III- Tư duy thẩm mỹ của người Việt
Đây là vấn đề nan giải nhất, ko biết bao nhiêu năm nữa mới khắc phục được.
-Trước khi bọn Pháp sang đô hộ thì dân Vịt ko có khái niệm xây nhà bằng bản vẽ, ko có thiết kế mà chỉ gọi 1 đội thợ đến và làm theo kinh nghiệm của ông thợ cả. Còn với dân đen thì cứ đắp nhà tranh vách đất, quây 4 bức tường lên, có chỗ chui ra chui vào là xong.
-Sau này, khi VM cướp chính quyền, giới tinh hoa ko bị chém thì cũng trốn hết rồi, còn lại toàn bần cố nông. Vì vậy, tư duy sau bao năm vẫn đéo khá lên nổi. Xu hướng của xã hội là ngày càng phát triển, kiến trúc cũng vậy, nhưng cả nghìn năm qua, xứ Vẹm ko có lấy 1 phong cách kiến trúc đặc trưng mà toàn cóp nhặt từ khắp nơi trên thế giới về: mấy ông già thích cổ điển châu Âu, có ông lại thích kiến trúc Tàu, lứa sau này thì mái Thái, mái Nhật. Mà đi copy về cũng ko xong, chỉ copy đc phần xác chứ ko có phần hồn. Rồi sau bao nhiêu năm, những bản copy lỗi đó lai tạp vào nhau, đến giờ đẻ ra lắm phong cách quái đản mà ko thể cắt nghĩa được.
-Đây là 1 cái ảnh tao tình cờ thấy trên mạng, nhà đúng nghĩa 4 bức tường, thậm chí còn ko thèm hoàn thiện, nhưng cũng phải chơi đủ các loại phào chỉ với họa tiết Baroque, đến cái tường bao cũng chơi nốt. Rèm cửa thì treo bên ngoài nhà chứ đéo phải bên trong. Nói chung, tao chỉ biết cười trừ, đéo biết nói gì ngoài 2 từ ngán ngẩm. Đéo hiểu tư duy thẩm mỹ của dân xứ ta kiểu gì nữa?
-Kiến thức kém, mặt bằng chung phát triển chậm nên ko có những công trình thực sự đẹp để tham khảo, cứ nhà này copy lại nhà kia và hơn hết là tư duy rất bảo thủ. Ở VN thì khu vực miền trung + miền nam, nhất là khu vực Đà Nẵng đổ vào trong, ít ra làm việc còn dễ thở hơn, họ còn chịu nghe tư vấn của KTS. Còn thành phần bắc cụ vừa bảo thủ, vừa ngu còn hay tỏ vẻ ta đây và
can thiệp rất thô bạo vào thiết kế... Tao gặp nhiều chủ nhà cũng ngán ngẩm cmnl, nhất là mấy lão già ở quê. Thường thì làm việc với những chủ nhà trẻ tuổi (dưới 40) sẽ dễ làm việc và chịu nghe tư vấn hơn, còn các bô lão U50 trở lên thì mệt mỏi vãi.
Chia sẻ với chúng mày một vài ca khó đẻ khi thiết kế...
1- Một ông phó giám đốc kho bạc huyện
Ông này xây cái nhà ống cho con trai chuẩn bị lấy vợ. Làm cái nhà ống thì có gì phức tạp đâu, thế nhưng ông này tìm trên mạng đc 1 kiểu ưng rồi gửi ảnh cho tao bắt vẽ cái mặt đứng y hệt. Mà khổ nỗi nhìn chán đời vãi, cũng phải mái Thái, ở dưới thì làm cột Hy Lạp (cột Ionic, thằng nào có nghiên cứu 1 tí chắc cũng nhận ra), cũng đắp thêm tí phào chỉ kiểu Baroque nữa. Cái nhà ống bé tí thì có đéo gì để khoe đâu, nhưng vẫn phải cố nhét mấy cái chi tiết này vào, nhìn kệch cỡm đéo chịu đc. Mấy thằng đại gia xây lâu đài 1000m2 mà làm kiểu này nhìn còn đéo ra gì nữa là cái nhà ống 100m2. Đây, gửi cái ảnh này, làm tao phải mất công đồ lại họa tiết.
2-Ông anh xã hội
Ông này thích kiểu bên ngoài chứ ko hiểu vẻ đẹp bên trong của kiến trúc. Nhà ông ấy có miếng đất ở quê gần 1000m2, muốn xây kiểu biệt thự nhà vườn, trong đầu có ý tưởng nhưng ko biết truyền đạt như nào. Nghe ông ấy tả tao cũng đéo hiểu, ngồi nói chuyện như thầy bói xem voi. Bảo làm mái dốc nhưng có cả trăm loại như thế, tao mò mất bao nhiêu công đéo ra. Thế rồi tình cờ ông ấy tìm dc 1 cái ảnh trên mạng, bảo anh thích kiểu này, hóa ra là mái dốc kiểu bắc Âu. Mất hơn 1 tháng mới biết đc phong cách. Đến lúc vẽ mặt bằng, ông ấy có tham khảo từ 1 ông bạn làm giảng viên trường kiến trúc. Ông này vẽ cho cái mb tao xem cũng thấy khá hợp lý, nhưng ông anh gạt phắt đi vì ko đúng ý. Tao thì lên phương án 3 ngủ - 2 WC, nhưng ông ấy bảo chỉ cần 1 WC thôi, ko cần WC trong phòng master, vì sợ mùi.
Ở quê chuyên có kiểu vậy, nói mãi ko nghe, có 1 ông anh khác bên cạnh thấy khó chịu quá mới bảo. Anh nên nghe thằng X (là tao) bây giờ xây nhà hiện đại người ta phải có WC khép kín mới tiện. Nhà anh có 2 đứa con, đêm 2 vợ chồng anh chịch nhau, kiểu gì chả phải đi tắm, chả lẽ tồng ngồng chạy ra ngoài, lỡ may thằng con nó dậy nhìn bố mẹ như thế thì sao. Thế là ông ấy gật gù, về nghĩ tận 2 ngày mới chốt phương án này. Mà ông anh đéo hiểu tí gì về công năng, xem mặt bằng chắc cái nào cũng như cái nào, chỉ nhăm nhăm hỏi bao giờ có phối cảnh. Thấy đẹp và đúng ý thì mừng ra mặt, chắc xây xong muốn khoe với hàng xóm. Đây cũng là bệnh rất phổ biến của phần đông người VN. Nhìn cái nhà xấu đẹp chỉ nhìn mỗi ngoại thất mà ko biết rằng vẻ đẹp của 1 ngôi nhà 80% đến từ công năng
3-Mấy ông già thích phong thủy
Phải gọi mấy ông này là mê tín mới đúng, toàn nghe mấy thằng phong thủy giả cầy, phá nát hết công năng. Tao nói nát nước vẫn đéo nghe, ngang bướng, cố chấp vãi cả đái. Làm việc tao sợ nhất gặp thể loại này
-Đầu tiên là 1 ông già U60, tao làm thêm nhận thiết kế hồi sinh viên. Miếng đất của ông này khá đẹp, diện tích thoải mái, mặt tiền rộng, đất vuống vức, nói chung dễ làm và xoay đc nhiều kiểu đẹp. Vẽ sơ bộ xong, ông già bảo cầm về xem, hóa ra là thuê thầy phong thủy để phán. Hôm sau bảo tao phải xoay cái thang chạy dọc nhà chỉ có 1 vế, thầy bảo làm thế tài lộc mới vào nhà. Chúng mày tưởng tượng 1 cái cầu thang 25 bậc, ko chiếu nghỉ chạy hun hút, đi từ dưới lên ko sao nhưng từ trên xuống nhìn kinh bỏ mei. Có khác nào lao xuống vực ko? Chả biết có tài lộc thật ko nhưng nguy hiểm bỏ mei. Người già đêm hôm loạng choạng, đi cầu thang kiểu vậy có khi ngã gãy chân. Chưa kể cái cầu thang còn phá nát công năng từ tầng 1 lên tầng 2.
-Tiếp theo là 1 ông già cũng gần 60 muốn đập nhà cũ xây nhà mới. Đất nhà ông này cũng đẹp, 6x30m muốn xây giới hạn 6x17m đổ lại. Nhà ống như vậy là quá rộng. Tao vẽ xong phương án gửi cho xem, rồi cũng mời thầy phong thủy về phán. Cái bếp để phía sau nhà có 2 hướng đặt bếp là hướng Bắc và Đông. Nhưng xem thầy xong nhất quyết phải đặt hướng Nam mới hợp. Tao có hỏi tuổi ông ấy và lên mạng tìm thấy có nhiều hướng đặt bếp bao gồm Bắc, Đông, Nam và Đông Bắc. Tao tư vấn bảo chú có nhiều lựa chọn, tại sao cứ phải đặt hướng Nam, vì đặt bếp ở đây ko hợp lý. Ông ấy nói thầy phán nhà chú mặt tiền hướng Tây là xấu nên phải đặt bếp đúng hướng Nam để hóa giải. Tao cũng chịu luôn, tự nhiên xoay ra giữa nhà phải xây thêm 1 cái tường chắn con mei lối đi, nhìn cái khu bếp tù vkl.
-Cứ làm việc với mấy lão mê tín lại cay bọn phong thủy giả cầy. Nghe KTS tư vấn thì đéo, cứ nghe đâu đâu. Chả lẽ lại bảo ông gọi mei nó mấy thằng phong thủy về thiết kế cho, tìm KTS làm đéo gì.
Đây, chúng mày nhìn ảnh trên tao đặt sơ bộ 2 hướng bếp đều đc, nhưng cuối cùng vẫn phải đặt hướng Nam (ảnh dưới), lại xây thêm cái tường chắn nữa, trông ngu đéo chịu đc. Vẽ xong đéo dám nhận mình thiết kế cái này.
4- Một ông già đậm chất Bắc cụ
Nhà ông này đất thị trấn khá sầm uất, có miếng đất hơn 700m2, nói chung nhiều nhà dưới quê đất rất rộng và đẹp. Căn này là thằng cháu ông ấy chuẩn bị làm, còn ông này chỉ là ông bác thôi. Ko phải nhà ông nhưng đéo hiểu sao tao đến lại tham gia nhiều nhất và là người quyết định. Qua buổi nói chuyện tao đoán, chắc là trưởng họ, kiểu gia trưởng muốn tham gia hết tất cả mọi việc của con cháu. Muốn xây kiểu nhà vườn mái Nhật, diện tích tầm 120m2 đổ lại, làm 5 phòng ngủ, tầng 1 - hai ngủ, tầng 2 - ba ngủ. Tao có vẽ sơ bộ rồi xuống tận nhà khảo sát và làm việc. Ông ấy chém gió bảo phải làm giấu cầu thang đi, tao cũng đéo biết vì sao, đại khái phòng khách và phòng ăn ko đc nhìn thấy cầu thang. Mỗi tầng chỉ có 1 WC thôi và phải đặt ở phía cuối. Thường thì cầu thang là giao thông chính, muốn đi lại thuận tiện phải đặt ở trung tâm, đằng này muốn khách + bếp liền nhau mà ko nhìn cầu thang thì phải dí thang xuống cuối, xong dí tiếp cái WC sau nữa. Tầng 2 có 3 ngủ, tao làm 2 WC, 1 cái 2 phòng ngủ dùng chung, 1 cái khép kín trong phòng master. Nhưng ông già gạt phắt đi bảo, chỉ muốn làm 1 cái thôi.
Tao có nói 3 ngủ dùng chúng 1 WC nhiều lúc sẽ quá tải nhưng đéo nghe. Và đặc biệt đéo muốn làm WC khép kín trong phòng, chắc ở quê lại sợ mùi hoặc cái tư duy ở quê bao năm nay vẫn thế. Ông ấy nói, chỉ có bọn nhà nghỉ mới làm WC khép kín, còn nhà này để ở ko làm thế đc. Xong còn bắt chia đôi cái WC ra, làm cái tường ngăn 1 bên để lavabo + vòi sen tắm, 1 bên chỉ có bồn cầu đi ỉa. Tao gặp rất nhiều người ở quê có tư duy này. Xây kiểu vậy lại tốn thêm diện tích để làm 1 cái hành lang nữa, nhìn chán đời vãi đái.
-Ngoài ra thì yêu cầu phòng khách + ăn phải thật rộng (chắc ở quê hay cỗ bàn ngồi trong phải đặt đc chục mâm mới chịu) còn các phòng ngủ chỉ từ 10-12m2 thôi, ko làm to hơn. Người ta ngại phòng bé chứ đéo hiểu sao lại ngại phòng to, kê cái giường với cái tủ quần áo vào là chật ních rồi. Với lại trái với nguyên tắc của tao, bao giờ cũng muốn thiết kế phòng ngủ tối thiểu 15m2. Tao có nói gãy lưỡi nhưng ông già bắc cụ đéo nghe tí tư vấn nào, làm việc với kiểu chủ nhà như này mệt mỏi & ức chế đéo chịu đc. Cảm tưởng mình chỉ là thằng thợ vẽ, người ta thuê về để vẽ lại ý (vì người ta ko vẽ đc) chứ chẳng có tí chất xám thiết kế nào ở đây cả.
Lời kết:
-Thiết kế trong kiến trúc giống như làm 1 bài toán, nhưng lời giải ko chỉ có 1 đáp án duy nhất mà là dạng toán có đáp án trong 1 tập hợp số. Không có sự chính xác hoàn toàn mà chỉ có mức chấp nhận được hoặc ko chấp nhận được. Tao thấy thiết kế mỗi căn nhà đều là 1 bài toán khó, sẽ có hàng chục thậm chí hàng trăm cách giải khác nhau. Phải giải làm sao, đáp án cuối cùng thỏa mãn đc cả 3 bên. Thứ nhất là chủ đầu tư, họ bỏ tiền ra muốn có 1 căn nhà đẹp & đúng ý họ thì phải đáp ứng đc yêu cầu đó. Thứ 2 chính là người KTS thiết kế, như tao khi thiết kế cũng phải thỏa mãn đc yêu cầu của chính mình trước, vì mình đc học các nguyên tắc thiết kế, biết cái nào là hợp lý hay bất hợp lý. Ít nhất, sản phẩm làm ra phải đáp ứng đc các yêu cầu về kĩ thuật và tiêu chuẩn, nguyên tắc thiết kế. Thứ 3 là người ngoài, có thể là người thân, hàng xóm, bạn bè... của chủ nhà, nếu những người này thấy OK thì căn nhà đó mới thực sự đc gọi là đẹp. Rất nhiều khi, chủ nhà áp đặt và can thiệp thô bạo vào thiết kế, nhằm thỏa mãn cái tôi của họ nhưng họ ko hiểu gì, nên kết quả cuối cùng như shit. Như vậy chỉ thỏa mãn đc 1/3 bên tao vừa nêu.
-Trên thế giới có 7 môn nghệ thuật, môn đc nhiều người biết đến nhất là điện ảnh (nghệ thuật thứ 7) cũng do ngày xưa có chương trình điện ảnh chiều thứ 7 nên người ta mới biết. Tuy nhiên, đây lại là môn nghệ thuật mới nhất (mới chỉ có hơn 100 năm nay) Còn xét theo yếu tố thời gian, quá trình lịch sử phát triển thì kiến trúc mới là môn nghệ thuật đầu tiên.
Theo tiến trình lịch sử lần lượt là:
kiến trúc - điêu khắc - hội họa - văn học - âm nhạc - sân khấu - điện ảnh
Kiến trúc đã có khoảng 10.000 năm lịch sử hình thành & phát triển, từ thời đồ đá mới đã có những công trình đầu tiên đc con người xây dựng (bằng đá). Để học nghệ thuật thì rất khó, dù là môn nào trong 7 môn trên, nhưng tao nghĩ ai cũng phải có 1 chút kiến thức nhất định về kiến trúc, bởi vì:
-Anh ko cần phải trở thành 1 nhà điêu khắc, ko cần phải làm 1 họa sĩ, ko cần trở thành 1 nhà văn, ko cần làm nhạc sĩ, ko cần biết biểu diễn sân khấu, cũng ko cần biết làm phim. Nhưng thời đại này, ai cũng phải có 1 ngôi nhà để ở (trừ bọn homeless ngủ gầm cầu nhé). Mà dù ở đâu thì căn nhà cũng gắn bó trực tiếp với mỗi người, cho nên phải hiểu thế nào là ko gian sống, phải biết như thế nào là 1 căn nhà đáng sống, chứ ko phải chỉ xây lên 4 bức tường tạm bợ, chỉ để giải quyết nhu cầu che nắng, che mưa.
-Cuối cùng, ngành kiến trúc là 1 ngành rất Toxic và đôi khi khá áp lực, vì là 1 bài toán ko có đáp án chính xác cho nên việc ông này chê nhà ông kia xấu là chuyện thường. Trong giới KTS, việc chê thiết kế của nhau còn phổ biến hơn, kể cả là những KTS hàng đầu thế giới. Ví dụ như công trình kim tự tháp bằng kính ở bảo tàng Louvre (Pháp). Ngày xưa, chỗ này là cung điện Louvre của hoàng gia Pháp được thiết kế theo phong cách Baroque, tức là 1 phong cách cổ điển, sau này công trình đc sử dụng như 1 bảo tàng. Đến năm 1983 theo yêu cầu của tổng thống Pháp, KTS nổi tiếng Ieoh Ming Pei đã thiết kế kim tự tháp bằng kính trong sân của bảo tàng Louvre.
-Cần phải nhấn mạnh, Ieoh Ming Pei (người Mỹ gốc Hoa) là 1 trong những KTS nổi tiếng nhất thế kỷ 20 (thằng nào học kiến trúc chắc chắn đều biết ông này). Tuy nhiên, khi mới xây dựng xong, công trình nhận đc đc vô số lời chê bai của công chúng lẫn người trong nghề. Họ cho rằng 1 công trình hiện đại đc đặt trong 1 quần thể cổ điển sẽ phá vỡ cảnh quan chung. Phải đến gần 20 năm sau, dần dần người ta mới chấp nhận và nhìn ra nét đẹp riêng của nó như 1 sự giao thoa kim cổ giữa cái cũ và cái mới.
.png "Sex :vozvn (21):"){kind=icon}
