Đạo lý Tất cả các trường phái triết học/ hệ tư tưởng tiêu biểu trên thế giới

LQDuy2:

Sao phần này cắt gọn tỉa hết trụi húi rồi ta.

Bấm để mở rộng...

vuhaanh234qwe:

@dungdamchemnhau Tml có thể đăng bài hộ không?
Tao định viết về lịch sử đăng lên.

Bấm để mở rộng...

dungdamchemnhau:

Mày có thể tự đăng mà

Bấm để mở rộng...

vuhaanh234qwe:

Tương tác của tao kém vkl.
Với lại mày tín nhiệm trong xàm cao hơn.

Bấm để mở rộng...

dungdamchemnhau:

Mày đăng đi tao comment, tao vẫn tương tác với mọi người trên này mà.

Bấm để mở rộng...

vuhaanh234qwe:

Tao muốn đăng lên thêm cái phần: nội chiến Campuchia (1970-1975), nội chiến Lào (1959-1975),...
Hai phần bị lãng quên trong chiến tranh Viêt Nam. Viêt Cộng luôn muốn che giấu nó.
Mộng bá quyền của Lê Duẩn.

Bấm để mở rộng...

dungdamchemnhau:

Mấy bữa nay đọc triết học PG nhiều nên không có tgian làm tiếp topic này

Bấm để mở rộng...

hi_you1234:

triết học PG là triết học gì ?

Bấm để mở rộng...

I. Giới thiệu​

Trước hết, cần hiểu ý tưởng chung đằng sau thuật ngữ “chủ nghĩa cực đoan”. Bản thân từ “cực đoan”, từ góc độ ngữ nghĩa thuần túy, như gốc của từ chỉ ra, bao hàm ý tưởng thể hiện điều gì đó là “cơ bản”, là biểu hiện của nguồn gốc, nhưng không phải là nguồn gốc ngẫu nhiên, mà là nguồn gốc sâu xa của một cái gì đó. Theo nghĩa này, “chủ nghĩa cực đoan” là một hình thức trừu tượng, một biểu tượng hình thức được sử dụng để xác định một ý tưởng thực chất nào đó. Như vậy, có thể có chủ nghĩa cực đoan tôn giáo, chủ nghĩa cực đoan chính trị, chủ nghĩa cực đoan văn hóa, chủ nghĩa cực đoan đạo đức-kỷ luật, thậm chí là chủ nghĩa cực đoan kinh tế.1 Về bản chất, ý tưởng là chứng minh rằng một cái gì đó có nguồn gốc sâu xa trong nguồn gốc tồn tại của chính nó, với mức độ gắn bó cao đến mức chống lại mạnh mẽ bất kỳ nỗ lực tiến hóa nào. Mặc dù có những yếu tố ngữ nghĩa thiết yếu, ý tưởng về “chủ nghĩa cực đoan” thường gắn liền với phổ biểu hiện tôn giáo, và cũng với một số biểu hiện chính trị theo xu hướng bảo thủ (gần như biên giới cực đoan).

Trong Bài viết hiện tại, đối tượng quan tâm của chúng ta là chủ nghĩa cực đoan được thực hành trong lĩnh vực biểu hiện tôn giáo. Đó là chủ nghĩa cực đoan tôn giáo. Mặc dù có nền tảng tôn giáo, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo không thể đơn giản được đồng nhất với ý tưởng chung về sự trở lại bảo thủ với “những điều cơ bản” của đức tin, vì nó bao gồm những lý do, động cơ và mục đích khác nhau. Ví dụ, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo có thể có những lý do và mục tiêu xã hội học, văn hóa, chính trị, đạo đức và kinh tế. Theo nghĩa này, một bộ phận tôn giáo có thể muốn theo đuổi một giáo lý cực đoan vì lý do văn hóa (ví dụ: truyền thống), để duy trì và truyền bá các giá trị đạo đức-kỷ luật theo một mô hình nhất định; hoặc vì lý do chính trị, như một phương tiện để nắm giữ quyền lực trong tay của một nhóm tôn giáo độc quyền; hoặc vì lý do kinh tế, để kiểm soát dòng chảy của nền kinh tế.

Chủ nghĩa cực đoan tôn giáo là một hiện tượng đa chiều, có thể được mô tả bằng nhiều cách và được thể hiện ở các mức độ khác nhau. Nguồn gốc của nó có từ đầu thế kỷ XX, cụ thể là tại Fundamentals, một loạt cuốn sách nhỏ được xuất bản để phục vụ như một lời kêu gọi chung cho các tín đồ trở lại với những nền tảng văn bản và giáo lý của Kitô giáo. Mặc dù ban đầu liên kết với phong trào Tin lành,2 chủ nghĩa cực đoan tôn giáo không phải là điều gì đó độc quyền của đức tin Kitô giáo, mà là một hiện tượng có thể biểu hiện ở bất kỳ bộ phận tôn giáo nào, cho dù là Kitô giáo, Do Thái giáo, Phật giáo hay Hồi giáo (Marczewska-Rytko, 2007, tr. 216). Về cốt lõi, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo thể hiện sự gắn bó với một cách giải thích nguyên thủy, toàn diện và khép kín về các văn bản, giáo lý và giáo điều tôn giáo, được coi là chân lý duy nhất và “thánh thiện”, do đó bác bỏ bất kỳ cách tiếp cận tiến hóa nào (Paine, 1997, tr. 289-290).3 Theo nghĩa này, là một “người cực đoan” có nghĩa là bị ràng buộc chặt chẽ với cốt lõi nguyên thủy của một nền tảng tôn giáo, mà chân lý của nó được hiểu là người hướng dẫn vĩnh cửu của cuộc sống, những quy tắc mà người ta cần sống và tôn trọng.

Ở giai đoạn khái niệm này, điều rất quan trọng cần phải nêu rõ rằng thực tế trước đây là gắn bó với một cách giải thích nguyên thủy, toàn diện và khép kín về mối liên hệ giáo điều giữa tôn giáo và cuộc sống, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo không đồng nghĩa với bạo lực cũng không phải là bất kỳ tư thế chiến đấu vật lý nào (Gedicks, 2010, tr. 908).4 Tuy nhiên, kể từ khi xảy ra các vụ tấn công bạo lực hàng loạt vào đầu thế kỷ XXI, được cho là do tên của một số giáo điều tôn giáo, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo hiện đang (và sai lầm) liên kết với các hành vi khủng bố, đặc biệt là trong lĩnh vực Hồi giáo cực đoan (Conkle, 1995, tr. 337 và 340). Trong cách tiếp cận đơn chiều này, nơi chủ nghĩa cực đoan tôn giáo được đồng nhất với bạo lực và khủng bố, nó chỉ có thể đại diện cho một vấn đề xã hội-chính trị cần được giải quyết bằng các biện pháp hình sự, để điều chỉnh môi trường xã hội bất ổn, bất an và nguy hiểm. Bên cạnh đó, nó cũng tạo ra vấn đề tạo ra một kịch bản kỳ thị xã hội và cô lập, qua đó sự không khoan dung gia tăng, đặc biệt là đối với người Hồi giáo. Nhưng hiện tượng phức tạp này không thể được hiểu đầy đủ theo nghĩa này, vì chủ nghĩa cực đoan, bạo lực và khủng bố là ba thứ khác nhau. Và mặc dù chủ nghĩa cực đoan tôn giáo đôi khi có thể dẫn đến bạo lực, cũng liên quan đến khủng bố, nhưng nó không nhầm lẫn với chúng. Trên thực tế, như sẽ thấy, những trường hợp biên giới này là những tình huống đại diện cho những biểu hiện bất hợp pháp của hiện tượng này, do đó không xứng đáng với bất kỳ loại bảo vệ quy phạm hợp pháp nào.

Bấm để mở rộng...

Tự do tôn giáo được coi là một quyền cơ bản với phạm vi bảo vệ rộng, thường không bị giới hạn trong các điều khoản hiến pháp. Chủ nghĩa cực đoan tôn giáo, được hiểu là một hình thức biểu hiện tôn giáo mạnh mẽ và cứng nhắc, về lý thuyết, nằm trong phạm vi bảo vệ của tự do tôn giáo. Tuy nhiên, để một hành vi cụ thể được công nhận là hợp pháp, cần có quy trình phân tích và cân bằng với các quyền và lợi ích khác.
Có hai cách tiếp cận chính về phạm vi của quyền cơ bản:

• Lý thuyết nội tại (internal theory): Giới hạn quyền được xác định từ ban đầu, khiến hành vi chỉ có thể được bảo vệ hoàn toàn hoặc bị cấm hoàn toàn.
• Lý thuyết ngoại tại (external theory): Phạm vi quyền được mở rộng a priori (ban đầu), nhưng bảo vệ đầy đủ chỉ xảy ra sau khi cân bằng với các quyền khác thông qua quá trình tối ưu hóa hiến pháp (constitutional balancing).

Dựa trên lý thuyết ngoại tại, mọi hành vi liên quan đến quyền cơ bản đều có khả năng được bảo vệ, trừ khi chúng vi phạm nghiêm trọng các giá trị, quyền và lợi ích khác. Quy trình cân bằng này cần dựa vào nguyên tắc tỷ lệ (proportionality test) để đảm bảo tính hợp lý và hòa hợp giữa các quyền.

Bấm để mở rộng...

Nhân phẩm là một giá trị cốt lõi trong các nền dân chủ tự do-hiến pháp, vừa hỗ trợ các thực hành tôn giáo, vừa có thể giới hạn chúng khi chúng gây tổn hại đến quyền và giá trị khác.

• Tích cực: Tôn giáo và chủ nghĩa cực đoan tôn giáo có thể nâng cao nhân phẩm bằng cách cho phép cá nhân định hình cuộc sống theo niềm tin của mình.
• Tiêu cực: Khi vượt quá giới hạn hiến pháp, tôn giáo có thể gây tổn thương nghiêm trọng về thể chất và tâm lý.

Nhân phẩm mang ý nghĩa kép: quyền tự trị (autonomy) và quyền tự quyết (self-determination), nhưng cũng được định hình khác nhau dựa trên các nền văn hóa và tôn giáo khác nhau. Trong hiến pháp hiện đại, nhân phẩm không chỉ là quyền cơ bản mà còn là nguyên tắc chỉ đạo, yêu cầu nhà nước bảo vệ và phát triển nó.

Mặc dù nhân phẩm được công nhận rộng rãi, việc áp dụng nó không đồng nhất, ví dụ như trong luật pháp Ả Rập Saudi, nơi nhân phẩm đôi khi được dùng để biện minh cho các hạn chế quyền. Điều này thể hiện những nghịch lý trong thực tiễn chính trị và pháp luật khi các quyền con người bị vi phạm ngay cả trong các khuôn khổ hiến pháp công nhận nhân phẩm.

A. Quyền bất khả xâm phạm về tâm lý và thể chất

Cả hai quyền bất khả xâm phạm này đều bắt nguồn từ việc công nhận phẩm giá con người (human dignity) là giá trị tối thượng trong cấu trúc hiến pháp của các nền dân chủ hiện đại. Quyền bất khả xâm phạm về tâm lý đặt toàn bộ năng lực nội tại của con người, bao gồm tâm trí, tư duy và lương tâm, dưới sự bảo vệ tuyệt đối. Tâm trí tự do, năng lực tư duy tự do, và lương tâm tự do là các yếu tố không thể thiếu cho sự tự chủ và phát triển cá nhân. Bất kỳ nỗ lực nào nhằm kiểm soát các năng lực tâm lý của con người đều dẫn đến quá trình biến con người thành đối tượng (objectification). Vì vậy, quyền bất khả xâm phạm về tâm lý không chỉ bảo vệ các năng lực tâm lý sâu kín nhất mà còn bảo vệ sức khỏe tâm lý (mental health) nói chung.

Đối với quyền bất khả xâm phạm về thể chất (bodily integrity), cơ thể được xem như một “ngôi đền” cần được bảo vệ. Không có sức khỏe thể chất, cuộc sống không thể phát triển. Do đó, bất kỳ hành động nào gây tổn hại hoặc phá hủy cơ thể đều là bất hợp pháp. Tuy nhiên, mối liên hệ giữa hai loại bất khả xâm phạm này và chủ nghĩa tôn giáo cực đoan là gì?

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng chủ nghĩa tôn giáo cực đoan có thể gây ra và làm gia tăng các tổn thương tâm lý như trầm cảm, lo âu và rối loạn tâm lý khác. Nguyên nhân là áp lực buộc tín đồ phải tuân thủ các giới hạn giáo điều tôn giáo cản trở sự phát triển cá nhân và tự chủ của họ. Ngoài ra, một số hành vi cực đoan, dù không bạo lực, cũng dẫn đến “quá trình phi nhân hóa” (dehumanization), làm suy giảm sự đồng cảm với những người ngoài nhóm. Hơn nữa, việc sử dụng các biện pháp như tẩy não, thiếu ngủ hoặc dùng thuốc trong các nhóm tôn giáo cực đoan cũng có thể gây tổn hại tâm lý nghiêm trọng.

Ở khía cạnh bạo lực, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo còn bao gồm các hành động gây tổn thương thể chất, thậm chí dẫn đến tử vong. Các hành động này thường nhằm mục đích đảm bảo sự tuân thủ đối với giáo điều tôn giáo. Một ví dụ đáng chú ý là bạo lực đối với phụ nữ, khi họ bị kiểm soát dưới danh nghĩa “danh dự tôn giáo” và phải chịu các chuẩn mực về tình dục, thậm chí dẫn đến bạo lực tình dục. Trong trường hợp này, quyền bất khả xâm phạm về thể chất nổi lên như một quyền cơ bản nhằm hạn chế những hành vi đó.

Do vậy, với mối liên hệ trực tiếp đến việc bảo vệ phẩm giá con người, xung đột giữa các hành vi cực đoan tôn giáo và quyền bất khả xâm phạm đã tạo cơ sở hiến pháp vững chắc để ngăn chặn các hành động quá mức nhân danh niềm tin tôn giáo.

B. Quyền được đối xử bình đẳng

Quyền này không chỉ là một nguyên tắc triết học mà còn là một nguyên tắc pháp lý và logic: phẩm giá con người ở mỗi cá nhân là như nhau, vì tất cả chúng ta đều bình đẳng. Từ nguyên tắc phẩm giá con người trong hiến pháp, quyền được đối xử bình đẳng trở thành một quyền cơ bản, cấm mọi hình thức phân biệt đối xử dựa trên giới tính, chủng tộc, tôn giáo, quốc tịch, hay bất kỳ lý do nào khác.

Phân biệt đối xử giới tính là một trong những thách thức lớn nhất đối với nguyên tắc bình đẳng, và đây cũng là một vấn đề nổi cộm trong thực tiễn của chủ nghĩa cực đoan tôn giáo. Nhiều thực tiễn tôn giáo cực đoan thường có xu hướng kỳ thị và coi phụ nữ là thấp kém. Điều này không chỉ ngăn cản phụ nữ thực hiện đầy đủ các quyền chính trị và xã hội mà còn biến họ thành những đối tượng bị khống chế, vi phạm nghiêm trọng phẩm giá con người.

Khi các diễn ngôn tôn giáo cực đoan dựa trên sự phân biệt giới tính và thúc đẩy sự bất bình đẳng, chúng vi phạm quyền cơ bản, đòi hỏi một phản ứng mạnh mẽ từ trật tự hiến pháp.

C. Quyền riêng tư và thân mật

Liên quan trực tiếp đến giá trị tự chủ, quyền riêng tư được hiểu là “quyền được để yên” (the right to be let alone). Quyền này bao gồm việc không bị ép buộc tiết lộ thông tin cá nhân và quyền đưa ra các quyết định cá nhân mà không bị can thiệp từ bên ngoài. Quyền thân mật được coi là lõi của quyền riêng tư, liên quan đến các lựa chọn cá nhân như tình dục và gia đình.

Tuy nhiên, chủ nghĩa tôn giáo cực đoan thường xâm phạm các quyền này thông qua các quy định cứng nhắc về hôn nhân, gia đình và kế hoạch hóa gia đình. Những áp lực nhóm trong các cộng đồng tôn giáo cực đoan thường buộc tín đồ phải tuân thủ giáo điều, vi phạm quyền riêng tư và thân mật của họ.

Bấm để mở rộng...

Như đã phân tích, quyền tự do tôn giáo cần được cân nhắc cùng với các quyền cơ bản khác như quyền bất khả xâm phạm, quyền bình đẳng và quyền riêng tư. Các quyền này, dựa trên phẩm giá con người, là cơ sở hợp pháp để hạn chế các hành vi cực đoan dưới danh nghĩa tôn giáo. Cũng cần lưu ý rằng quyền tự do tôn giáo không chỉ có khía cạnh tích cực mà còn có khía cạnh tiêu cực, cho phép cá nhân từ chối các hành vi tôn giáo cực đoan.

Tóm lại, dù tự do tôn giáo được bảo vệ, các hành vi cực đoan vi phạm các quyền cơ bản khác cần được ngăn chặn để bảo vệ phẩm giá con người.

Bấm để mở rộng...

Trong phần này, chủ nghĩa tôn giáo cực đoan sẽ được đánh giá từ một góc nhìn khác, xem nó như một phương tiện để đạt được các yêu sách chính trị. Đây là chủ nghĩa tôn giáo cực đoan được sử dụng như một nền tảng kỹ thuật chính trị, trong đó một nhóm tôn giáo (hoặc các nhóm tôn giáo) định hướng chiến lược nhằm mục đích chính trị, sử dụng “diễn ngôn thần học về chân lý” như một chương trình nghị sự chính trị, đạo đức, văn hóa và kinh tế của xã hội, với mục tiêu cuối cùng là thiết lập một chế độ chính trị vận hành dựa trên thần quyền, hay còn gọi là thần trị (theocracy) (Cliteur, 2012, trang 135-137).

Việc một quốc gia có thể tự do lựa chọn cách tiếp cận thần học cực đoan để giải quyết các vấn đề công là điều không gây ra vấn đề tự thân, bởi đây là một lựa chọn nằm trong khái niệm rộng về chủ quyền quốc gia và quyền tự quyết chính trị, một vấn đề cần được xem xét trong mối quan hệ giữa chính trị, pháp luật và tôn giáo. Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh rõ rệt khi quyết định chính trị chọn cách tiếp cận thần học cực đoan đi kèm với khuynh hướng cực đoan, đáng chú ý là việc thực hiện các hành động bạo lực và chuyên chế (An-Na’im, 1987, trang 328).

Theo nghĩa này, cần khẳng định rằng, khi là một dạng kỹ thuật chính trị, chủ nghĩa tôn giáo cực đoan không chỉ vượt qua các giới hạn của khuôn khổ hiến pháp về tự do tôn giáo, mà còn mâu thuẫn với chủ nghĩa hợp hiến tự do trên cơ sở thể chế. Gần đây, ngay cả các quốc gia thần quyền mang tính cực đoan nhất cũng đã áp dụng (hoặc cố gắng áp dụng) một cấu trúc hiến pháp (tự do), ít nhất là ở mức độ điều chỉnh, như đã xảy ra ở Iran vào thời kỳ Cách mạng Hồi giáo.

Tuy nhiên, việc áp dụng chủ nghĩa hợp hiến tự do đòi hỏi tuân thủ các yếu tố cốt lõi của nó, như dân chủ, quyền con người/quyền cơ bản, phân chia quyền lực và trách nhiệm chính trị. Nếu bất kỳ yếu tố nào trong số này bị vi phạm, toàn bộ cấu trúc sẽ chịu một sự rạn nứt sâu sắc.

Đây là lý do tại sao cần phải đánh giá “mô hình” chủ nghĩa tôn giáo cực đoan này từ quan điểm các giá trị của chủ nghĩa hợp hiến tự do, một nhiệm vụ sẽ được thực hiện trong phần này của bài viết.

Phần A: Nguồn gốc của chủ quyền chính trị​

Một trong những vấn đề gây tranh cãi nhất giữa Hồi giáo chính trị và dân chủ là nguồn gốc của chủ quyền chính trị. Trong khi Hồi giáo, đặc biệt là thông qua Sunnah và Quran, công nhận Thượng đế (Allah) là nguồn quyền lực tối cao, các nền dân chủ tự do nhấn mạnh chủ quyền của nhân dân.

Một số học giả Hồi giáo ủng hộ sự hòa giải giữa Hồi giáo và dân chủ, trích dẫn khái niệm shura (tư vấn) như một hình thức đại diện dân chủ. Tuy nhiên, các nhà phê bình cho rằng shura bị hạn chế đối với một nhóm cụ thể các học giả tôn giáo và không phản ánh các nguyên tắc dân chủ rộng lớn hơn về chủ quyền của nhân dân và sự tham gia bình đẳng.

Ngược lại, các nền dân chủ tự do ưu tiên ý chí của người dân là nguồn gốc của quyền lực chính trị hợp pháp. Nguyên tắc này là cơ bản cho sự vận hành của các thể chế dân chủ và bảo vệ quyền lợi cá nhân.

Phần B: Quyền cơ bản và tự do (Quyền cơ bản)​

Một thách thức quan trọng trong việc hòa giải Hồi giáo chính trị với các giá trị dân chủ nằm ở việc bảo vệ các quyền và tự do cơ bản. Luật Hồi giáo, Sharia, thường áp đặt những hạn chế đối với tự do cá nhân, đặc biệt là đối với phụ nữ.

Dưới các chế độ chịu ảnh hưởng của Hồi giáo chính trị, phụ nữ có thể phải đối mặt với những hạn chế về quyền giáo dục, việc làm, đi lại và tham gia vào đời sống công cộng. Ngoài ra, tự do tôn giáo có thể bị hạn chế và việc từ bỏ đạo Hồi có thể bị trừng phạt nghiêm khắc.

Mặt khác, các nền dân chủ tự do ưu tiên bảo vệ quyền của cá nhân, bao gồm tự do tôn giáo, ngôn luận, hội họp và kết hợp. Những quyền này thường được ghi trong hiến pháp và được bảo vệ bởi các cơ quan tư pháp độc lập.

Phần C: Thay đổi chính trị​

Các hệ thống dân chủ dựa trên nguyên tắc chuyển giao quyền lực thường xuyên và hòa bình. Tuy nhiên, Hồi giáo chính trị thường thách thức nguyên tắc này.

Ở nhiều quốc gia Hồi giáo, giới lãnh đạo chính trị thường gắn liền với quyền lực tôn giáo, khiến việc đảm bảo chuyển giao quyền lực suôn sẻ trở nên khó khăn. Điều này có thể dẫn đến các chế độ độc tài và đàn áp sự bất đồng chính kiến.

Ngược lại, các nền dân chủ tự do có các cơ chế để đảm bảo các cuộc bầu cử thường xuyên và chuyển giao quyền lực hòa bình. Những cơ chế này là cần thiết để duy trì ổn định chính trị và trách nhiệm giải trình.

D) Trách nhiệm chính trị​

Trách nhiệm chính trị là một yếu tố quan trọng khác của quản trị dân chủ. Trong các nền dân chủ tự do, các quan chức được bầu cử chịu trách nhiệm trước nhân dân thông qua các cuộc bầu cử thường xuyên và các cơ chế giám sát.

Ngược lại, Hồi giáo chính trị thường ưu tiên trách nhiệm trước Thượng đế và các nhà chức trách tôn giáo. Điều này có thể dẫn đến thiếu minh bạch và trách nhiệm giải trình trước công chúng.

Thiếu các cơ chế trách nhiệm hiệu quả có thể góp phần vào tham nhũng, lạm dụng quyền lực và sự xói mòn các chuẩn mực dân chủ.

E) Pháp quyền​

Pháp quyền là một nguyên tắc cơ bản của các nền dân chủ tự do. Nó đảm bảo rằng mọi người, kể cả các quan chức chính phủ, đều phải tuân theo pháp luật.

Ở các quốc gia Hồi giáo, luật Sharia thường được coi là luật tối cao của đất nước. Mặc dù Sharia có thể cung cấp một khuôn khổ cho các hệ thống pháp lý, nhưng nó cũng có thể dẫn đến những diễn giải không nhất quán và tùy tiện, đặc biệt là khi nói đến các vấn đề về tình trạng cá nhân và luật hình sự.

Các nền dân chủ tự do ưu tiên pháp quyền, đảm bảo rằng luật pháp rõ ràng, có thể dự đoán được và được thực thi một cách công bằng. Điều này thúc đẩy công lý, an ninh và phát triển kinh tế.

Bấm để mở rộng...

Chủ nghĩa cực đoan tôn giáo (religious fundamentalism) không tự nó trở thành một vấn đề xã hội và chuẩn mực, vì nó không tự động đồng nghĩa với cưỡng ép, bạo lực và khủng bố. Từ góc độ hiến pháp về quyền cơ bản, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo chủ yếu là một hình thức thực hành quyền tự do tôn giáo (religious freedom). Do đó, mặc dù thường gắn liền với các xung đột xã hội, và hiện nay, với bạo lực, khủng bố và chủ nghĩa toàn trị, nhưng chủ nghĩa cực đoan tôn giáo là một hiện tượng tồn tại trong việc thực hành một tôn giáo hoặc tín ngưỡng.

Ý tưởng về chủ nghĩa cực đoan đại diện cho một phong trào xã hội-tôn giáo kêu gọi tín đồ tuân thủ các nguyên tắc cơ bản của đức tin. Mặc dù có nguồn gốc từ Cơ đốc giáo, chủ nghĩa cực đoan là một hiện tượng tôn giáo lan rộng trên toàn cầu trong nhiều loại tôn giáo và tín ngưỡng khác nhau. Quay lại các nguyên tắc cơ bản của đức tin đồng nghĩa với việc định hình tất cả các khía cạnh của cuộc sống theo các giáo điều thần học, văn bản, giá trị và tín điều như những quy tắc thực sự của đời sống cá nhân và xã hội. Do đó, để thực hành chủ nghĩa cực đoan tôn giáo, cần có quyền tự do tôn giáo, vì chủ nghĩa cực đoan tích hợp quyền tự do này.

Mặt khác, ngoài vai trò là một mô hình thực hành quyền tự do tôn giáo, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo cũng xuất hiện như một phương tiện biện minh cho các chính sách công, nhằm giúp một nhóm tôn giáo (hoặc các nhóm) giành quyền lực chính trị và kiểm soát tất cả các lĩnh vực của xã hội (chính trị, kinh tế, văn hóa, văn học). Đây là chủ nghĩa cực đoan tôn giáo như một chiến lược kiểm soát chính trị, nhằm đạt được chế độ thần quyền (theocratic regime), đặc biệt thông qua việc thực hành bạo lực và khủng bố.

Theo hướng suy luận này và áp dụng góc nhìn lý thuyết với lăng kính hiến pháp, hiện tượng chủ nghĩa cực đoan tôn giáo cần được phân biệt thành hai trạng thái khác nhau: thứ nhất, như một hình thức thực hành quyền cơ bản (quyền tự do tôn giáo); và thứ hai, như một chiến lược kiểm soát chính trị.

Là một hình thức thực hành quyền tự do tôn giáo, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo cần tôn trọng ranh giới hiến pháp phù hợp, vì đôi khi nó có khả năng đối lập với các quyền cơ bản, giá trị, lợi ích và quyền lợi khác. Do đó, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo sẽ phải đối mặt với lý do để bị hạn chế sau khi được cân nhắc với các quyền cơ bản, giá trị, lợi ích và quyền lợi khác. Về cơ bản, nhân phẩm (human dignity), là giá trị hiến pháp cao nhất trong chủ nghĩa hiến pháp tự do, đồng thời là nguồn gốc và giới hạn của các thực hành cực đoan tôn giáo.

Như đã được chỉ ra trong bài viết này, có ba lý do chuẩn mực hình thành ranh giới của chủ nghĩa cực đoan tôn giáo: quyền bất khả xâm phạm về tâm lý và thể chất, quyền được đối xử bình đẳng, và quyền riêng tư và thân mật. Do đó, bất kỳ hành vi nào của chủ nghĩa cực đoan tôn giáo phải được so sánh với từng quyền cơ bản này để thực hiện một phép cân bằng, sau đó xác định xem có lý do nào để hạn chế hành động cực đoan hay không. Chủ nghĩa cực đoan tôn giáo, như một hình thức thực hành quyền tự do tôn giáo, không phải là tuyệt đối, mà luôn phải chịu sự giới hạn của hiến pháp.

Ở một góc độ khác, như một chiến lược kiểm soát chính trị, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo đại diện cho sự đan xen nguy hiểm và thái quá giữa tôn giáo và chính trị. Khi vượt qua các giới hạn hợp lý của lý trí công cộng, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo trở thành một nền tảng kỹ thuật chính trị, nhằm xây dựng chế độ thần quyền. Ở đây, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo không chỉ đối lập với các quyền cơ bản và tự do (quyền cơ bản), mà còn đối lập với các giá trị cốt lõi của chủ nghĩa hiến pháp tự do trên cơ sở thể chế.

Dưới ví dụ về chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo, đặc biệt là Hồi giáo chính trị (Islamism), bài viết này đã chứng minh rằng các yếu tố cấu trúc cốt lõi của chủ nghĩa hiến pháp tự do hiện đại, như nguồn gốc quyền lực chính trị từ dân chúng, quyền cơ bản và tự do, sự thay đổi chính trị, trách nhiệm chính trị, và pháp quyền, đều bị đe dọa, qua đó cho thấy một xung đột lớn và không thể vượt qua giữa chủ nghĩa cực đoan tôn giáo được chấp nhận bởi các nhóm chính trị-tôn giáo dưới luật Sharia và chủ nghĩa hiến pháp tự do. Như vậy, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo phủ nhận chủ nghĩa hiến pháp tự do.

Như đã thấy, chủ nghĩa cực đoan tôn giáo đặt ra một câu hỏi cơ bản từ góc nhìn lý thuyết-hiến pháp: nó đại diện cho một hình thức thực hành quyền tự do tôn giáo, hay là một nền tảng của chiến lược kiểm soát chính trị? Tóm lại, dù là cái này hay cái kia, cả hai đều bị giới hạn bởi hiến pháp. Hình thức đầu tiên (thực hành quyền tự do tôn giáo), nhân phẩm và các quyền cơ bản cốt lõi phát sinh từ đó ngăn chặn bất kỳ thực hành nào quá mức, và hình thức thứ hai luôn bị ngăn chặn, vì nó đối lập với các cấu trúc cốt lõi của chủ nghĩa hiến pháp tự do.

Bấm để mở rộng...

xmorr:

Thanks bạn

Bấm để mở rộng...

dungdamchemnhau:

Một ngày quá dài …

Bấm để mở rộng...

vuhaanh234qwe:

@dungdamchemnhau Thêm hệ tư tưởng @Xuân Hạ với Sỹ Thanh đi mày.
Sánh vai với tư tưởng @8keo

Bấm để mở rộng...

dungdamchemnhau:

T sợ 2 tml đó lắm 🆘🆘🆘

Bấm để mở rộng...

xmorr:

Sao bữa nay mong manh, yếu đuối vậy?

Bấm để mở rộng...