Hỏi: Để củng cố niềm tin Tam Bảo, Phật tử cần lưu ý điều gì?
Đáp:
Chuyện đầu tiên anh phải cho tôi biết anh có phải là Phật tử đúng nghĩa không cái đã. Anh đến chùa vì tò mò, anh đến chùa vì ngoại đi, mẹ đi, thế là anh đi; đi để cầu phúc, cầu lộc, đó không phải là Phật tử. Đi vì buồn chuyện nhà mà đi, đó không phải Phật tử.
Mà phải là người hiểu được sự có mặt của mình là vô nghĩa, vô ích, vô bổ.
Tôi biết cái này người Phật tử Việt Nam 10 người chưa được 1. Có nghĩa là 100 có thể được 1 nhưng 10 thì không. 1% thì có chứ 10 thì không.
Khi nào mình thấy được sự có mặt của mình ở đời này nó không cần thiết. Kể cả mình có là ông thánh đi nữa thì ở đời làm cái gì? Thuyết pháp, độ sinh à?
Cho nên đây là lý do vì sao trong kinh nói, bậc Thánh không thiết tha cái sống mà cũng không thiết tha cái chết, vì cái chết không có gì để mình phải thiết tha, cái sống cũng không có gì để mình thiết tha. Các ngài chỉ chờ duyên tới, duyên sống còn thì tiếp tục sống, duyên chết đến thì chết.
Một người Phật tử thứ thiệt, trong từng phút trôi qua xem mình thích cái gì, coi mình ghét cái gì, và tự hiểu rằng, chính cái thích, cái ghét này nó là một con đường dẫn mình về một nơi chốn nào đó tương ứng với cái thích, ghét trong tương lai.
Mỗi người trong đời sống này có điểm quan tâm khác nhau. Có người sống nhiều với mắt, tai, có người sống nhiều với mũi, lưỡi, có người sống nhiều với văn hóa, nghệ thuật; có người sống nhiều với chính trị, có người sống nhiều với tôn giáo; thì mình nhìn vào đó mình thấy hướng đi của mình.
Mang tiếng là Phật tử chứ còn chúng ta tắt thở một cái là chúng ta phải đi về mỗi người một phương, khác nhau diệu vợi bởi vì cái thích và cái ghét của mình nó không giống nhau.
Và cái thích, ghét nó đâu nó ra? Nó do tiền nghiệp, và Khuynh hướng tâm lý.
Bây giờ do tiền nghiệp nó có điểm đồng, chúng ta gặp nhau ở đây; điểm đồng có chút xíu thôi. Chúng ta chẳng qua có mặt trên cùng một chiếc tàu, lát nữa khi đến cái ga nào đó sẽ mất nhau từ từ, đến ga cuối thì không còn ai hết, mỗi người sẽ xuống một trạm. Một lát nữa tôi sẽ đi về nhà ga nào đó, các vị đi về nhà ga nào đó, và kể cả những người đang nghe tôi nói, đang nghe bằng sự khó chịu, đang nghe bằng sự đồng tình, đồng thuận, đang nghe bằng sự chia sẻ. Trước mắt là vậy thôi, chứ còn khi mình về mình xét lại, thì các vị sẽ hiểu vì sao có li dị.
Có yêu nhau mới cưới nhau. Nhưng cưới nhau về thì một thời gian nó đồng sàng dị mộng. Chuyện đó rất là bình thường.
Cho nên tôi ước mong một chuyện thôi, tất cả những câu hỏi liên quan đến đề tài Chánh tín, tôi chỉ mong các vị nhớ 4 tiêu chuẩn của người Phật tử mà tôi vẫn thường nói:
🌻- Một, tôn chỉ nào, đường lối nào, sư phụ nào, hệ phái nào không dạy cho mình buông bỏ. Buông bỏ cái gì? Buông bỏ vật chất, buông bỏ tình cảm, buông bỏ tri thức, buông bỏ tôi hay tôi dở tôi giỏi; mà bất cứ sư phụ nào, hệ phái nào, không dạy mình buông bỏ thì theo tôi cái đó phải xét lại. Bởi vì, cứu cánh đạo Phật là buông, chứ không phải để được. Cứu cánh đạo Phật là tu để không là phàm mà mình cứ mong là thánh. Hai cái đó khác hay giống? Chỉ chỉnh chút xíu thôi. Tu để không còn là phàm nó khác mà tu để chứng thánh nó khác.
Chuyện tu học đầu tiên là khả năng buông bỏ.
🌻- Thứ hai, trách nhiệm. Sống không trách nhiệm là không được. Mình muốn người ta đối xử với mình như thế nào thì mình phải đối xử với người khác như vậy “kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân”. Mình đừng làm điều gì cho người khác theo cách mình không muốn. Cái gì mình ghét mình đừng làm cho người ta. Đó là câu của Tàu, câu đó của Khổng Tử. Còn câu của Tây nó là: Anh muốn người ta cư xử theo hướng nào thì anh phải cư xử với người ta theo hướng đó. Đó là Tây nói.
🌻- Thứ ba, phải nhớ rằng, chỉ có đời sống tỉnh thức thì mới là cơ hội duy nhất để chúng ta thực hiện tất cả lời Phật. Không có lời nào Phật dạy dành cho người thất niệm hết. Người sống thiếu kiểm soát. Không có. Một câu cũng không có. Tất cả lời Phật dạy chỉ dành cho người sống tỉnh thức thôi.
🌻- Và, cái cuối cùng. Phải cẩn trọng. Luôn luôn phải cẩn trọng nhìn xuống chân mình, xem coi mình đang đứng đâu, và nếu ngày nào mình chưa là thánh thì tất cả những nhận thức, những hiểu biết những quan điểm, những lập trường của mình đều phải xét lại. Bởi vì, đời là một dòng chảy nay vầy mai khác. Bữa nay mình thấy nó đúng nhưng mai nó sẽ không còn đúng nữa.
Ở đây ai mê thời trang thì biết, trong bài giảng hôm qua ở ngoài Hà Nội tôi có giảng nguyên bài pháp về thời trang. Trên đời không có gì mỉa mai bằng chữ fashion. Nó vừa tốn tiền mà nó vừa ngắn hạn. Cho nên tụi tui mặc thế này là 26 thế kỷ. Còn mấy bà mấy cô cứ Gucci mùa thu, Chanel mùa đông, 2023, 2024 cứ đổi hoài như vậy. Tiếp tục cái cũ thì nó bị demode, còn cứ chạy theo thì nó vừa mất tiền mà nó vừa ngắn hạn. Đời sống của mình vừa đắt tiền vừa ngắn hạn. Cái mạng của mình đó. Đắt tiền là sao? Giữ được cái mạng này mình phải đầu tư rất nhiều. Ngắn hạn có nghĩa là giữ được bao lâu?
Tôi vẫn thường nói đó là, nếu cuộc đời mình 100 năm chia làm 5 lần 20 thì giá trị mỗi lần 20 nó khác nhau, đúng không?
KHÔNG HỌC GIÁO LÝ CĂN BẢN, MÀ CỨ TU TẬP ĐỀ MỤC THIỀN CHỈ-THIỀN QUÁN THÌ BIẾT CÁI GÌ MÀ TU. TÔI YÊU CẦU CHÂN THÀNH BÀ CON LẬN LƯNG MỘT ÍT GIÁO LÝ CĂN BẢN.
Chúng ta không thể nào hấp tấp vội vã mong được cái này đắc cái kia khi chúng ta thiếu thời gian chuẩn bị thích hợp. Tôi không tin tưởng tuyệt đối, nghi ngờ những hành giả Đời Này chữ Đời Này viết bằng mực đỏ, không có học giáo lý căn bản mà cứ tu tập đề mục Tuệ Quán hay là Thiền Chỉ nào đó thì tôi rất là nghi ngờ, vì các vị không có căn bản giáo lý thì các vị biết cái gì mà tu ?Các vị đừng có nói với tôi là “học mất thời giờ, tôi chỉ có thiền thôi.”
Tứ Niệm Xứ là nhận diện bản thân mình, nhận diện những hoạt động của thân và tâm. Hoạt động của thân thì mình biết rồi cầm lên để xuống, cắn, nhai, nuốt, tắm rửa, dùng khăn, mở cửa, tắt đèn, dỡ, bước, đạp, ngồi xuống, đứng lên, sờ, chạm..v..v.Tất cả những hoạt động của thân thì mình còn nhận diện được, nhưng còn những hoạt động của tâm, nhận diện bằng cách nào khi mình không học giáo lý làm sao mình biết cái nào là ngã mạn, phóng dật, tham, sân, si, ái, mạn, kiến, nghi, hối hận, tật đố, xan lẫn...v..v. Sẵn đây tôi nói luôn, giáo lý căn bản là học về lộ tâm, lộ sắc, người và cõi, 12 Duyên Khởi, 37 Phẩm Bồ Đề, 24 Duyên Hệ, Bất Thiện Tập Yếu. Đại khái giáo lý Tứ Đế chứ không thể nào mù tịt không biết Tứ Đế là gì .
Lộ Tâm
Là học để biết rõ cái gọi là tâm.Tâm thức của chúng sanh phàm và thánh,
từ lúc mình đầu thai tâm mình diễn tiến ra sao ? Rồi khi giây phút đầu đời trở đi trong từng phút tâm tư chúng ta diễn tiến ra sao ? Khi mắt thấy cảnh sắc, tai nghe tiếng, rồi khi mình ngồi yên suy nghĩ chuyện này chuyện kia, khi mình sống bằng tâm bất thiện, khi sống bằng tâm thiện, thì cái diễn biến tâm thức của mình nó ra sao ?Thế nào là sát na tâm ? Thế nào là lộ tâm ?Tâm nào có mặt ở cõi nào ? Loài nào có được tâm nào ? Chứ không phải các loài đều có đủ các tâm giống nhau. Hoặc như con heo, con chuột, nó không thể có đủ các tâm của loài người, và loài người không thể có đủ các tâm của Phạm Thiên. Thí dụ như thánh nhân có những cái tâm mà người phàm không có, rồi phàm có những cái tâm mà thánh nhân không có. Đó là học về Lộ Tâm.
Lộ Sắc .
Biết rõ tấm thân bốn đại này ở các loài noãn thai thấp hoá. Noãn tức là sanh ra bằng trứng.Thai tức là sanh ra nguyên con. Thấp là sanh ra trong điều kiện ẩm thấp của thiên nhiên. Hóa là tự nhiên xuất hiện, đột hiện. Cái gọi là thế giới vật chất, tấm thân vật chất ở các loài nó khác nhau như thế nào ?Từ lúc nó xuất hiện buổi đầu đời cho đến lúc nó chết, trong thời gian đó tấm thân sinh lý, tấm thân vật chất của mỗi loài lúc nào nó ra sao mình phải biết rõ. Đó gọi là Lộ Sắc.
Người Và Cõi .
Tức là mình biết rõ có vô lượng vũ trụ, trong mỗi vũ trụ như vậy nó có 31 cõi. Trong 31 cõi đó nó chia làm 3 phần : Dục, Sắc và Vô Sắc.
Cõi Dục gồm những cõi nào ? Cõi Sắc gồm những cõi nào ? Cõi Vô Sắc gồm những cõi nào ? Ở cõi nào có loại chúng sanh nào ?Thí dụ như ở cõi Dục thì có những chúng sanh ở cõi Sắc không có, học Người Cõi là học như vậy.
12 Duyên Khởi
Học 12 Duyên Khởi để thấy rằng đời sống của chúng ta chỉ là sự ghép nối của 6 căn. Lúc thì chúng ta sống bằng nhãn căn, lúc thì nhĩ căn, nhưng có một điều đời sống đó chúng ta sống kiểu gì mà chúng ta tiếp tục tạo ra một đời sống khác. Một vị A La Hán cũng có mắt, tai, mũi, lưỡi như mình, nhưng khi Ngài tắt thở rồi thì xong, không còn tái sanh nữa. Còn đời sống của mình cũng là 6 căn nhưng mình sống kiểu gì ? Bằng tâm gì ? Bằng những động cơ nào ? Những thúc đẩy nào ? Tác động nào ? Cũng là đời sống 6 căn, mà hễ 6 căn này nó rụi rồi là bèn có 6 căn khác. Thì đó được gọi là giáo lý duyên khởi hay là 12 nhân duyên.
37 Phẩm Bồ Đề
Là biết rõ chúng ta sanh tử là do phiền não, bây giờ chúng ta phải sống ngược lại với phiền não đó bằng cách là trau dồi các thiện pháp đối xứng.Thí dụ như ngày xưa tới giờ mình chỉ biết tham, sân, si, tà kiến, ngã mạn, bỏn xẻn, ganh tị, thì bây giờ mình phải tu tập những thiện pháp đối lập lại, đối xứng với những bất thiện đó gồm có : Thất Giác Chi, Bát Chánh Đạo, Ngũ Căn, Ngũ Lực, Tứ Niệm Xứ, Tứ Chánh Cần, Tứ Như Ý Túc. Mình phải học về các pháp thiện, tức là con đường giải thoát. Rồi mình cũng phải học Bất Thiện Thập Yếu để mình biết rõ vì đâu mà mình sanh tử, và muốn thoát sanh tử thì mình phải tu tập cái gì ? Chứ không phải khơi khơi vô thiền viện rồi thiền sư hướng dẫn kỹ thuật hít thở theo dõi chánh niệm như vậy là đủ.
Tôi xin nói rõ chỗ này, nói thiệt chậm : Thời Phật có cả một tỉ người không cần học giáo lý họ vẫn đắc dễ dàng là vì ít nhất là 2 lý do :
-Những nhân vật dễ dàng đắc chứng họ là ai ? Họ đã tu bao nhiêu đời bao nhiêu kiếp rồi, mình nhắm mình có bì bằng họ không ?
-Người hướng dẫn họ là Đức Phật, là các vị thánh tăng, là những vị thánh cư sĩ. Nói chung là các bậc thánh nhân. Khả năng của họ tràn trề thừa mứa, không phải đủ mà là thừa mứa, đã vậy đương sự được sự hướng dẫn toàn là những vị phước báu cao như núi, sâu như biển thì làm sao mình bì với họ được. Cho nên mình đừng dựa vào một hai câu chuyện mấy nhân vật đó rồi mình nghĩ là không cần học giáo lý.
Tôi chỉ yêu cầu chân thành bà con lận lưng một ít giáo lý căn bản. Còn các vị học thế nào ? Học cái gì ? Học với ai ? Chuyện đó của các vị. Khi nào các vị tìm đến tôi là chuyện của tôi. Phải hội đủ những điều kiện này thì chúng ta mới có thể thành tựu được tâm nguyện giải thoát của mình.
