1.
Khái niệm
"vô vi" trong Đạo giáo được hiểu là hành động không phải là sự can thiệp hoặc cưỡng ép vào tự nhiên, mà là hành động một cách tự nhiên, không có sự cố gắng ép buộc hay thao túng. Nó không phải là việc không hành động mà là hành động theo cách hòa hợp với
"đạo" (the Way), nơi tất cả mọi thứ diễn ra tự nhiên và không có sự cưỡng bức. Tư tưởng này xuất hiện rõ rệt trong
Tao Te Ching của
Lão Tử, nơi ông viết:
Lão Tử mô tả sự sống và hành động theo cách mà không làm gián đoạn dòng chảy tự nhiên của vũ trụ, mọi thứ xảy ra một cách tự nhiên và không có sự can thiệp.
Tương tự, trong triết học Ấn Độ, đặc biệt là trong các
Upanishads và
Yoga Sutras, có những tư tưởng rất giống với khái niệm
"vô vi" của Đạo giáo. Một ví dụ rõ ràng có thể thấy trong các
Upanishads, như
Chandogya Upanishad và
Taittiriya Upanishad, khi nói về
Brahman (Thượng đế) là thực thể vô hình, vô hình dung, và tự nhiên, mà con người cần phải hòa nhập vào đó mà không cố gắng ép buộc hay điều khiển.
- Chandogya Upanishad (4.14.4): “Brahman là cái vô hình, không có hình thức, không có sự can thiệp của các giác quan, nó là nguyên lý tự nhiên.”
- Bhagavad Gita (Chương 3, câu 16-17): Krishna giảng cho Arjuna về việc thực hiện karma yoga (hành động không vì mục đích cá nhân), trong đó không có sự can thiệp vào dòng chảy tự nhiên của hành động, mà hành động phải được thực hiện vì dharma (nghĩa vụ) mà không mong cầu kết quả.
Trong
Yoga Sutras của Patanjali, cũng có một quan điểm tương tự về việc hành động một cách tự nhiên và không can thiệp. Khi thực hành
Asana và
Pranayama trong Yoga, các hành động này nhằm đạt được sự tĩnh lặng và hòa hợp với vũ trụ, giống như nguyên lý
"vô vi" trong Đạo giáo.
2.
Cả Đạo giáo và triết học Ấn Độ đều nhấn mạnh việc hòa hợp với
tự nhiên và
vũ trụ, và trong cả hai trường phái này, sự hòa hợp này là điều kiện tiên quyết để đạt được sự giác ngộ hoặc bình an.
- Đạo giáo: Khái niệm "hòa hợp với tự nhiên" trong Đạo giáo không phải là việc chỉ đơn giản hòa hợp với thiên nhiên bên ngoài, mà còn là sự hòa hợp với "đạo", hay là quy luật tự nhiên, vũ trụ. Lão Tử trong Tao Te Ching đã viết:
Điều này nhấn mạnh rằng mọi sự vật, mọi hành động trong vũ trụ đều phải theo một quy luật tự nhiên mà không can thiệp vào đó.
- Upanishads: Trong các Upanishads, khái niệm về sự hòa hợp với tự nhiên được thể hiện qua việc Brahman và Atman (tự ngã) là một, là bản chất của vũ trụ. Mọi hành động, suy nghĩ hay cảm xúc khi hòa hợp với bản thể cao hơn (Brahman) sẽ đạt được sự bình an. Trong Chandogya Upanishad, sự hòa hợp giữa Brahman và Atman được mô tả như sau:
- Yoga: Trong Yoga, việc hòa hợp với tự nhiên không chỉ là hòa hợp với tự nhiên bên ngoài mà còn là hòa hợp với tự nhiên bên trong, qua các thực hành như Pranayama (hít thở) và Dhyana (thiền định). Cả hai đều nhằm đạt được sự hòa hợp và thanh thản, theo đó, con người không can thiệp vào dòng chảy tự nhiên của cuộc sống, mà thay vào đó, trở thành một phần của tự nhiên.
3.
Khái niệm
"non-interference" hay
"không can thiệp" trong Đạo giáo có thể nhìn thấy trong các tư tưởng của
Karma Yoga trong
Bhagavad Gita và trong
Yoga Sutras của Patanjali.
- Bhagavad Gita: Krishna khuyên Arjuna không nên hành động vì lợi ích cá nhân mà thay vào đó, thực hiện hành động theo dharma và không mong cầu kết quả. Đây chính là sự phản ánh của khái niệm "vô vi" (hành động không vì bản thân) và "non-interference" trong Đạo giáo.
- Yoga Sutras: Trong Yoga Sutras, Patanjali đề cập đến việc thực hành "Karma Yoga", tức là hành động mà không mong cầu kết quả, không can thiệp vào sự vận hành tự nhiên của thế giới. Mọi hành động được thực hiện chỉ vì mục đích của sự thanh thản và tự do.
Kết luận
Như vậy, khái niệm
"vô vi" và
hòa hợp với tự nhiên trong Đạo giáo và triết học Ấn Độ có nhiều sự tương đồng về mặt tư tưởng, đặc biệt trong các
Upanishads,
Yoga, và
Bhagavad Gita. Cả hai truyền thống đều nhấn mạnh việc hành động tự nhiên, không can thiệp, và hòa hợp với quy luật vũ trụ hay thiên nhiên để đạt được sự giác ngộ hoặc bình an nội tâm. Những tư tưởng này là nền tảng cho cả Đạo giáo và các trường phái triết học Ấn Độ, giúp con người hiểu được mối quan hệ giữa mình và vũ trụ.