".
Người mù nghe xong, trầm ngâm: "Nhưng tôi thì không. Tuy tôi là người mù, chẳng nhìn thấy gì, song tôi xách chiếc đèn này, vừa soi đường cho người khác, vừa để người khác nhìn thấy tôi. Như vậy, họ sẽ không đâm vào tôi vì không thấy tôi".
Nghe xong, tăng bỗng ngộ, ngẩng mặt lên trời than: "Tôi bôn ba chân trời góc bể tìm Phật, không ngờ Phật ở bên cạnh tôi đây! Thì ra, Phật tánh như một chiếc đèn, chỉ cần tôi thắp sáng nó. Dù tôi không nhìn thấy Phật, Phật cũng sẽ nhìn thấy tôi".